Rozpędzony rubel i militaryzacja finansów

Wbrew początkowym oczekiwaniom, kompleksowe sankcje nie pogrążyły Rosji w kryzysie walutowym, gwałtowny wzrost wartości rubla mógł jednak osiągnąć już punkt zwrotny i może w końcu wywołać odwrotny skutek W przeciwieństwie do innych walut rynków wschodzących w okresie napięć, rosyjski rubel doświadczył krótkotrwałej deprecjacji. Po gwałtownym spadku w pierwszych dniach inwazji Moskwy na Ukrainę, rubel zanotował znaczącą poprawę i wzrósł ponad dwukrotnie w stosunku do dolara amerykańskiego od czasu marcowego załamania, stając się od początku roku osiągającą najlepsze wyniki walutą rynków wschodzących. Poniżej skrót wniosków z raportu Allianz Trade.

W uzupełnieniu ustalenia kursu rubla wobec złota, władze Rosji podjęły próbę przewalutowania eksportu gazu na ruble. Ponieważ niższy popyt na pieniądz zmniejsza przepływ dochodów walutowych z eksportu energii do banku centralnego, Rosja zażądała od klientów z nieprzyjaznych jej krajów, aby płacili za import gazu bezpośrednio w rublach. Ten krok, w połączeniu z oparciem kursu rubla na złocie, skutecznie związał rosyjski eksport gazu z ceną złota. W ten sposób CBR mógł również złagodzić zamrożenie swoich rezerw zagranicznych z powodu sankcji, skutecznie delegując interwencję walutową na banki dostarczające ruble importerom energii.

Kilka czynników tłumaczy, dlaczego Rosja uniknęła kryzysu walutowego pomimo zamrożenia większości rezerw banku centralnego. 

• W pierwszym kwartale 2022 roku nadwyżka bilansu obrotów bieżących osiągnęła rekordowy poziom 58 mld USD i może wzrosnąć nawet do 250 mld USD (w przypadku braku kompleksowego embarga na eksport energii i zmniejszenia importu na skutek sankcji). 

• Władze Rosji podjęły również w porę środki zaradcze w celu zorganizowania „interwencji walutowej przez delegację”, obejmujące rygorystyczną kontrolę kapitału, tymczasowe ustalenie kursu rubla wobec złota i żądanie od importerów energii, aby dokonywali płatności w rublach, wraz z gwałtowną podwyżką stóp procentowych w celu ustabilizowania rubla po jego gwałtownym spadku.

„Rublizacja” rosyjskiego gazu prawdopodobnie przyczyniła się do odbudowy kursu waluty. Chociaż zasada obowiązkowej płatności została ogłoszona w kwietniu, to jeszcze dwa tygodnie temu dokładny termin jej wprowadzenia pozostawał nieznany. Jednak już samo ogłoszenie miało natychmiastowy wpływ na walutę. Dodatkowo - większość krajów europejskich przyjęła rozwiązanie płatnicze, które pozwala im zaspokoić rosyjski popyt bez naruszenia obecnych sankcji finansowych (szczegóły w raporcie Allianz Trade).

Gwałtowny wzrost wartości rubla mógł jednak osiągnąć już punkt zwrotny i może w końcu wywołać odwrotny skutek. Ponieważ obroty rublami prowadzone są na bardzo słabym rynku (i to głównie na rynku krajowym, biorąc pod uwagę dramatyczny spadek popytu poza Rosją spowodowany sankcjami), jego niedawna aprecjacja świadczy o trudnościach w gospodarce krajowej, która w tym roku prawdopodobnie wpadnie w poważną recesję, co będzie mieć realne konsekwencje. Ponieważ większość eksportu energii jest denominowana w walucie obcej, silniejszy rubel szkodzi równowadze budżetowej państwa, obniżając wartość lokalnej waluty, na którą dodatkowo może wpłynąć możliwość nałożenia przez UE ceł na eksport rosyjskiej energii podczas stopniowego odchodzenia od importu ropy.