Mówi: | prof. Maciej Kisilowski |
Funkcja: | profesor prawa i strategii |
Firma: | Uniwersytet Środkowoeuropejski w Wiedniu |
Polskie społeczeństwo coraz bardziej podzielone politycznie. Według ekspertów pomóc mógłby lepszy podział władzy między centrum a samorządy
– Polska potrzebuje nowej umowy społecznej – podkreśla prof. Maciej Kisilowski z Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Wiedniu. Jak wskazuje, polskie społeczeństwo jest dziś spolaryzowane jak nigdy dotąd, a rozwarstwienie i napięcia pogłębia ustrój, w którym zwycięzca wyborów bierze wszystko, a przegrany zostaje z niczym. – Najbardziej nienawidzimy tej drugiej strony, jeśli czujemy się zagrożeni. A obecny system powoduje, że rzeczywiście jesteśmy zagrożeni, ponieważ władze centralne mogą w każdej chwili narzucić nam rozwiązania, z którymi się nie zgadzamy, które są dla nas obce – mówi ekspert. Jak ocenia, kluczem do rozwiązania problemu jest lepszy podział władzy pomiędzy centrum a samorządy wojewódzkie i gminne. Taki podział pozwoli Polakom w większym stopniu decydować o tym, jak chcą urządzić swoje lokalne i regionalne społeczności. Alternatywą jest bowiem dalsza wojna polsko-polska, niezależnie od tego, kto wygra nadchodzące, jesienne wybory.
– Część Polaków jest bardziej progresywna w swoich przekonaniach, czyli liberalna lub lewicowa. Ta część chciałaby, żeby Polska wyglądała tak jak państwa Europy Zachodniej. A druga część Polaków ceni sobie naszą odrębność i wyjątkowość, jest bardziej konserwatywna. Dzisiejszy ustrój polityczny powoduje, że jedna strona wygrywa wybory do Sejmu paroma głosami, a ta druga, która przegrała, czuje się „pod okupacją”, nie czuje się u siebie, podczas gdy rządzi obóz przeciwny. Dlatego ważne, aby tę władzę inaczej podzielić. Powinna ona być bardziej samorządowa, by była bliżej ludzi, a nie tylko w centrum na ulicy Wiejskiej w Warszawie – mówi agencji Newseria Biznes prof. Maciej Kisilowski, profesor prawa i strategii na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Wiedniu.
Polskie społeczeństwo jest obecnie bardzo spolaryzowane, głównie pod względem politycznym. Raport „Polaryzacja polityczna w Polsce. Jak bardzo jesteśmy podzieleni?”, opublikowany przez Centrum Badań nad Uprzedzeniami, pokazuje, że zarówno zwolennicy PiS, jak i zwolennicy partii opozycyjnych mają negatywny stosunek do swoich oponentów politycznych, żywiąc niechęć, która nierzadko przyjmuje formę dehumanizacji i prowadzi do postaw agresywnych.
Te silne podziały polityczne pogłębiają nieufność, napięcia i brak spójności społecznej. Jak zauważa Polskie Towarzystwo Studiów nad Przyszłością, to z kolei przekłada się na potencjał rozwojowy państwa. Polaryzacja społeczna powoduje bowiem brak poczucia współodpowiedzialności obywateli za państwo oraz zanik społeczeństwa obywatelskiego w imię walki ścierających się grup interesów.
– Najważniejszym problemem jest dziś w Polsce ta atmosfera ciągłej wojny, ciągłego odbijania sobie państwa – mówi ekspert. – Polska jest tak naprawdę ogromnym sukcesem, jednym z niewielu państw, których gospodarki rosły w ostatnich dekadach tak szybko. Oczywiście chcielibyśmy, żeby wiele rzeczy – szpitale czy szkoły – było lepszych, ale generalnie najważniejszą bolączką Polski jest dziś ustrój polityczny, który nie rozładowuje tych konfliktów, nie buduje na tym, co wspólne, ale dolewa oliwy do ognia w tych sprawach, w których się różnimy.
Według eksperta jednym z kluczowych wyzwań jest dziś przywrócenie demokratycznych reguł gry w państwie i wypracowanie stabilnego ustroju, na który zgodzą się obywatelki i obywatele reprezentujący główne nurty polityczne – od lewicy i liberałów po konserwatywną prawicę.
– Polska potrzebuje nowej umowy społecznej – podkreśla prof. Maciej Kisilowski. – Nasz system trochę ugrzązł, wszyscy czujemy, że polityka nie spełnia naszych oczekiwań. Włączamy wiadomości – TVP, jeśli jesteśmy po stronie konserwatywnej, albo TVN, jeśli po stronie opozycyjnej – i ta polaryzacja, ta wojna polsko-polska jest po prostu nie do zniesienia. I to nie jest wina tego czy innego polityka, czy nawet całego rządu. To jest właśnie problem zasad, które zbytnio centralizują władzę i powodują, że zwycięzca bierze wszystko, a przegrany czuje, że nie ma nic. Ale na szczęście mamy takie instytucje, tzn. nasze wojewódzkie i gminne samorządy, które są dobrym polem do tego, aby tę władzę lepiej podzielić między obywateli.
W opublikowanej niedawno książce „Umówmy się na Polskę” grupa 28 ekspertów i ekspertek – reprezentujących różne poglądy i różne opcje polityczne – przedstawiła propozycję nowych, demokratycznych zasad funkcjonowania państwa. W ich ocenie kluczem do stabilnej demokracji jest większe zaangażowanie w mechanizmy rządzenia krajem samorządów wojewódzkich i gminnych, a także samych obywateli. Dlatego – jak wskazują – w Polsce konieczna jest decentralizacja.
– Jeśli pojedziemy na Podkarpacie, to raczej spotkamy Polaków o konserwatywnych poglądach, a jeśli pojedziemy do Wielkopolski czy na Pomorze Zachodnie – to bardziej o liberalnych poglądach. I nie ma powodu, dla którego ci Polacy nie mogliby w większym stopniu decydować o tym, jak urządzać swoje regiony, swoje województwa bardziej w zgodzie z ich wartościami – mówi profesor prawa i strategii na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Wiedniu.
Eksperci nie proponują przenoszenia znacznej liczby nowych zadań do samorządów. Postulują natomiast, by w tych obszarach, w których samorząd i tak wykonuje już zadania publiczne – jak np. oświata – miał większą możliwość decydowania aktami prawa miejscowego o sposobach realizacji tych zadań oraz mógł dostosowywać je do swoich regionalnych potrzeb.
– Taki nowy kontrakt społeczny przyniósłby Polsce dwie podstawowe korzyści. Po pierwsze, na poziomie centralnym zmuszałby polityków do tego, żeby szukać kompromisu i wspólnych rozwiązań. A po drugie, jeśli tych rozwiązań nie da się znaleźć, to zawsze byłaby taka „opcja awaryjna” w postaci tego, że dane zagadnienie, daną politykę publiczną można byłoby po prostu przenieść, zdecentralizować na poziom województw, bo nie wszystko musi być wszędzie takie samo. Wbrew pozorom większość naszych konfliktów – dotyczących np. tego, czy mamy, czy nie mamy handlować w niedziele albo czy mamy mieć gimnazja – to nie są sprawy, które muszą koniecznie wyglądać tak samo w całej Polsce. Z kolei w sprawach ogólnopolskich – dotyczących np. wsparcia dla Ukrainy, mocnej pozycji Polski w NATO i Unii Europejskiej – jesteśmy raczej zgodni. Natomiast ta zgoda jest dziś przesłaniana codziennymi konfliktami, które niepotrzebnie są wszystkie skoncentrowane w Warszawie – ocenia prof. Maciej Kisilowski.
Jak podkreśla, polskie społeczeństwo potrzebuje takiej nowej umowy – stabilnych zasad ustrojowych opartych na decentralizacji. Alternatywą jest bowiem dalsza polaryzacja i rozwarstwienie społeczeństwa – niezależnie od tego, kto wygra nadchodzące, jesienne wybory.
– W obecnym systemie ta polaryzacja tylko się pogłębia, bo najbardziej nienawidzimy drugiej strony wtedy, gdy czujemy się przez nią zagrożeni. A ten scentralizowany system powoduje, że rzeczywiście jesteśmy zagrożeni, ponieważ władze centralne mogą w każdej chwili narzucić nam rozwiązania, z którymi się głęboko nie zgadzamy, które są nam obce. Jeżeli to będzie władza progresywna, to Polacy o poglądach konserwatywnych poczują się przez nią okupowani – i odwrotnie. Dlatego ta nowa umowa społeczna jest konieczna, bo alternatywą jest po prostu dalsza wojna – mówi ekspert z Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Wiedniu.
Na temat konieczności wprowadzenia nowej umowy społecznej dyskutowano podczas jednego z ostatnich spotkań Thursday Gathering, cyklicznych imprez, które przyciągają społeczność innowatorów i zachęcają do dyskusji na najbardziej palące tematy z obszaru gospodarki, technologii i społeczeństwa. Spotkania są otwarte dla wszystkich i odbywają się w każdy czwartek w warszawskim Varso przy ulicy Chmielnej. Ich organizatorem jest Fundacja Venture Café Warsaw i jej partnerzy.
Czytaj także
- 2024-10-31: Rosnące ceny energii i usług podbijają inflację. W pierwszej połowie przyszłego roku będzie się utrzymywać około 5-proc. wzrost cen
- 2024-10-30: Wydatkowanie funduszy europejskich przez samorządy. Polska chce promować ten model w UE
- 2024-10-25: Gruzini wybierają nowy parlament. Sobotnie wybory mogą przesądzić o kursie kraju na dekady
- 2024-10-16: Mołdawia zdecyduje o dalszym kursie. Rosja próbuje wpłynąć na wyniki wyborów i referendum
- 2024-10-10: Decyzja Niemiec o wprowadzeniu kontroli granicznej w ogniu krytyki. Polscy europosłowie mówią o kryzysie strefy Schengen
- 2024-10-17: Wiele wyzwań polskiej prezydencji w UE. Jednym z kluczowym będą prace nad nowym budżetem
- 2024-09-12: Do BGK trafiło już 240 wniosków na pożyczkę wspierającą zieloną transformację miast. Samorządy mogą zyskać 40 mld zł w formie preferencyjnych pożyczek na inwestycje
- 2024-08-29: Większość młodych osób nie ma zaufania do polityków i poczucia sprawczości. Dużą rolę w podniesieniu poziomu zaangażowania może odegrać szkoła
- 2024-08-22: Kandydaci w wyborach w USA idą łeb w łeb. O wyniku może przesądzić debata prezydencka
- 2024-08-28: Listopadowe wybory w USA mogą się przełożyć na dalszy przebieg wojny w Ukrainie. Możliwy też wpływ na kampanię prezydencką w Polsce
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Infrastruktura
Ruszyła największa elektrownia gazowa w Polsce. Dostarczy energię dla ok. 3 mln gospodarstw
PGE Polska Grupa Energetyczna oddała właśnie do eksploatacji największą elektrownię gazową w Polsce i jedną z najnowocześniejszych w Europie. Jednostka o mocy 1366 MW brutto jest zlokalizowana w Gryfinie w Zachodniopomorskiem. Dostarczy do sieci 1,4 GW mocy, dzięki czemu pokryje ok. 5 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną, zapewniając dostawy dla ok. 3 mln gospodarstw. – To bardzo ważna inwestycja z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i namacalny przykład tego, że transformacja energetyczna trwa – mówi wiceminister klimatu i środowiska Miłosz Motyka.
Bankowość
Rosnące ceny energii i usług podbijają inflację. W pierwszej połowie przyszłego roku będzie się utrzymywać około 5-proc. wzrost cen
Wzrost cen w ostatnich miesiącach przyspieszył. To efekt wyższych cen energii oraz usług. I choć listopad i grudzień mogą przynieść wyhamowanie wzrostów, to około 5-proc. poziom prawdopodobnie będzie się utrzymywać przez całą pierwszą połowę 2025 roku. Zdaniem dr. Jakuba Rybackiego z PIE dopiero w drugiej połowie inflacja może spaść do ok. 3,5 proc. To może oznaczać, że pierwsza obniżka stóp procentowych nie nastąpi na początku roku.
Transport
Policja zachęca do kontroli świateł w autach przed zimą. Nieprawidłowe ustawienie grozi wypadkiem i mandatem
Niewłaściwe oświetlenie samochodu może prowadzić do tragicznych w skutkach sytuacji na drogach. To o tyle istotne, że 98 proc. kierowców przyznaje, że bywają oślepiani przez reflektory aut jadących z naprzeciwka – przypominają eksperci Instytutu Transportu Samochodowego. I zachęcają, żeby w ramach przygotowania samochodu do zimy sprawdzić ustawienie i moc świateł. W najbliższych tygodniach będzie to możliwe bezpłatnie w wybranych punktach.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.