Ten rok ma być przełomowy dla sektora biomedycznego. Badania kliniczne znacząco przyspieszą

Ponad 1,14 mld zł trafi na badania w obszarze biomedycznym z Krajowego Planu Odbudowy. Agencja Badań Medycznych w styczniu i lutym rozstrzygnęła wszystkie konkursy, które powierzyło jej Ministerstwo Zdrowia, w tym ostatnio na badania w obszarze innowacyjnych terapii, leków przyszłości i bezpieczeństwa lekowego. Dla całego sektora biomedycznego najbliższe miesiące mogą być czasem przełomowym, bo środki z KPO trzeba wykorzystać do połowy 2026 roku. To przyspieszenie to korzyść nie tylko dla firm i instytucji naukowych, lecz również dla pacjentów i gospodarki.

– Agencja Badań Medycznych od początku swojej działalności, czyli przez pięć lat, przeznaczyła 4,5 mld zł na 324 projekty w obszarze biomedycznym, z czego 922 mln zł trafiło do polskich przedsiębiorców, którzy rozwijają nowe technologie, zarówno w obszarze produktów leczniczych, jak i wyrobów medycznych. W ramach Krajowego Planu Odbudowy dokładamy jeszcze około 1,14 mld zł, które mają służyć wzmocnieniu badań i rozwoju w obszarze produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Ale również wspieramy Centra Wsparcia Badań Klinicznych, czyli takie systemowe i kompleksowe rozwiązania, które mają służyć zwiększeniu konkurencyjności polskiego rynku badań klinicznych – mówi agencji Newseria Ireneusz Staroń, zastępca prezesa ds. finansowania badań w Agencji Badań Medycznych.

W styczniu ABM rozstrzygnęła konkurs dla przedsiębiorców na realizację badań w obszarze bezpieczeństwa lekowego, innowacyjnych terapii i leków przyszłości. Wybrano 22 przedsięwzięcia, które dostaną dofinansowanie na łączną kwotę ponad 112 mln zł. To kolejny realizowany przez agencję konkurs ze środków z Krajowego Planu Odbudowy. Wśród projektów rekomendowanych do dofinansowania znalazły się leki m.in.: na choroby układu oddechowego, celowana terapia przeciwnowotworowa i antytoksyna jadu żmij. Rozpiętość tematyczna zgłoszonych i nagrodzonych projektów była bardzo duża, a najwięcej z nich dotyczyło onkologii.

– Słyszeliśmy na przykład, że innowacyjne projekty Ryvu w obszarze produktów biologicznych znajdują się w drugiej fazie badań klinicznych. Myślę, że jako kraj mamy apetyt na to, aby te polskie innowacje – chociażby w obszarze leków biologicznych i terapii komórkowych – były wdrażane na rynek. W perspektywie 5–10 lat chciałbym zobaczyć, że są dostępne, odnoszą globalny sukces i trafiają do pacjentów w Polsce oraz w wielu krajach na całym świecie, w tym także na największym rynku, czyli w Stanach Zjednoczonych, gdzie przychody i marżowość są najwyższe – podkreśla zastępca prezesa ABM.

Jak podkreślają przedstawiciele ABM, ten rok ma by przełomowy dla sektora badań klinicznych i biomedycznego właśnie dzięki dodatkowemu 1,14 mld zł z KPO. Część z tych środków trafi do przedsiębiorców farmaceutycznych i biotechnologicznych jako realne wsparcie w prowadzeniu badań nad innowacyjnymi terapiami. To ma się przyczynić nie tylko do przyspieszenia prac i wzmocnienia konkurencyjności firmy, ale również zwiększenia bezpieczeństwa lekowego kraju i pobudzenia polskiej gospodarki.

– Na pewno powinniśmy inwestować jak najwięcej w ten obszar, dlatego że chcemy budować gospodarkę opartą na wiedzy i nowych technologiach. Stosunkowo niskie środki zainwestowane w tej branży możemy przełożyć na dosyć dużą wartość dodaną brutto. Mówimy tutaj o takim wskaźniku makroekonomicznym, który przekłada się na budowanie produktu krajowego brutto. Branża farmaceutyczna sama corocznie dostarcza około 5 mld euro. Jak dołożymy wszystkie inne pochodne sektory w obszarze chociażby badań klinicznych, to mówimy tutaj o potężnym filarze wzrostu gospodarczego – ocenia Ireneusz Staroń.

W styczniu ABM rozstrzygnęła również inny konkurs z KPO dla jednostek naukowych na realizację badań o charakterze aplikacyjnym w obszarze biomedycznym. Rekomendację do objęcia dofinansowaniem otrzymało 57 projektów, na łączną kwotę blisko 447 mln zł. Wśród nich są m.in. monitorowanie efektów leczenia raka szyjki macicy, gardła środkowego lub narządów odbytowo-płciowych, badanie nad przyczynami genetycznymi niedosłuchu oraz nad testem umożliwiającym wcześniejszą diagnostykę raka jajnika. Konkurs ten cieszył się rekordowym zainteresowaniem – wpłynęły 224 wnioski, trzy razy więcej niż w innych konkursach realizowanych wcześniej przez ABM.

– Zainteresowanie programami z KPO jest rekordowe ze względu na ogromne zapotrzebowanie, zarówno ze strony przedsiębiorców, jak i jednostek naukowych na realizację projektów badawczo-rozwojowych w obszarze biomedycznym – mówi dr n. farm. Karolina Nowak, dyrektorka Departamentu Innowacji i Współpracy Międzynarodowej w Agencji Badań Medycznych. – W ramach dotychczasowych projektów agencja finansuje 44 projekty komercyjne w obszarze nowych innowacyjnych produktów, produktów generycznych, nowych postaci farmaceutycznych, ale również ze środków z Krajowego Planu Odbudowy rozpoczęła finansowanie projektów biomedycznych dla jednostek naukowych. W ramach konkursu dla jednostek naukowych ABM dofinansuje 57 projektów, które wzmocnią obszar biomedyczny i pomogą polskim naukowcom rozwijać swoje rozwiązania aplikacyjne, czyli nastawione na komercjalizację.

Dofinansowanie z KPO to duża szansa na przyspieszenie rozwoju danego projektu, ale też spore wyzwanie związane z ograniczeniami czasowymi. Środki te muszą być wykorzystane do polowy 2026 roku, co przy badaniach biomedycznych wydaje się zdecydowanie zbyt krótką perspektywą.

– Dlatego też Agencja Badań Medycznych wymyśliła, że projekty będą finansowane tylko na pewnym etapie ich realizacji – wyjaśnia dr n. farm. Karolina Nowak. – Jesteśmy na etapie podpisywania umów, aby jak najszybciej nasi beneficjenci zaczęli realizować swoje projekty. Tempo było szybkie, ocena merytoryczna zajęła nam trochę czasu ze względu na bardzo dużą liczbę wniosków, jak również dlatego że była ona wykonywana przez ekspertów zewnętrznych, aby zapewnić pełną transparentność całego procesu. W ramach konkursu dla przedsiębiorców mieliśmy też dodatkowo ocenę finansową przedsiębiorstw, ale wszystko udało się zrobić zgodnie z planem.

Na początku stycznia rozstrzygnięto także konkurs na tworzenie i rozwój Centrów Wsparcia Badań Klinicznych, również organizowany w ramach KPO. 200 mln zł, czyli łączna kwota wsparcia dla jednostek medycznych, pozwoli uruchomić 12 nowych placówek w ośmiu województwach. Dzięki temu sieć CWBK, czyli ośrodków koordynujących badania kliniczne i wspierających uruchomienie niekomercyjnych badań klinicznych, powiększy się do 33.