Kobiety w biznesie: mniej, ale bardziej odpowiedzialne

W Polsce w 2023 roku zaledwie 13 proc. pracujących kobiet zdecydowało się na założenie własnej firmy, 25 proc. wchodziło w skład zarządów przedsiębiorstw, a 28 proc. było prezeskami. Ale choć pań zarządzających firmami jest mniej niż mężczyzn, to jak wynika z badania „Kobiety w biznesie” przeprowadzonego przez IMAS International na zlecenie Rzetelnej Firmy, płeć piękna prowadząca małe i średnie firmy jest bardziej uczciwa, terminowa, komunikatywna i odpowiedzialna społecznie.

Kobiet w zarządach przedsiębiorstw jest zdecydowanie mniej niż mężczyzn – i nie jest to tylko polska specyfika, ale zjawisko o zasięgu globalnym. Jak pokazuje raport „Biznes na wysokich obcasach” Polskiego Instytutu Ekonomicznego, średnio jedynie 20 proc. członków zarządów firm na świecie to kobiety, w Unii Europejskiej stanowią one 34 proc., a w Polsce – 25 proc. Dane pokazują, że mimo rosnącej liczby pań na kluczowych stanowiskach, różnice pozostają znaczące. Nieco lepiej statystyki wyglądają, jeśli chodzi o prowadzenie własnej firmy. Na koniec 2023 roku 34 proc. jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG) należało do płci pięknej.

To dlatego, że kobiety zdecydowanie rzadziej niż mężczyźni decydują się na założenie własnej działalności gospodarczej. Jak wskazuje raport PIE, w Unii Europejskiej jedynie 10 proc. pracujących kobiet zakłada własne firmy, w porównaniu do 17 proc. mężczyzn. W Polsce sytuacja wygląda podobnie – własną działalność prowadzi 13 proc. kobiet, podczas gdy wśród mężczyzn odsetek ten wynosi aż 23 proc.

– W listopadzie 2022 roku Parlament Europejski uchwalił dyrektywę parytetową, zgodnie z którą spółki giełdowe będą zobowiązane do zapewnienia co najmniej 40 proc. przedstawicieli każdej płci w swoich zarządach lub 30 proc. w sumie w zarządach i radach nadzorczych. Te regulacje nie dotyczą MŚP, gdzie problem z odpowiednią reprezentacją kobiet na stanowiskach kierowniczych również jest mocno widoczny. Badania pokazują, że w wielu takich firmach kobiety wciąż są niedostatecznie obecne w podejmowaniu kluczowych decyzji. To ogranicza różnorodność punktów widzenia, co może wpływać na rozwój i jakość zarządzania. W przeciwieństwie do dużych firm, MŚP rzadziej wdrażają formalne zasady wspierające różnorodność, przez co poprawa równowagi płci jest trudniejsza i mniej priorytetowa. Zwiększenie udziału kobiet w kierownictwie MŚP mogłoby pomóc stworzyć bardziej konkurencyjny sektor, lepiej odpowiadający na potrzeby współczesnego rynku pracy – mówi Sandra Czerwińska, ekspertka Rzetelnej Firmy.

Odpowiedzialne kobiety, innowacyjni mężczyźni

W badaniu „Kobiety w biznesie” przygotowanym przez IMAS International na zlecenie Rzetelnej Firmy zapytano osoby zarządzające firmami z sektora MŚP, jak postrzegają firmy zarządzane przez kobiety i mężczyzn. W ankiecie wzięła udział podobna liczba przedstawicieli obu płci. Skupiono się na 7 aspektach: uczciwości, terminowości, komunikatywności, odpowiedzialności społecznej, innowacyjności, zaufaniu i rzetelności. Choć obie płcie zostały generalnie ocenione bardzo wysoko, to jednak kobiety były lepiej postrzegane aż w czterech kategoriach, a mężczyźni tylko w jednej. W dwóch pozostałych kryteriach nie ma widocznej różnicy.

Największy odsetek pozytywnych wskazań dotyczył uczciwości (81,3 proc, mężczyźni 78,6 proc.) – fundamentalnej cechy w biznesie, która pozwala na budowanie długotrwałych relacji. Równie wysoko oceniona została terminowość kobiet (80,8 proc), przy czym tutaj przewaga nad mężczyznami wyniosła 4,2 pkt. proc. Panie są też bardziej komunikatywne (79,3 proc. wobec 77,3 proc. w przypadku panów), ale największą różnicę w postrzeganiu obu płci widać w przypadku odpowiedzialności społecznej. Różnica wynosi aż 8,7 pkt. proc. (kobiety 71,7 proc., mężczyźni 63 proc.).

Mężczyźni zostali natomiast ocenieni jako bardziej innowacyjni (75,8 proc. wobec 71,1 proc.). W przypadku rzetelności i zaufania odsetek wskazań był w obu przypadkach zbliżony.

– Na wyniki mogą mieć wpływ utrzymujące się stereotypy płciowe. Różnice w ocenach w takich obszarach jak odpowiedzialność społeczna czy terminowość mogą być efektem kulturowych oczekiwań wobec kobiet, które są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne i skrupulatne. Z kolei wyższa ocena innowacyjności mężczyzn może wynikać z dominacji tej płci w branżach związanych z technologią i innowacjami – mówi Sandra Czerwińska, ekspertka Rzetelnej Firmy.

Im większa firm, tym mniej kobiet

Większość firm z którymi współpracują respondenci jest zarządzana przez mężczyzn (44,7 proc.), podczas gdy firmy zarządzane przez kobiety stanowią niespełna 12 proc. W 43,5 proc. przypadków firmy są zarządzane równomiernie przez kobiety i mężczyzn. Jeśli przyjrzeć się tym wynikom w podziale na wielkość zarządzanej firmy, to widać, że największy procent tych prowadzonych przez kobiety odnotowano wśród mikrofirm (16 proc.), w małych jest to 10 proc., a w średnich zaledwie 8 proc. Odwrotnie prezentuje się statystyka u płci przeciwnej – 40 proc mikrofirm, 44 proc. małych i 53 proc. średnich.

– Bez względu na płeć, kluczowym elementem każdej współpracy biznesowej jest zachowanie uwagi oraz staranna weryfikacja rzetelności płatniczej potencjalnych partnerów. Wybierając współpracowników, należy kierować się nie tylko ich doświadczeniem czy ofertą, ale przede wszystkim ich wiarygodnością finansową. Świadome dobieranie partnerów biznesowych pozwala uniknąć ryzykownych sytuacji oraz zapewnia stabilność i bezpieczeństwo współpracy. To także szansa na osiągnięcie długoterminowego sukcesu – mówi Sandra Czerwińska.

Ogólnopolskie badanie „Kobiety w biznesie” zostało zrealizowane w październiku 2024 r. przez IMAS International na zlecenie Rzetelnej Firmy wśród przedsiębiorców z sektora MŚP na grupie 407 firm metodą CAWI. Wywiady były przeprowadzane z osobami decyzyjnymi – kierownikami średniego i wyższego szczebla, a także z osobami z zarządu i właścicielami firmy.