Drugie życie odpadów w gospodarce cyrkulacyjnej

Postrzeganie odpadów przez ostatnie lata zaczęło się gruntownie zmieniać – znaczenia nabrało wykorzystanie ich jako surowca. Trend ten wpisuje się w najnowsze wytyczne Unii Europejskiej, których celem ma być wprowadzenie gospodarki o obiegu zamkniętym na terenie całej wspólnoty. Czy odpady naprawdę mogą być efektywnie powtórnie wykorzystywane, czy jest to tylko medialna moda, która niedługo przeminie?

Drugie życie odpadów

Według przewidywań i analiz Organizacji Narodów Zjednoczonych, do 2050 roku liczba ludności Ziemi wzrośnie do niemal 10 mld osób. Analizy ekspertów Banku Światowego, opublikowane na łamach raportu What a Waste 2.0: A Global Snapshot of Solid Waste Management to 2050 mówią, że tak znaczna populacja może generować odpady na poziomie 3,4 mld ton rocznie. Wobec tak znacznego przyrostu generowanych odpadów, nadanie im drugiego życia staje się koniecznością. By było to możliwe, proces musi zacząć się od segregacji. Dotyczy ona każdego – konsumentów, ale także wielkie przedsiębiorstwa. Odebrane i podzielone odpady mogą trafić do ponownego przetworzenia. W zależności od stopnia dokładności segregacji odpady mogą być wykorzystywane na różne sposoby. Dzięki powtórnemu przetworzeniu końcowe produkty mogą być tańsze oraz mniej zanieczyszczać środowisko. Wpisanie produktu w ogólnie przyjętą politykę dekarbonizacji nabiera także wydźwięku wizerunkowego – konsumenci zwracają coraz większą uwagę na ochronę środowiska i wybierają producentów odpowiedzialnych społecznie.

– Warto zauważyć, że dużym wyzwaniem dla zwiększenia efektywności recyklingu jest sektor budowlany i rozbiórkowy, który produkuje najwięcej odpadów w całej Unii Europejskiej. Według raportu firmy Circle Economy sektor budowlany jest odpowiedzialny za około połowę globalnego zużycia surowców i 40 proc. emisji gazów cieplarnianych. Co ciekawe, sektor rolniczy produkuje ich najmniej. Wyzwania segregacji i recyklingu są niezwykle istotne, gdyż Unia Europejska traci rocznie około 95 miliardów euro na nieefektywnym wykorzystaniu surowców i odpadów – przekonuje Kacper Adamowicz, Prezes Zarządu ZEME Sp. z o.o.

Produkty z odpadów

Odpady mogą być powtórnie przetworzone na wiele sposobów i wykorzystane do produkcji wielu przedmiotów. Z makulatury może powstać nawet 5000 rodzajów produktów – m.in. filtry do kawy, papier makulaturowy, opakowania, fartuchy szpitalne, artykuły higieniczne czy materiały izolacyjne. Szkło, oprócz ponownego przetworzenia na nowe butelki czy słoiki, może zostać użyte do produkcji blatów kuchennych, glazury czy izolacji termicznej i akustycznej ścian. Odpady biodegradowalne mogą posłużyć jako nawóz lub zostać wykorzystane w biogazowni do produkcji energii z gazu powstającego w wyniku fermentacji organicznej. Największymi możliwościami przetworzenia cechują się tworzywa sztuczne, które można powtórnie wykorzystać przy produkcji butelek, opakowań, długopisów, mebli ogrodowych, czy nawet ubrań. Przykładowo do wyprodukowania trzyosobowej ławki potrzeba około 4500 butelek.

Pozytywny wpływ recyklingu na środowisko

Powtórne przetwarzanie odpadów sprzyja dbaniu o środowisko naturalne. Przekształcenie ich w nowe produkty sprawia, że oszczędzane są surowce naturalne, a zapotrzebowanie na wysypiska i powierzchnie magazynowe dla odpadów ulega zmniejszeniu. Istotne staje się odzyskiwanie zasobów naturalnych, szczególnie drewna, wody, rudy metali czy minerałów, wykorzystywanych do produkcji elektroniki. Zastosowaniu materiałów ekologicznych sprawia, że redukuje się wycinkę drzew i starsze drzewostany mają szansę pozostać nietknięte. 6 aluminiowych puszek użytych w procesie recyklingu pozwala ograniczyć spalenie paliwa o 1 litr. Z kolei wyprodukowanie 1 tony plastiku z odzysku to redukcja emisji do atmosfery na poziomie 1,5 tony dwutlenku węgla.

Recykling przyjazny także dla społeczeństw

Recykling jako cały proces zbierania, segregowania i przetwarzania materiałów, ma także pozytywny wpływ społeczny. Sortownie odpadów i proces ich przetwórstwa tworzy wiele nowych miejsc pracy dla pracowników niskiego jak i wysokiego szczebla. Potrzebni są pracownicy, którzy zajmują się selekcją, jak i programiści oraz logistycy, którzy przygotowują oprogramowania dla systemów przesyłania i segregacji. Recykling zmniejsza także zużycie energii potrzebnej do wyprodukowania podobnych produktów, a mniejszy popyt na energię oznacza spadek jej cen.

– W świadomości społecznej brakuje pewności dotyczącej realnego, pozytywnego wpływu procesów recyklingu. Wiele osób myśli o segregowaniu odpadów jako czymś, co powinno dziać się gdzieś poza nimi. Prawda jest jednak inna – efektywna segregacja odpadów ma realny, pozytywny wpływ nie tylko globalnie, ale także lokalnie. Recykling tworzy zdecydowanie więcej miejsc pracy – nawet dziesięciokrotnie więcej niż utylizacja odpadów – mówi Kacper Adamowicz, Prezes Zarządu ZEME Sp. z o.o.

Gospodarka obiegu zamkniętego

Obecnie jednym z celów Unii Europejskiej jest wprowadzenie systemów pozwalających na prowadzenie gospodarki cyrkulacyjnej. Idea ta wymaga ewolucji procesów produkcji oraz każdego z etapów życia produktu. Producenci mają zostać zobligowani do zastosowania przy wytwarzaniu swoich produktów materiałów i technologii, które umożliwią ich powtórne wykorzystanie. Konsumenci po zakończeniu stosowania produktu powinni przekazać go do odpowiedniego punktu selektywnej zbiórki. Następnie centrum sortowania dokonałoby podziału odpadów na potencjalne surowe i przekazało do przedsiębiorstwa zajmującego się ich ponownym wykorzystaniem.

W 2022 roku światowe wydatki na recykling wyniosły 282 miliardy dolarów, a przemysł recyklingu zatrudniał ponad 1,6 miliona osób. Według prognoz, do 2025 roku wartość globalnego rynku recyklingu może wzrosnąć do 406 miliardów dolarów. Z drugiej strony, w 2022 roku jedynie 9% wszystkich tworzyw sztucznych zostało poddanych recyklingowi, co oznacza, że większość tych materiałów nadal kończy na składowiskach odpadów. Ponadto tylko 13% światowych zasobów surowców jest obecnie recyklingowanych, podczas gdy reszta jest wciąż wyrzucana na składowiska lub spalana, co ma negatywny wpływ na środowisko i prowadzi do wyczerpywania zasobów naturalnych.

Kacper Adamowicz, Prezes Zarządu ZEME Sp. z o.o., stwierdza, że – działania, które są prowadzone aktualnie, powinny zwiększyć udział obiegu zamkniętego w systemach produkcyjnych z obecnych 14 proc. do 33 proc. do 2030 roku. Dzięki temu możliwa byłaby redukcja emisji 11 milionów ton CO2e, a także zmniejszenie o 4,7 Mt odpadów plastikowych. Wyliczenia te uwzględniają trendy biznesowe oraz tendencje wzrostowe światowej gospodarki. Potwierdza to zasadność biznesową, opłacalność, ale przede wszystkim środowiskową odpowiedzialność przyjętych rozwiązań.

Gospodarka obiegu zamkniętego to innowacyjny model gospodarowania zasobami, który pozwala na wykorzystanie odpadów jako surowców wtórnych, co przyczynia się do ochrony środowiska. Według raportu Ellen MacArthur Foundation, wprowadzenie gospodarki obiegu zamkniętego mogłoby przyczynić się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o około 45 proc. i ograniczenia wykorzystania surowców o 28 proc., co oznaczałoby oszczędność około 1,8 biliona dolarów rocznie do 2030 r.

– Gospodarka obiegu zamkniętego jest kluczowym elementem walki ze zmianami klimatycznymi i degradacją środowiska. Poprzez wykorzystanie odpadów jako surowców wtórnych, możemy osiągnąć wiele korzyści, takich jak redukcja emisji gazów cieplarnianych, oszczędność surowców, ograniczenie ilości odpadów, czy też stworzenie nowych miejsc pracy. Z tego powodu warto zwiększać świadomość społeczną na temat gospodarki obiegu zamkniętego oraz inwestować w rozwój i implementację tego modelu gospodarowania zasobami – podsumowuje Kacper Adamowicz, Prezes Zarządu ZEME Sp. z o.o.