Coraz więcej możliwości leczenia zaawansowanych nowotworów. Na refundację nowoczesnych leków czekają chorzy z nowotworami krwi i rakiem trzustki

Umieralność z powodu nowotworów złośliwych jest w Polsce wyższa niż średnia dla krajów Europy. Po części wpływa na to ograniczony dostęp do nowoczesnych terapii. Chociaż w ubiegłym roku refundacją objęto kilka innowacyjnych terapii, to lekarze i pacjenci liczą na kolejne ułatwienia w dostępie do leczenia. Chodzi m.in. o terapie stosowane w leczeniu nowotworów krwi, mielofibrozy, białaczek i zespołów mielodysplastycznych, a także przy raku trzustki.

– Miniony rok w onkologii możemy podsumować dobrze, ale duże nadzieje są związane z tym, co wydarzy się w styczniu. Przede wszystkim liczymy, że poprawi się dostęp do leków na pierwotną mielofibrozę, na zespoły mielodysplastyczne, w tym zespół del5q, oraz nastąpi poprawa w leczeniu ostrych białaczek – mówi agencji Newseria Biznes prof. Wiesław Jędrzejczak, kierownik Katedry i Kliniki Hematoonkologii, Onkologii i Chorób WUM i konsultant krajowy w dziedzinie hematologii.

Zespoły mielodysplastyczne, ostre białaczki szpikowe czy białaczki limfocytowe najczęściej dotykają osób po 65 roku życia. To nastręcza sporych problemów terapeutycznych, ponieważ chorobom tym towarzyszą często inne schorzenia związane z wiekiem. Nie wszyscy pacjenci kwalifikują się do intensywnego leczenia.

W leczeniu ostrych białaczek szpikowych światowym standardem jest podawanie leków demetylujących, takich jak azacytadyna, przeznaczonych dla osób starszych niekwalifikujących się do intensywnej terapii. Leki te są jednak dostępne w Polsce wyłącznie dla wyselekcjonowanej grupy chorych, tj. tych, którzy nie kwalifikują się do intensywnego leczenia, ale którzy mają niewielkie nacieczenie szpiku komórkami białaczkowymi (grupa ok. 1/3 chorych). Z kolei w leczeniu agresywnej odmiany przewlekłej białaczki limfocytowej stosuje się drobnocząstkowe terapie celowane. Zarejestrowane są dwa leki (ibrutinib), jednak w Polsce żaden z nich nie jest dostępny.

Jak wyjaśniają eksperci, głównym problemem braku dostępności do leków hematoonkologicznych jest niska opłacalność kosztowa. Stosunkowo niska liczba chorych powoduje, że ich leczenie staje się kosztowne. Ministerstwo Zdrowia pracuje nad zmianami w finansowaniu leczenia chorób rzadkich i ultrarzadkich.

– Jako społeczeństwo mamy największe zobowiązania w stosunku do tych chorych, którzy są najbardziej poszkodowani przez los i w każdym z rodzajów białaczki możemy wyselekcjonować te szczególnie zagrożone grupy – mówi prof. Wiesław Jędrzejczak. – W przewlekłej białaczce limfocytowej dostęp do ibrutinibu powinna mieć grupa chorych z delecją 17 p. Z kolei wśród chorych na przewlekłą białaczkę szpikową dostęp do ponatinibu powinny mieć osoby z delecją T315I. Wreszcie chorzy na szpiczaka potrzebują dostępu do pomalidomidu. Przykłady można mnożyć.

W tym roku Ministerstwo Zdrowia wprowadziło na listę refundacyjną kilka nowych leków onkologicznych, m.in. na raka piersi, ostrą białaczkę limfocytową, chłoniaki, raka płuc i nerki, dwa leki na czerniaka oraz chłoniaka Hodgkina. Specjaliści i lekarze onkolodzy mają nadzieję, że w przyszłym roku lista zostanie poszerzona o kolejne, nowe opcje terapeutyczne dla pacjentów z nowotworami krwi. Zwłaszcza że – jak wynika z raportu EY na zlecenie Fundacji Alivia – polscy pacjenci mają dostęp do znacznie mniejszej liczby nowoczesnych leków na raka niż chorzy w innych krajach Europy.

– Pacjenci zyskali w tym roku dostęp do 10 nowoczesnych terapii, w tym również z zakresu immunoterapii. Jest nadzieja, że dialog, który prowadzimy z Ministerstwem Zdrowia, na poziomie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji oraz na poziomie NFZ-u przyniesie efekty i pacjenci będą mieli dostęp do tych terapii, które do tej pory pozostawały tylko w wiedzy lekarzy i trzeba było czekać na ich zarejestrowanie – mówi dr n. med. Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii.

Dr Janusz Meder podkreśla, że wyniki leczenia pacjentów onkologicznych są w dużej mierze uzależnione od nakładów na służbę zdrowia i onkologię. Nie należy się jednak spodziewać, że w przyszłym roku znajdą się na ten cel większe środki finansowe.

Jest za to szansa, że Ministerstwo Zdrowia znajdzie sposób na refundację tych leków, które znajdują się poza koszykiem. Taką możliwość może stworzyć tzw. ratunkowy dostęp do technologii medycznych. Obejmie on pacjentów, którzy wyczerpali już wszystkie możliwości terapeutyczne i potrzebują leku, który nie jest finansowany ze środków publicznych. Wprowadzenie dla nich specjalnej ścieżki refundacyjnej zakłada projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Ma on wejść w życie w przyszłym roku.

Na zmiany czekają także osoby cierpiące na nowotwór trzustki.

– Polscy chorzy mają pełny dostęp do terapii skojarzonej o nazwie Folfirinox, który wykazuje się wysoką toksycznością i nie może być stosowany u wszystkich chorych. Mamy nadzieję, że z nowym rokiem chorzy będą mieli dostęp do Nab-paklitakselu, który jest skuteczny i znacznie mniej toksyczny. W związku z czym można go będzie zastosować u  tych chorych, którzy mają różne schorzenia towarzyszące – wyjaśnia prof. Jędrzejczak.

– W przyszłym roku pakiet onkologiczny zostanie uproszczony, co oznacza łatwiejsze wystawianie karty, mniej biurokracji, a tym samym mniej obciążeń dla lekarza i więcej czasu dla pacjenta. Przede wszystkim będzie możliwość wystawienia karty DiLO już na poziomie specjalisty, a nie tylko przez lekarza pierwszego kontaktu. To nie tylko ułatwi całą ścieżkę pacjentom, lecz także skróci okres od momentu diagnozy do rozpoczęcia leczenia – uważa dr n. med. Janusz Meder.

Co roku w Polsce nowotwory złośliwe diagnozuje się u ponad 150 tys. osób. Krajowy Rejestr Nowotworów podaje, że umieralność z powodu nowotworów złośliwych jest w Polsce wyższa niż wynosi średnia dla krajów Unii Europejskiej.