Newsy

Projekt UE zyskuje wymiar militarny. Wojna w Ukrainie na nowo rozbudziła dyskusję o wspólnej europejskiej armii

2024-05-17  |  06:20

Wspólna europejska armia na razie nie istnieje, a w praktyce obronność to wyłączna odpowiedzialność państw członkowskich UE. Jednak wybuch wojny w Ukrainie, tuż za wschodnią granicą, na nowo rozbudził europejską dyskusję o potrzebie posiadania własnego potencjału militarnego. Jak niedawno wskazał wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Europa powinna mieć własne siły szybkiego reagowania i powołać komisarza ds. obronności, ponieważ stoi obecnie w obliczu największych wyzwań od czasu zakończenia II wojny światowej. – Musimy zdobyć własną siłę odstraszania i zwiększać wydatki na obronność – podkreśla europoseł Janusz Lewandowski.

Według badań Eurobarometru opublikowanych w 2022 roku zdecydowana większość obywateli UE (81 proc.) opowiada się za wspólną polityką obrony i bezpieczeństwa – w każdym kraju UE to poparcie jest na poziomie co najmniej 2/3 obywateli. Około 93 proc. mieszkańców UE zgadza się, że kraje powinny działać wspólnie w celu obrony terytorium Wspólnoty, a 85 proc. uważa, że należy zacieśnić współpracę w dziedzinie obronności na szczeblu UE.

 Nie cieszy mnie to, że pokojowy projekt, jakim jest Unia Europejska, musi niestety zyskać wymiar militarny, za sprawą Putina i niewiedzy co do rozstrzygnięcia wyborów w Stanach Zjednoczonych. Musimy zdobyć własną siłę odstraszania, czyli sumować potencjały militarne Europy – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Biznes Janusz Lewandowski, poseł do Parlamentu Europejskiego, w latach 2010–2014 komisarz UE ds. budżetu i programowania finansowego.

Unijna polityka bezpieczeństwa i obrony opiera się na wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz na wspólnej polityce bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), a także na kilku strategiach i narzędziach uzupełniających (m.in. dyplomacji). Te kwestie reguluje traktat lizboński, który jednak wyraźnie stwierdza, że narodowa polityka obrony jest nadrzędna (w tym członkostwo w NATO lub neutralność). W praktyce obronność to więc wyłączna odpowiedzialność państw europejskich, a wspólna europejska armia nie istnieje. Jednak UE zrobiła w ostatnich latach wiele dla zacieśnienia współpracy w tej dziedzinie (m.in. powołując Europejski Fundusz Obronny, PESCO i zacieśniając współpracę z NATO), a wybuch wojny w Ukrainie, tuż za wschodnią granicą Unii, na nowo rozbudził europejską dyskusję o potrzebie posiadania własnego potencjału militarnego.

Podczas odbywającej się w tym tygodniu konferencji Impact’24 w Poznaniu wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz podkreślił, że w Europie powinna powstać specjalna rada ds. bezpieczeństwa i przemysłu obronnego oraz powinien zostać powołany komisarz ds. obronności z odpowiednimi kompetencjami i budżetem 100 mld euro na rzecz przemysłu zbrojeniowego. Ocenił także, że należy tworzyć siły szybkiego reagowania i dzielić się obroną powietrzną i przeciwrakietową, ponieważ Europa stoi obecnie w obliczu największych wyzwań od czasu zakończenia II wojny światowej.

Musimy stanąć o własnych siłach również militarnie. Do tej pory byliśmy bezradnymi uczestnikami, m.in. świadkami ludobójstwa w Jugosławii i dopiero amerykańskie samoloty uwolniły Sarajewo od tego dramatu. To się nie może powtórzyć, musimy zbudować własne siły odstraszania. Nasze zsumowane potencjały gospodarcze to jest 10-krotność PKB Rosji i to musi się też przełożyć na wydatki militarne – mówi europoseł. – Odebraliśmy w ostatnim czasie lekcję, że na twardą siłę trzeba odpowiadać twardą siłą. Wszystkie te instytucje, które powołano po wojnie, żeby chroniły integralności granic Europy, zawiodły w momencie, kiedy wydarzyło się najpierw ludobójstwo w Jugosławii, później kiedy Putin nacierał na Gruzję, kiedy zielone żołnierzyki okupowały część terytorium Ukrainy i kiedy rozpoczęła się otwarta wojna za wschodnią granicą. To jest lekcja, z której trzeba wyciągnąć wnioski. Tylko twarda siła odstraszania jest odpowiedzią na imperialną potęgę Rosji.

Wojna Rosji z Ukrainą podkreśliła potrzebę wzmocnienia przez UE strategii obronnej, zwiększenia wydatków na ten cel i przyspieszenia produkcji broni. Według danych Europejskiej Agencji Obrony już w 2021 roku europejskie wydatki na obronność wyniosły 214 mld euro, czyli o 6 proc. więcej r/r, i był to siódmy rok z rzędu, w którym zanotowano wzrost nakładów. Z kolei wydatki na sprzęt obronny oraz badania i rozwój wzrosły o 16 proc. r/r, do 52 mld euro.

W ubiegłym roku, m.in. w reakcji na wojnę w Ukrainie, UE przyjęła też rozporządzenie ustanawiające instrument na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego przez wspólne zamówienia (EDIRPA) oraz rozporządzenie o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP). W ramach tego instrumentu Parlament Europejski zatwierdził w ub.r. finansowanie w wysokości 500 mln euro, aby wesprzeć unijny przemysł w zwiększeniu produkcji amunicji i pocisków rakietowych. Ma to pomóc UE zwiększyć dostawy dla Ukrainy, a krajom UE uzupełnić zapasy.

Wydatki na obronność we własnym zakresie zwiększają państwa członkowskie UE i kraje NATO. Szaf Sojuszu Jens Stoltenberg zapowiedział już, że w 2024 roku 18 krajów wyda na ten cel co najmniej 2 proc. swojego PKB, czyli taki odsetek, jaki jest wymagany w ramach Paktu. Po wybuchu wojny w Ukrainie m.in. Niemcy – po raz pierwszy od kilku dekad – przedstawiły plany dotyczące wydatków na obronność stanowiące ponad 2 proc. swojego produktu krajowego brutto. Natomiast Polska już w tej chwili przeznacza na obronę ok. 4 proc. swojego PKB, czyli dwukrotnie więcej niż poziom wymagany od państw członkowskich NATO.

Polska jest krajem granicznym, ma w tej chwili wojnę za miedzą i musi być uczestnikiem obrony zewnętrznych granic Unii Europejskiej, musi się zbroić. Ale nie w sposób chaotyczny, ale taki, który rzeczywiście odpowiada na wyzwania współczesnej wojny. Jesteśmy już w toku wojny hybrydowej, więc bardzo ważny jest nie tylko poziom i sprawność polskiej armii, ale i cyberbezpieczeństwo – podkreśla europoseł i były komisarz UE.

Jak wskazuje, w kontekście wyzwań związanych z bezpieczeństwem i obronnością UE nie może jednak zapominać o innych, związanych m.in. z konkurencyjnością i innowacyjnością europejskiej gospodarki oraz trwającą transformacją energetyczną.

– Oczywiście są inne wyzwania, bo na ten moment nie wygrywamy konkurencji z Chinami i Stanami Zjednoczonymi w zakresie innowacyjnej gospodarki – przyznaje Janusz Lewandowski. – Nie uciekniemy też od odpowiedzialności za przyszłość naszej planety. Wysiłki Europy, żeby być zielonym kontynentem, mają sens o tyle, o ile naszym śladem pójdą najwięksi emitenci, czyli Chiny, Indie i Stany Zjednoczone. Wydaje się, że jest na to szansa, ale tu ważne jest również realizowanie Zielonego Ładu, czyli celów neutralności klimatycznej w taki sposób, który jest akceptowalny społecznie i osłaniany tam, gdzie są najważniejsze wyzwania. Polska stoi przed takimi wyzwaniami, bo to jest kraj zbudowany na węglu.

Czytaj także

Kalendarium

Więcej ważnych informacji

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Finanse

Polityka

Wyniki wyborów w USA kluczowe dla przyszłości NATO i Ukrainy. Ewentualna wygrana Donalda Trumpa będzie bardziej nieprzewidywalna

Wynik wyborów prezydenckich w USA może mieć kluczowe znaczenie dla wojny w Ukrainie. Kamala Harris jest zwolenniczką kontynuacji wsparcia militarnego dla Ukrainy i rozpoczęcia negocjacji z Moskwą tylko przy pełnym zaangażowaniu Kijowa. Donald Trump zapowiada zdecydowane działania na rzecz zakończenia wojny, ale nie wiadomo, w jaki sposób miałoby się to odbyć i czy kosztów nie poniesie Ukraina, a w konsekwencji także Europa. Wiele pytań budzą także jego plany co do NATO.

Handel

Polski rynek odzieży sportowej i outdoorowej notuje stabilne wzrosty. Kupujący szukają technologicznych nowinek

Niemal połowa Polaków kupujących artykuły sportowe ćwiczy kilka razy w tygodniu, a 13 proc. robi to codziennie. Większa aktywność powoduje, że rośnie krajowy rynek artykułów sportowych. W latach 2023–2028 ma to być średnio 6 proc. rocznie – wynika z danych PMR. Polscy konsumenci w coraz większym stopniu zwracają uwagę na technologiczne aspekty i rozwiązania w produktach outdoorowych. Producenci tacy jak Columbia Sportswear inwestują więc coraz więcej w patenty i innowacje. W centrum handlowym Westfield Mokotów w Warszawie został właśnie otwarty drugi w Polsce monobrandowy sklep tej marki.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.