Mówi: | dr hab. Krzysztof Koźmiński, radca prawny i partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki dr Michał Jabłoński, adwokat, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, wiceprezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki |
Przepisy dotyczące opłaty reprograficznej mogą być niezgodne z polskim i unijnym prawem. Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego budzi wątpliwości prawników
Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego to bubel prawny – alarmują prawnicy. Na początku czerwca zakończyły się konsultacje dotyczące propozycji przygotowanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Zgodnie z deklaracjami projektodawcy rozwiązania w nim zawarte mają służyć najmniej zarabiającym ludziom sztuki. Środki mają pochodzić z opłaty reprograficznej ściąganej od elektroniki. – Bardziej przypomina to zbiorową zrzutkę na artystów, niemającą jednak oczywistego związku z ponoszonymi przez nich stratami – podkreślają eksperci Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki. Ich zdaniem konstrukcja tych przepisów za bardzo ingeruje w tę sferę działalności gospodarczej i chce zawładnąć w sposób urzędniczy działalnością artystów. Na mocy ustawy powstaną bowiem nowe instytucje z poważnymi uprawnieniami władczymi.
– Projektodawca planuje w sposób „twardy", za pomocą ustawy oraz nowych mechanizmów o charakterze publiczno-prawnym, wkroczyć w sferę do tej pory nieuregulowaną – tłumaczy w rozmowie z agencją Newseria Biznes dr hab. Krzysztof Koźmiński, radca prawny, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki. – Mimo że projektodawca w uzasadnieniu argumentuje, że jest to rozwiązanie nowatorskie i bezpieczne, wskazuje też na inspirowanie się doświadczeniami zagranicznymi, przede wszystkim Anglią, w której funkcjonują tzw. QUANGOs, czyli quasi administrative organizations (bodies), czyli podmioty oddolne, samorządne, które wykonują funkcję władzy publicznej. W rzeczywistości będziemy mieli do czynienia z nową biurokracją, nowymi urzędami, skomplikowanymi procedurami, nowymi etatami urzędniczymi i kosztami, które trzeba będzie ponieść.
Polska Izba Artystów ma być podporządkowana ministrowi kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, a zatem czynnemu politykowi. Zgodnie z projektem ustawy izba będzie urzędem skupiającym około 40 etatów, kolegialną i rozbudowaną radą, z prawem wydawania decyzji administracyjnych, a także m.in. prowadzenia systemu teleinformatycznego. Będą w nim zbierane i aktualizowane dane dotyczące imienia, nazwiska, PESEL-u, ale także miejsca zamieszkania artysty, a nawet jego przychodów uzyskiwanych z wykonywanej działalności.
Poza tym autorzy projektu przewidują, że Polska Izba Artystów stanowić będzie rodzaj „czapy” nad tzw. organizacjami reprezentatywnymi, zrzeszającymi artystów.
– Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że za pomocą tych projektowanych rozwiązań władza publiczna wkroczy dalej, niż powinno mieć to miejsce zgodnie z normami konstytucyjnymi – przestrzega dr hab. Krzysztof Koźmiński. – Stawiam tezę, że ten projekt jest niezgodny nie tylko z szeregiem polskich uregulowań ustrojowych, takich jak np. zasada proporcjonalności, zasada ochrony i nieingerencji nadmiernej w prawo własności, a także reguł konstytucyjnych, m.in. zasadą wolności działalności gospodarczej oraz zasadą społecznej gospodarki rynkowej. Rodzi również niebezpieczeństwo polityzacji sfery kultury i aktywności artystycznej.
Jeden z budzących wątpliwości zapisów dotyczy opłaty reprograficznej odprowadzanej od urządzeń mogących służyć kopiowaniu i rozpowszechnianiu utworów artystów. To przede wszystkim tablety, komputery, dekodery czy laptopy, choć zgodnie z proponowanymi przepisami lista takich urządzeń będzie mogła być zmieniona w drodze rozporządzenia, podobnie jak wysokość opłaty. Mogą się więc na niej znaleźć także smartfony.
– Zgodnie z wymogami polskiej konstytucji, jeżeli władza publiczna wkracza w drodze podatków, danin czy innych opłat o charakterze publiczno-prawnym w nasze prawa i wolności majątkowe, powinno mieć to miejsce w drodze ustawy, a nie rozporządzenia – podkreśla prezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki.
Ekspert zwraca uwagę na fakt, że prawo unijne dopuszcza doliczanie opłaty do elektroniki, na co powołuje się ustawodawca, ale wyłącznie jako formy rekompensaty, nie zaś należności o charakterze daniny solidarnościowej.
– Konstrukcja opłaty reprograficznej wydaje się odbiegać od deklarowanych założeń. Nie ma pewności, to z konstrukcji opłaty reprograficznej po prostu nie wynika, żeby rzeczywiście ten cel kompensacyjny był wypełniony. Bardziej to przypomina zbiorową zrzutkę na artystów, niemającą jednak oczywistego związku z ponoszonymi przez nich stratami – mówi dr Michał Jabłoński, adwokat, partner w kancelarii Jabłoński Koźmiński, wiceprezes Fundacji Laboratorium Prawa i Gospodarki.
Jak podkreśla, z konstrukcji opłaty reprograficznej wynika raczej, że podstawowymi jej beneficjentami będą organizacje powołane na podstawie nowej ustawy, czyli organizacje artystów, oraz m.in. Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych.
– Bardzo niejasna jest kwestia dalszego podziału tych środków. Przede wszystkim można mieć obawę, czy ta opłata nie będzie przede wszystkim finansowała tych grup artystów, którzy i tak mają znaczące przychody, natomiast ich straty związane z rozpowszechnianiem utworów na urządzeniach nie są wcale oczywiste. Czyli można się obawiać tego, czy ta opłata finalnie nie doprowadzi do stworzenia swoistej grupy trzymającej władzę w świecie artystów, która będzie przede wszystkim finansowana z tej opłaty. I że również ta grupa będzie decydowała o tym, kto jest artystą zawodowym – wyjaśnia dr Michał Jabłoński.
Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego wywołał szereg głosów krytycznych, nie tylko ze strony ekspertów i przedsiębiorców. Poważne zastrzeżenia zaprezentowały m.in. organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Do pobrania
Czytaj także
- 2024-05-16: Trwają prace nad reformą finansowania samorządów. Mają zyskać większą autonomię i niezależność budżetu od zmian w podatkach
- 2024-05-17: Start-upy mogą się starać o wsparcie. Trwa nabór do programu rozwoju innowacyjnych pomysłów na biznes
- 2024-05-16: Szybki rozwój 5G w Orange Polska. Do końca roku operator uruchomi 3 tys. stacji dających dostęp do nowej technologii
- 2024-05-15: Przedsiębiorcy chcą mieć wszystkie produkty finansowe i biznesowe na jednej platformie. W takie rozwiązania inwestują banki i firmy leasingowe
- 2024-05-14: Projekt budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej nabiera tempa. Ruszają prace geologiczne w miejscu planowanej inwestycji
- 2024-04-30: Miliony Polaków klikają w linki wyłudzające dane i pieniądze. Liczba oszustw w internecie będzie rosnąć
- 2024-05-13: Francuskie firmy z potężnym wkładem w polską gospodarkę. Reinwestują tu połowę wypracowywanych zysków i zatrudniają prawie 230 tys. osób
- 2024-04-26: T-Mobile startuje w Polsce z nowym konceptem. Pozwoli klientom przetestować i doświadczyć najnowocześniejszych technologii
- 2024-04-23: Trwają prace nad szczegółami ścisłej ochrony 20 proc. lasów. Prawie gotowy jest także projekt ws. kontroli społecznej nad lasami
- 2024-05-02: Nadwyżki zbóż pozostaną problemem także w kolejnym sezonie. Wszystko zależy od zwiększenia możliwości eksportowych
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Regionalne
Start-upy mogą się starać o wsparcie. Trwa nabór do programu rozwoju innowacyjnych pomysłów na biznes
Trwa nabór do „Platform startowych dla nowych pomysłów” finansowany z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej 2021–2027. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wybrała sześć partnerskich ośrodków innowacji, które będą oferować start-upom bezpłatne programy inkubacji. Platformy pomogą rozwinąć technologicznie produkt i zapewnić mu przewagę konkurencyjną, umożliwią dostęp do najlepszych menedżerów i rynkowych praktyków, ale też finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć. Każdy z partnerów przyjmuje zgłoszenia ze wszystkich branż, ale także specjalizuje się w konkretnej dziedzinie. Jest więc oferta m.in. dla sektora motoryzacyjnego, rolno-spożywczego, metalowo-maszynowego czy sporttech.
Transport
Kolej pozostaje piętą achillesową polskich portów. Zarządy liczą na przyspieszenie inwestycji w tym obszarze
Nazywane polskim oknem na Skandynawię oraz będące ważnym węzłem logistycznym między południem i północą Europy Porty Szczecin–Świnoujście dynamicznie się rozwijają. W kwietniu 2024 roku wydano decyzję lokalizacyjną dotycząca terminalu kontenerowego w Świnoujściu, który ma szansę powstać do końca 2028 roku. Zdaniem ekspertów szczególnie ważnym elementem rozwoju portów, podobnie jak w przypadku innych portów w Polsce, jest transport kolejowy i w tym zakresie inwestycje są szczególnie potrzebne. – To nasza pięta achillesowa – przyznaje Rafał Zahorski, pełnomocnik zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście ds. rozwoju.
Polityka
Projekt UE zyskuje wymiar militarny. Wojna w Ukrainie na nowo rozbudziła dyskusję o wspólnej europejskiej armii
Wspólna europejska armia na razie nie istnieje, a w praktyce obronność to wyłączna odpowiedzialność państw członkowskich UE. Jednak wybuch wojny w Ukrainie, tuż za wschodnią granicą, na nowo rozbudził europejską dyskusję o potrzebie posiadania własnego potencjału militarnego. Jak niedawno wskazał wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Europa powinna mieć własne siły szybkiego reagowania i powołać komisarza ds. obronności, ponieważ stoi obecnie w obliczu największych wyzwań od czasu zakończenia II wojny światowej. – Musimy zdobyć własną siłę odstraszania i zwiększać wydatki na obronność – podkreśla europoseł Janusz Lewandowski.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.