Budowa elektrowni jądrowej to szansa na rozwój polskiego przemysłu. Krajowe firmy przygotowują się do tego projektu

Pierwsza elektrownia jądrowa w Polsce ma być nie tylko źródłem taniej i czystej energii, ale też katalizatorem rozwoju nowoczesnego przemysłu. Eksperci podkreślają, że to projekt, który może wzmocnić Polskę gospodarczo na całe stulecie i być szansą dla polskich przedsiębiorstw do uczestnictwa w globalnym łańcuchu dostaw. Wymaga on jednak od firm specyficznych kompetencji i przygotowań.

– Budowa pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce to bardzo strategiczny projekt dla nas jako kraju wiodącego w całym renesansie energetyki jądrowej, o którym teraz się mówi na świecie. Polskie firmy stają przed bardzo dużą szansą wykorzystania swojego potencjału i bycia pierwszymi w odbudowie całego sektora energetyki jądrowej w Europie, jak również w rozpoczęciu tworzenia nowego sektora energetyki jądrowej w Polsce – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Monika Silva, zastępczyni dyrektora generalnego IGEOS Nuclear.

Według raportu Baker McKenzie i Polityki Insight Polska jest w 58 proc. gotowa do rozpoczęcia budowy elektrowni jądrowej. To oznacza, że kraj posiada solidne fundamenty instytucjonalne, prawne i polityczne, a także szerokie poparcie społeczne (na poziomie ponad 92 proc. według badania na zlecenie Ministerstwa Przemysłu z 2024 roku). Największe wyzwania stoją po stronie technologicznej i kadrowej – te obszary oceniono w raporcie najniżej. Mimo to Polska jest w gronie państw, które mogą najszybciej zbudować pełny łańcuch wartości w sektorze atomowym, o ile zapewnią skuteczne wsparcie dla krajowych firm i szkolenia kadr technicznych.

– Projekt budowy elektrowni jądrowej to nie jest 10–15 lat. To jest tak naprawdę inwestycja w kapitał i ludzki, i zakładowy na 80–100 lat, a później nawet przy decommissioningu [proces likwidacji – red.] na kolejne 100 lat. Perspektywa udziału w tym sektorze jest więc bardzo owocna i długoterminowa, dlatego jest to tak bardzo ważny element rozwoju polskich przedsiębiorstw – przekonuje Monika Silva.

Energetyka jądrowa nie jest jedynie przedsięwzięciem energetycznym, ale projektem o szerokim znaczeniu gospodarczym, angażującym wiele branż – od przemysłu stalowego po automatykę i IT. Inwestycja może pobudzić innowacyjność przemysłu, zwiększyć eksport usług technicznych i stworzyć tysiące miejsc pracy w sektorach powiązanych. Autorzy raportu podkreślają znaczenie rozwijania krajowych łańcuchów dostaw, które mogą zapewnić polskim firmom istotny udział w realizacji inwestycji.

– Według nas możliwy udział to minimum 50 proc. Polskie firmy są przygotowane do realizacji megaprojektów w energetyce, również jądrowej, bo mamy kilku championów w Polsce, którzy są już zaangażowani – ocenia ekspertka IGEOS Nuclear. – Dzisiaj polskie firmy mają już kompetencje jądrowe, zdobyte oczywiście na rynkach zagranicznych, ponieważ sektor energetyki jądrowej w Polsce dopiero jest tworzony.

Z danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) wynika, że ponad 70 proc. polskich przedsiębiorstw deklaruje doświadczenie w branży energetycznej, które może być wykorzystane w projektach jądrowych, a blisko jedna trzecia (29 proc.) ma już doświadczenie zdobyte przy kontraktach zagranicznych w energetyce jądrowej. Według raportu „Ile Polski w atomie? Local content programu energetyki jądrowej” przedsiębiorcy szacują, że udział krajowych firm w budowie elektrowni jądrowej może wynieść około 40 proc. Wśród największych barier wskazują wysokie koszty certyfikacji, brak wykwalifikowanych kadr i ograniczony dostęp do finansowania prac przygotowawczych.

– Ze 100 firm, które mają doświadczenie, połowa, a może już nawet więcej, posiada więcej niż 10 lat kompetencji w rozwoju i sprzedaży swoich produktów czy usług do energetyki jądrowej. Mamy nadzieję, że te firmy będą się dzieliły swoimi doświadczeniami z innymi, aby budować łańcuch dostaw w dół i w jak największym stopniu wziąć udział w budowie polskiej elektrowni jądrowej oraz w projektach światowych – podkreśla Monika Silva.

PIE zwraca uwagę, że najwięcej firm z potencjałem do udziału w programie działa w branżach inżynierii materiałowej, prefabrykacji stalowych konstrukcji, automatyki przemysłowej oraz usług inżynieryjnych i kontroli jakości. Wiele z nich współpracuje już z zagranicznymi partnerami przy projektach realizowanych m.in. we Francji, Finlandii czy Korei Południowej, co zwiększa ich szanse na wejście do europejskiego łańcucha dostaw.

– Polskie firmy są coraz bardziej zainteresowane udziałem w budowie pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Jeszcze cztery lata temu zmagaliśmy się nie tyle z brakiem informacji, ile wiary i wiedzy na temat rozwoju tego projektu. Teraz mam wrażenie, że firmy dostrzegają potencjał i zaangażowanie swoich sił i kompetencji w tym sektorze. To bardzo nas cieszy. My ten kaganek oświaty będziemy nieść i rozpowszechniać możliwość udziału w polskim projekcie, ponieważ zależy nam na jak najwyższym udziale local content, a wiemy, że polskie firmy, po odpowiednim dostosowaniu się do wymogów z sektora energetyki jądrowej, absolutnie są w stanie spełnić te wymogi i brać udział w projekcie – przekonuje ekspertka.

To właśnie szkolenia i transfer wiedzy zdecydują o tym, jak duży będzie udział krajowych firm w budowie elektrowni jądrowej. Działania edukacyjne i certyfikacyjne stają się kluczowym elementem budowania krajowego potencjału w tym sektorze. Oznacza to m.in. stworzenie zaplecza kompetencyjnego – inżynierów, audytorów, specjalistów ds. jakości i dokumentacji technicznej. Taki ekosystem przemysłowy, raz powstały, może przez dekady obsługiwać zarówno inwestycje krajowe, jak i zagraniczne.

Warsztaty prowadzone przez IGEOS Nuclear to jedno z najważniejszych narzędzi przygotowujących przemysł do udziału w projektach jądrowych. Koncentrują się na praktycznych aspektach zapewnienia jakości, audytach zgodności i wdrażaniu norm wymaganych przez światowych inwestorów. Takie inicjatywy z założenia mają umożliwić polskim firmom bycie pełnoprawnymi uczestnikami europejskiego rynku atomowego.

– To już piąta edycja warsztatów „Polski przemysł dla energetyki jądrowej”, którą organizuje IGEOS Nuclear na zlecenie Ministerstwa Energii, we współpracy z Politechniką Warszawską, jak również z Górnośląskim Instytutem Technologicznym z Sieci Łukasiewicz oraz firmą Bureau Veritas. Do tej pory udało nam się przeszkolić blisko 800 przedstawicieli z ponad 400 polskich firm. Kontynuujemy te działania i znajdujemy się obecnie w połowie kolejnych naszych działań na ten rok – dodaje Monika Silva.