Tegoroczne żniwa bezpieczniejsze niż rok wcześniej. Liczba wypadków w rolnictwie systematycznie spada

Tegoroczne żniwa okazały się bezpieczniejsze niż w poprzednich latach – liczba wypadków spadła niemal o połowę. W całym pierwszym półroczu 2025 roku Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odnotowała takich zdarzeń o 13 proc. mniej niż rok wcześniej. Wypadkowość w rolnictwie systematycznie maleje – od lat 90. liczba wypadków zmniejszyła się już o ponad 80 proc. Jak podkreśla KRUS, jest efektem wieloletnich działań prewencyjnych i rosnącej świadomości rolników.

– W 2025 roku odnotowaliśmy kolejny spadek zdarzeń wypadkowych w rolnictwie – o 13 proc. To cieszy, bo widać efekty naszej pracy prewencyjnej. Odnotowaliśmy 4416 zdarzeń wypadkowych, które zostały zgłoszone do KRUS-u. Oczywiście wszystkie zostały poddane weryfikacji, bo są to też zdarzenia, które nie mają związku z pracą rolniczą. Ci rolnicy, którzy ulegli wypadkom przy pracy rolniczej, otrzymują decyzję, a później stają na komisji w celu uzyskania jednorazowego odszkodowania – mówi agencji Newseria Cezary Nobis, dyrektor Biura Prewencji w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Z danych Biura Statystyki KRUS wynika, że tylko w czerwcu kasa wypłaciła 606 jednorazowych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej. Ich kwota przekroczyła 6,7 mln zł, a przeciętne świadczenie wynosiło ok. 11 tys. zł. W sumie od stycznia do końca czerwca KRUS wypłacił 3779 takich odszkodowań na łączną kwotę 42 mln zł i 293 mln zł zasiłków chorobowych. W całym ubiegłym roku liczba jednorazowych odszkodowań przekroczyła 7,8 tys.

Tendencja spadkowa w liczbie wypadków utrzymuje się od kilku lat. W 2023 roku zgłoszono ich 10,7 tys., a w 2024 roku – 9,9 tys., czyli o 7,3 proc. mniej. Wskaźnik wypadkowości spadł z 8,0 do 7,8 na 1 tys. ubezpieczonych. Dla porównania w 1993 roku wynosił on 24,6, liczba wypadków sięgała 66 tys. (spadek o 85 proc.), a liczba wypadków śmiertelnych – 286. W 2023 roku wyniosła ona 45, a w 2024 roku – 38. 

– W 2024 roku odnotowaliśmy 2,7 tys. wypadków w okresie żniwnym, ale były to różne wypadki: upadki na płaskiej nawierzchni, upadki w obejściu. W tym roku odnotowaliśmy takich wypadków 1,2 tys., więc cieszy fakt, że te żniwa były bezpieczniejsze – mówi dyrektor Biura Prewencji KRUS.

Z danych KRUS wynika, że najczęstszą przyczyną wypadków wciąż pozostają upadki. W 2024 roku stanowiły one ponad 52 proc. wszystkich zdarzeń, czyli ponad 4 tys. przypadków. Kolejne miejsca zajmowały uderzenia, przygniecenia i pogryzienia przez zwierzęta (12 proc.) oraz pochwycenia przez ruchome elementy maszyn (nieco ponad 10 proc.).

– Cały czas dominującą grupą zdarzeń wypadkowych są upadki na nierównej nawierzchni, potknięcie na progach, na grząskim podłożu, zeskakiwanie z maszyn rolniczych, ciągników. Tutaj jest potrzebna nasza największa praca, bo to tylko od rolnika zależy, czy ma odpowiednie obuwie robocze, odprowadzone wody opadowe poza teren gospodarstwa rolnego, co zmniejsza grząskość podłoża, a w konsekwencji ryzyko wypadku – wskazuje Cezary Nobis. 

KRUS przypomina, że rolnik powinien zgłosić wypadek jak najwcześniej, bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia jego zaistnienia. Późne zgłoszenie wypadku i związany z tym brak możliwości ustalenia jego okoliczności mogą skutkować odmową prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci wskutek wypadku.

– Rolnicy mogą zgłaszać wypadki do KRUS osobiście, telefonicznie, poprzez osoby trzecie, mailowo, przez naszą platformę – mówi ekspert KRUS. – Dajemy też możliwość, aby zdarzenie wypadkowe mogła zgłosić też inna osoba mająca wiedzę na temat jego okoliczności, aby nasz inspektor dotarł jak najszybciej do poszkodowanego.

KRUS od lat prowadzi szeroko zakrojone działania edukacyjne – organizuje konkursy, szkolenia dla rolników i ich rodzin, kampanie edukacyjne oraz programy prewencyjne. Jednym z flagowych projektów jest konkurs „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”.

– Od 35 lat zajmujemy się działaniami prewencyjnymi. Inspektorzy prewencji pracują z rolnikami, kołami gospodyń wiejskich, sołtysami. Przekazujemy im materiały prewencyjne. To zwiększa świadomość, a nasi rolnicy są już przedsiębiorcami, którzy wiedzą, że ważny jest wypoczynek i balans między pracą a obowiązkami. Podniesienie ich świadomości daje spadek liczby wypadków – ocenia Cezary Nobis.

W I półroczu br. zarejestrowano 194 wnioski o jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby zawodowej, o prawie 1/4 więcej niż rok wcześniej. Przyznano świadczenie w 123 przypadkach, wśród których dominowały choroby zakaźne – 108 przypadków, w tym: 95 boreliozy i 13 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu.

KRUS w strategii na lata 2026–2030 zapowiada zwiększenie działań w zakresie profilaktyki zdrowotnej i rehabilitacji. Jak podkreślają przedstawiciele kasy, rolnicy są zachęcani do regularnych badań oraz dbania o swoje zdrowie, co przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa w pracy. Instytucja od marca prowadzi kampanię „Dobrostan rolnika”, popularyzującą wiedzę o zdrowiu, profilaktyce i bezpieczeństwie pracy na wsi.