Przysłowiowa trzynastka wystarczy na pół koszyka zakupowego?

Z najnowszych danych GUS wynika, że średnia płaca brutto w polskiej firmie, która zatrudnia co najmniej pięć osób, wyniosła w styczniu 2024 roku 7768 zł brutto, co oznacza wzrost o 12,8 proc. rok do roku.[1] Nastroje osób w wieku produkcyjnym powinny być optymistyczne, podobnie jak nastroje seniorów, którym Rząd obiecał w tym roku rekordowo wysoką waloryzację emerytur, a także wypłatę trzynastek i czternastek. W ubiegłym roku emerycka kieszeń dostała też dwa zastrzyki pod postacią trzynastych i czternastych emerytur. Mimo to zadłużenie emerytów wzrosło (rok do roku) o ponad miliard złotych.[2] Gdyby podzielić średnią „trzynastkę” z 2023 roku przez 12 miesięcy okazałoby się, że senior dostał dodatkowe 104,54 zł miesięcznie.[3] Policzyliśmy na co emerytom wystarczą (a raczej nie wystarczą) dodatkowe pieniądze.

W tym roku do emeryckiej kasy wpłyną dodatkowe pieniądze. Waloryzacja emerytur ma być w 2024 rekordowa, a do tego będą wypłacane trzynastki i czternastki. Warto przypomnieć, że w 2023 seniorzy też dostali trzynaste i czternaste emerytury, a mimo to ich zadłużenie wzrosło o ponad miliard złotych. Z najnowszych danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor oraz bazy informacji kredytowych BIK wynika, że emeryci są zadłużeni na ponad 11 mld zł.[4]

Jest coraz gorzej i nie widać światełka w tunelu

Co trzeci emeryt musiał w 2023 roku ograniczać wydatki – tak wynika z badania opinii BIG Info Monitor pt. „Budżety domowe Polaków”. Jednym z powodów dla których emeryci musieli ciąć wydatki była, według ankietowanych, wysoka inflacja (45 proc.). Kolejne to zbyt niskie dochody (11 proc.), wysokie koszty opieki zdrowotnej (11 proc.) konieczność niesienia pomocy finansowej bliskim (7 proc.).[5]

– Ze względu na wysoką inflację sytuacja finansowa emerytów z pewnością nie uległa znaczącej poprawie. Oczywiście wypłacanie trzynastek i czternastek to działania godne pochwały. Trzeba je jednak nazwać jednorazowymi zastrzykami gotówki, a nie stałą, realną i wymierną pomocą, która faktycznie wpływa na podreperowanie domowego budżetu – mówi Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM. – Z naszych badań opinii wynika, że już ponad 90 proc. emerytów narzeka na pogarszającą się sytuację materialną, a ponad 60 proc. osób, które interesują się rentą dożywotnią lub decydują się na to rozwiązanie robi to dlatego, że chce spłacić zadłużenie – dodaje Majkowski.

Na co wystarczą (a na co nie wystarczą) trzynastki

Z danych GUS wynika, że opłaty za mieszkanie (w tym za media) wzrosły w 2023 roku o 14 proc. względem roku 2022, a tempo przyrostu było szybsze od wskaźnika inflacji. Koszty energii cieplnej podrożały w 2023 roku średnio o 33,3 proc., prąd o 21,4 proc., a gaz o 15,9 proc.[6] W 2022 i 2023 roku rosły też ceny żywności, choć tempo wzrostu w 2023 roku było znacznie wyższe niż w roku poprzednim. Mocno drożał nabiał, mięso, warzywa, owoce i alkohol. Nietania jest także prywatna opieka medyczna. Zważywszy na to, że przeciętny Polak czeka na wizytę do lekarza specjalisty średnio 3,6 miesiąca,[7] wielu emerytów decyduje się na leczenie prywatne, nie mówiąc o rehabilitacji, czy leczeniu stomatologicznym lub protetycznym.

Pół koszyka zakupowego

Z danych zebranych przez ASM Sales Force Agency, a przytaczanych m.in. przez serwis money.pl wynika, że w styczniu tego roku podstawowe zakupy były droższe o 15 proc. niż w roku poprzednim. Eksperci wyliczyli, że średnia cena koszyka zakupowego wyniosła w styczniu br. 273,72 zł.[8] Okazuje się, że najbardziej (rok do roku) podrożały m.in. produkty sypkie (o 22,8 proc.), nabiał (o 19,1 proc.), mięso, wędliny, ryby (o 15,22 proc.).[9] Gdyby przeanalizować na jakie zakupy wystarczy seniorowi trzynastka w ujęciu miesięcznym, czyli ok. 104,54 zł, to wystarczyłaby ona na pół koszyka zakupowego.

– Polskę czeka duże spowolnienie gospodarcze, a inflacja wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie. Coraz większa liczba Polaków decyduje się na szybkie pożyczki z dość krótkim terminem zwrotu, tzw. chwilówki, które są produktem wygodnym, ale dosyć drogim. Tylko w listopadzie ubiegłego roku Polacy zaciągnęli chwilówki na kwotę 1,5 mln zł, co daje wzrost o 80 proc. względem roku poprzedniego. Seniorzy są jedną z najbardziej zadłużonych grup społecznych i nie są wyjątkiem wśród całej populacji osób zapożyczających się. Problem w tym, że nie mając zróżnicowanych źródeł dochodów (poza emeryturą) wpadają w spiralę zadłużenia. Rozwiązaniem, które realnie polepsza ich sytuację finansową jest renta dożywotnia. To nie jest jednorazowy zastrzyk gotówki. To stałe świadczenia pieniężne wypłacane miesiąc w miesiąc do końca życia emeryta, a dodatkowo przenoszące koszty utrzymania mieszkania na podmiot, który wypłaca rentę – podsumowuje Robert Majkowski.

[1] https://businessinsider.com.pl/gospodarka/place-w-polsce-znowu-szybciej-rosna-gus-ujawnia-dane-za-styczen/eccqbxh

[2] https://media.big.pl/informacje-prasowe/827521/miliard-zlotych-wiecej-zaleglosci-seniorow

[3] https://ksiegowosc.infor.pl/wiadomosci/5708566,trzynasta-emerytura-2023-kiedy-wyplata.html

[4] https://media.big.pl/informacje-prasowe/827521/miliard-zlotych-wiecej-zaleglosci-seniorow

[5] Tamże.

[6] https://forsal.pl/nieruchomosci/artykuly/9430049,czynsze-mocno-w-gore-na-jaka-podwyzke-musza-sie-szykowac-najemcy.html#google_vignette

[7] https://www.rynekzdrowia.pl/Finanse-i-zarzadzanie/Ile-trzeba-czekac-na-wizyte-do-specjalisty-Kolejki-wydluzyly-sie-srednio-az-o-ponad-miesiac,239724,1.html

[8] https://www.money.pl/gospodarka/wzrost-cen-nie-odpuszcza-podstawowe-zakupy-spozywcze-drozsze-o-15-proc-6868259078015616a.html

[9] Tamże.