Pięć lat europejskiego wsparcia dla polskich przedsiębiorstw w Chinach

Chiny kontynentalne są jednym z partnerów handlowych Polski, a czynnikiem decydującym o generowaniu takiego handlu są prawa własności intelektualnej.

IP Key China to wieloletni projekt prowadzony przez Komisję Europejską, realizowany i współfinansowany przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Projekt zapewnia znaczne wsparcie na rzecz współpracy w dziedzinie własności intelektualnej i dialogu politycznego między UE a Chinami w celu stworzenia równych warunków działania dla podmiotów praw z UE.

Europa eksportuje technologie i know-how, ale jeśli nie będą one chronione, unijne przedsiębiorstwa mogą paść ofiarą naruszeń. Ochrona i egzekwowanie praw własności intelektualnej stanowią poważne wyzwanie dla przedsiębiorstw UE, które chcą rozwijać działalność na nowych rynkach.

W 2021 r. Polska, której eksport wynosił 3064 mln euro, sprzedawała przede wszystkim maszyny i sprzęt transportowy – głównie maszyny elektryczne i maszyny przemysłowe ogólnego przeznaczenia – o wartości 1066 mln euro (35% eksportu do Chin), wyroby gotowe – głównie wyroby z metalu i mineralnych surowców niemetalicznych – o wartości 1022 mln euro (33% eksportu do Chin) oraz różnorodne artykuły przemysłowe – głównie przyrządy profesjonalne, naukowe i kontrolne – o wartości 324 mln euro (11% eksportu do Chin).

Na dzień 1 stycznia 2020 r. obowiązywało 1,6 mln zarejestrowanych znaków towarowych Unii Europejskiej, obejmujących ponad 4,4 mln powiązanych klas towarów i usług, przy średniej rocznej stopie wzrostu wynoszącej 5,6% (2010–2019). Większość zgłoszeń unijnych znaków towarowych nadal pochodziła z UE, a ich średni udział wynosił 68,3% wszystkich zgłoszeń. Pod względem liczby zgłoszeń w UE i na świecie prym wiodły Niemcy (16%). Inne duże gospodarki Unii Europejskiej, tj. Włochy, Hiszpania, Francja, Niderlandy i Polska (2,4%), odpowiadają łącznie za nieco ponad 27% wszystkich zgłoszeń[1].

Podsumowując osiągnięcia EUIPO, jego dyrektor wykonawczy Christian Archambeau powiedział:

„Przez ostatnie pięć lat projekt IP Key China oferował wsparcie przedsiębiorcom, MŚP, badaczom i osobom z branży kreatywnej, aby chronić dobra intelektualne, które zapewniają przyszłość ich biznesu w Chinach. Oczekujemy, że nadal będziemy odgrywać ważną rolę we wzmacnianiu mechanizmu dialogu na temat własności intelektualnej, który jest istotnym aspektem poprawy przejrzystości i przewidywalności systemów własności intelektualnej.”

Projekt ten stanowił uzupełnienie dialogu i grupy roboczej UE-Chiny dotyczących własności intelektualnej, koordynowanych przez UE i Chiny. Działania te, wpisujące się w założenia projektu, skutecznie przyczyniły się do realizacji interesów przedsiębiorstw UE przez pogłębienie wymiany poglądów z Chinami na temat sposobów rozwiązywania konkretnych wyzwań związanych z prawami własności intelektualnej.

Przy okazji 9. dialogu wysokiego szczebla w dziedzinie gospodarki i handlu UE-Chiny, który odbył się w lipcu 2022 r., wiceprzewodniczący wykonawczy i komisarz ds. handlu Valdis Dombrovskis podkreślił:

„Istotne jest zapewnienie odpowiednich i równych warunków działania przedsiębiorstwom z UE prowadzącym działalność w Chinach. UE i Chiny są kluczowymi partnerami handlowymi i musimy kontynuować dialog, aby zapewnić większe zbliżenie Chin do norm unijnych i międzynarodowych w zakresie ochrony praw własności intelektualnej.”

Osiągnięcia

Działania podejmowane w ramach projektu IP Key China w ciągu ostatnich pięciu lat miały na celu ułatwienie dostępu do rynku unijnym firmom, przedsiębiorstwom i innowatorom dzięki współpracy z chińskimi władzami, stowarzyszeniami przedsiębiorców oraz innymi publicznymi i prywatnymi zainteresowanymi stronami. Cel ten został osiągnięty poprzez zwiększenie zrozumienia rynku i poprawę wdrażania przepisów dotyczących własności intelektualnej i systemów egzekwowania praw własności intelektualnej w Chinach.

Rzetelna ocena chińskiego ustawodawstwa dokonana w ramach IP Key China ujawniła główne różnice w stosunku do równoważnych przepisów w zakresie własności intelektualnej w UE. Analiza obejmowała szeroki zakres aspektów, takich jak reakcja na podrabianie towarów i piractwo, procedury rozpatrywania sporów dotyczących własności intelektualnej, ogólne egzekwowanie praw własności intelektualnej oraz spostrzeżenia, które zostały przekazane europejskim przedsiębiorstwom.

Ponadto projekt był elementem dalszej współpracy z Chinami po podpisaniu umowy dwustronnej między UE a Chinami o ochronie 100 europejskich oznaczeń geograficznych w Chinach i 100 chińskich oznaczeń geograficznych w UE.

Projekt IP Key China wniósł również istotny wkład w integrację danych o znakach towarowych udostępnionych przez Narodową Administrację Własności Intelektualnej Chin (CNIPA), dzięki czemu ponad 32 miliony chińskich znaków towarowych zostało udostępnionych w narzędziu do wyszukiwania znaków towarowych i bazie danych „TMview”[1]. W 2020 r. EUIPO i CNIPA podpisały umowę o wymianie informacji dotyczących znaków towarowych, uzgadniając wzajemną wymianę danych o chińskich krajowych znakach towarowych i znakach towarowych Unii Europejskiej[2].

Ponadto zorganizowano szereg seminariów i imprez, a także udostępniono firmom z UE bezpłatne szkolenia on-line i na miejscu prowadzone przez ekspertów ds. własności intelektualnej, publikacje, zestawienia informacji na temat rynku chińskiego oraz studia przypadków. Jednocześnie od 2008 r. funkcjonuje całodobowy punkt kontaktowy dla MŚP ds. własności intelektualnej w handlu z Chinami, w którym można uzyskać odpowiedzi na konkretne pytania. Punkt ten stanowi pierwszą linię wsparcia w zakresie własności intelektualnej dla MŚP, które prowadzą działalność na rynku chińskim lub zamierzają wejść na ten rynek.

Dlaczego Chiny?

Chiny kontynentalne są jednym z najważniejszych partnerów handlowych UE, a czynnikiem decydującym o generowaniu takiego handlu przez przedsiębiorstwa z UE są prawa własności intelektualnej.

W 2021 r. Chiny były trzecim co do wielkości partnerem w eksporcie towarów z UE (10,2%). Przedsiębiorstwa unijne wyeksportowały do Chin towary o wartości 223,4 mld euro – były to głównie maszyny i pojazdy (52% eksportu do Chin), inne wyroby gotowe (20%) i chemikalia (15%)[3]. Trzema największymi eksporterami do Chin w UE były Niemcy (104 655 mln euro), Francja (24 028 mln euro) i Holandia (15 906 mln euro).

Współpraca UE z Chinami w dziedzinie handlu opiera się na unijnej perspektywie strategicznej z 2019 r., w której promuje się wzajemność, równe warunki działania i uczciwą konkurencję.

Wyzwania

W ostatnich latach poczyniono znaczne postępy legislacyjne. W ogromnym stopniu przyczyniły się do tego mechanizmy dialogu, zaangażowanie sieci dużych 

zainteresowanych stron oraz projekt IP Key China. W wielu obszarach ochrona i egzekwowanie praw własności intelektualnej nadal nie są wystarczająco skuteczne i utrzymują się wyzwania, takie jak brak przejrzystości i niewystarczające egzekwowanie praw własności intelektualnej[1]. Istnieją poważne obawy, w szczególności w odniesieniu do interpretacji wymogów dotyczących zdolności patentowej, braku wystarczającej ochrony prawnej przed zgłoszeniami znaków towarowych dokonywanymi w złej wierze[2] oraz ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Pojawiającym się problemem jest zapewnienie sprawiedliwego i niedyskryminującego traktowania w sprawach z zakresu konkurencji wszczętych przeciwko zagranicznym podmiotom praw[3].

Przyszłość

Kolejna faza projektu IP Key China będzie polegała na dążeniu do zbliżenia chińskich, unijnych i międzynarodowych norm ochrony praw własności intelektualnej, z większym naciskiem na aspekty związane z egzekwowaniem prawa. Zwrócona zostanie również uwaga na wzmocnienie partnerstw i strategicznego zaangażowania z przedsiębiorstwami działającymi w Chinach, a także ze stowarzyszeniami branżowymi. Przyszłe starania będą miały również na celu zapewnienie większego zaangażowania instytucji sektorowych w UE i jej państwach członkowskich w partnerską wymianę z ich chińskimi odpowiednikami na tematy będące przedmiotem wspólnego zainteresowania.

______________________________________________________________

Dodatkowe informacje dla Redaktorów

DLACZEGO WARTO SKUPIĆ SIĘ NA PRAWIE WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Własność intelektualna jest kluczowym czynnikiem konkurencyjności przedsiębiorstw w gospodarce światowej. Zapewnia zwrot z inwestycji w innowacje i ma szczególne znaczenie dla MŚP, które wchodzą na rynki zagraniczne, ale często mają ograniczone zasoby i czas oraz niewielką wiedzę o tym, w jaki sposób własność intelektualna może być cenna dla ich biznesu. Ponadto plan działania w zakresie własności intelektualnej z 2020 r. ma na celu wzmocnienie odporności i odbudowy gospodarczej UE przez umożliwienie sektorowi kreatywnemu i innowacyjnym branżom UE utrzymania pozycji światowego lidera oraz przyspieszenie transformacji ekologicznej i cyfrowej w Europie.

Prawa własności intelektualnej mają zasadnicze znaczenie dla ochrony innowacji przed konkurencją, a aktywa objęte własnością intelektualną są ważnym źródłem przepływów pieniężnych dzięki umowom licencyjnym lub sprzedaży własności intelektualnej, jak również znaczącym czynnikiem przyciągającym inwestorów.  Badanie opublikowane w 2019 r. przez EUIPO i Europejski Urząd Patentowy (EPO) wykazało, że branże intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej wygenerowały niemal 45% całkowitej aktywności gospodarczej (PKB) w UE, o wartości 6,6 bln euro. Odpowiadały one również za 96% eksportu towarów unijnych do reszty świata. Rozkwit handlu elektronicznego spowodowany pandemią sprawił, że przedsiębiorstwa i decydenci polityczni musieli stawić czoła lawinowo rosnącej liczbie przypadków podrabiania i piractwa w sieci[1]. Jak wynika z badania, sprawy te dotyczą różnych rodzajów praw własności intelektualnej, takich jak patenty, znaki towarowe, prawa autorskie i nieuczciwa konkurencja.

O EUIPO

EUIPO jest jedną z największych zdecentralizowanych agencji UE. Ma siedzibę w Alicante (Hiszpania). EUIPO uznany w 2021 r. za najbardziej innowacyjny Urząd ds. własności intelektualnej na świecie – obsługuje rejestrację znaków towarowych Unii Europejskiej i zarejestrowanych wzorów wspólnotowych, które zapewniają ochronę własności intelektualnej we wszystkich państwach członkowskich UE. Współpracuje także z krajowymi i regionalnymi urzędami ds. własności intelektualnej z UE oraz prowadzi europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej.

Europejskie obserwatorium do spraw naruszeń praw własności intelektualnej powstało w 2009 r. w celu wspierania ochrony i egzekwowania praw własności intelektualnej oraz w celu zwalczania rosnącego zagrożenia naruszenia praw własności intelektualnej w Europie. W dniu 5 czerwca 2012 r. obserwatorium przeniesiono w struktury EUIPO, na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 386/2012, a w bieżącym roku przypada jego dziesięciolecie.

O PROJEKCIE IP KEY CHINA

IP Key China to projekt UE stworzony w 2017 r. w celu zacieśnienia współpracy między UE a Chinami w zakresie własności intelektualnej. Jest on współfinansowany przez Komisję Europejską i EUIPO i realizowany na szczeblu operacyjnym przez EUIPO dzięki ścisłej współpracy z chińskimi zainteresowanymi stronami i zaangażowaniu przemysłu, środowisk akademickich, organów egzekwowania prawa i organów sądowych.Projekt IP Key China wspiera dwustronny dialog na temat własności intelektualnej poprzez szeroki zakres działań.

[1] „Study on New Development of Online Counterfeiting and Piracy in China: Legislation, Practices and Cases”: https://ipkey.eu/en/node/1663.

[1] https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/china_en.

[2] „Trademarks: The Impact of the 2019 Amendment of the Chinese Trademark Law: Study”, pkt 2.4 dotyczący znaków towarowych zgłoszonych w złej wierze: https://ipkey.eu/en/china/activities/impact-2019-amendment-chinese-trademark-law-study.

[3] https://ipkey.eu/sites/default/files/ipkey-docs/2019/ANNEX-9_IPKey-China.pdf.

[1] https://ipkey.eu/en/china/news/ip-key-china-work-achievement-trade-marks.

[2] https://ipkey.eu/en/china/news/virtual-meeting-cnipa-and-signature-agreement-exchange-trade-mark-information.

[3] https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20220401-1.

[1] „EUIPO Trade Mark Focus, 2010 to 2019 Evolution” https://euipo.europa.eu/tunnel-web/secure/webdav/guest/document_library/contentPdfs/news/EUIPO_TM_Focus_Report_2010-2019_Evolution_en.pdf..