Transport drogowy w Polsce - dlaczego jest taki ważny?

Transport drogowy w Polsce odgrywa istotną rolę w gospodarce narodowej. Sektor ten, obejmujący transport, spedycję i logistykę, dynamicznie się rozwija i ma znaczący wkład w rozwój kraju. Analizując rozwój sektora TSL, jego znaczenie dla gospodarki oraz wyzwania, przed którymi stoi branża, możemy lepiej zrozumieć jego wpływ na Polskę. 

Jak rozwinął się polski sektor TSL?

Według raportu TLP pt " Transport drogowy w Polsce 2023" Sektor TSL należy do najszybciej rozwijających się w Polsce, osiągając średnie roczne tempo wzrostu na poziomie 4,9% w latach 2010-2022, co przewyższa średnią dla całej gospodarki wynoszącą 3,5%. Przychody sektora wynoszą 375 mld zł, z czego 85% pochodzi z przewozu towarów. Transport drogowy znacząco przyczynił się do wzrostu zatrudnienia, zwiększając je o 230 tys. osób w ciągu dekady. To efekt rozwoju centrów logistycznych, głównie obsługujących niemiecką gospodarkę, co z kolei przyczyniło się do wzrostu usług magazynowych o średnio 15% rocznie.

Jednak pandemia COVID-19 i wojna w Ukrainie znacząco zmieniły popyt na usługi transportowe. W latach 2020-2022 sektor TSL rozwijał się w tempie 4,4% rocznie, jednak dynamiczne wahania popytu powodowały napięcia w łańcuchach dostaw. Boom spowodowany wzrostem popytu na towary przekształcił się w spowolnienie w drugiej połowie 2022 roku. Prognozy na 2023 rok są pesymistyczne z powodu spadku produkcji przemysłowej w Polsce i UE, ale strukturalne czynniki mogą przyczynić się do ponownego wzrostu na przełomie 2023 i 2024 roku.

Wielkość przewozów realizowanych przez polskie firmy

W 2022 roku wartość usług przewozowych zrealizowanych przez transport drogowy towarów wyniosła 190 mld zł, przy średniorocznym tempie wzrostu wynoszącym 10,5% od 2010 roku. Transport drogowy towarów jest jedną z największych branż eksportowych w Polsce, z rocznymi przychodami z tytułu sprzedaży usług za granicę wynoszącymi około 65 mld zł.

Rola przewoźników drogowych w polskiej gospodarce

Sektor TSL odpowiada za 7% polskiego PKB i 6,5% zatrudnienia. Jest to jeden z najważniejszych sektorów gospodarki, którego rozwój wspiera zarówno krajowy, jak i międzynarodowy handel.

Rola przewozów polskich firm w europejskiej gospodarce

Polskie firmy transportowe są ważne na europejskim rynku transportowym, obsługując znaczącą część przewozów międzynarodowych. Polska jest najchętniej wybieranym miejscem reshoringu przez zachodnioeuropejskie korporacje, co dodatkowo wzmacnia pozycję polskich przewoźników na rynku.

Gdzie możemy znaleźć polskich przewoźników?

Polscy przewoźnicy są obecni na najważniejszych trasach w Europie, obsługując kluczowe szlaki handlowe. Ich znaczenie rośnie, zwłaszcza w kontekście zmian struktury gospodarczej i logistyki w regionie.

Rola transportu na rynku pracy

Transport drogowy odgrywa istotną rolę na polskim rynku pracy, zatrudniając setki tysięcy osób. Branża ta nie tylko tworzy miejsca pracy, ale również przyczynia się do podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników poprzez inwestycje w edukację i szkolenia.

Znaczenie TSL w inwestycjach

Firmy z sektora TSL należą do najbardziej aktywnych inwestorów w Polsce. Roczne inwestycje sektora sięgają około 31 mld zł, z czego 9,5 mld zł przypada na transport drogowy. Inwestycje te obejmują zarówno rozwój infrastruktury, jak i nowoczesne technologie logistyczne.

Transport drogowy ma też istotne znaczenie dla bilansu płatniczego Polski. Eksport usług transportowych przynosi rocznie około 65 mld zł, co znacząco wpływa na dodatni bilans handlowy kraju.

Znaczenie transportu drogowego w polskim eksporcie towarów

Transport drogowy jest fundamentalny dla polskiego eksportu, zapewniając efektywną dystrybucję towarów na rynki zagraniczne. Dzięki rozwiniętej infrastrukturze i logistyce, polskie firmy mogą skutecznie konkurować na międzynarodowych rynkach.

Firmy szykują się na spowolnienie

Badania ankietowe przeprowadzone przez TLP i SpotData wskazują, że 48% firm z sektora TSL spodziewa się spadku przychodów w ciągu najbliższych dwóch lat. Wśród najważniejszych wyzwań, przed którymi stoi branża, znajdują się wysoka inflacja, presja płacowa i wahania koniunktury.

Wyzwania stojące przed transportem drogowym w Polsce

Transport drogowy w Polsce zmaga się z wieloma wyzwaniami makroekonomicznymi, takimi jak wysoka inflacja, rosnące ceny energii, wysokie stopy procentowe i zmienna koniunktura. Dodatkowo, branża boryka się z niedoborem kierowców, koniecznością dekarbonizacji oraz brakami w infrastrukturze. Konsolidacja rynku przewoźników może pomóc w lepszym radzeniu sobie z tymi problemami.

Zagrożenia makroekonomiczne

Transport drogowy w Polsce boryka się z wieloma wyzwaniami makroekonomicznymi, które wpłynęły na jego funkcjonowanie. Główne problemy to wysoka inflacja, ceny energii, wysokie stopy procentowe i zmienna koniunktura gospodarcza. Według raportu TLP i SpotData, te czynniki zajęły pierwsze miejsce w rankingu wyzwań dla branży transportowej. Strukturalne wyzwania, takie jak brak kierowców czy dekarbonizacja, są obecnie postrzegane jako mniej priorytetowe, ale ich znaczenie wkrótce wzrośnie​​.

Niedobór kierowców

Brak wykwalifikowanych kierowców jest jednym z najpoważniejszych problemów sektora transportowego w Polsce. Stopa wakatów w tym sektorze jest o 25% wyższa niż średnio w gospodarce, co stawia Polskę w gronie krajów najmocniej dotkniętych tym problemem w Europie​​. Sektor transportowy boryka się z trudnościami w przyciąganiu nowych pracowników, co wynika z niskiego poziomu kształcenia zawodowego i braku atrakcyjnych warunków pracy.

Dekarbonizacja i infrastruktura

Transformacja energetyczna i dekarbonizacja sektora transportowego stanowią kolejne wyzwania. Przewoźnicy muszą zainwestować w nowe technologie i floty pojazdów niskoemisyjnych. Jednak braki w krajowej i europejskiej infrastrukturze, takie jak niewystarczająca liczba stacji ładowania, stanowią istotną przeszkodę w realizacji tych planów. Według raportu, brak gotowości klientów do ponoszenia kosztów dekarbonizacji oraz niejasne regulacje dodatkowo utrudniają ten proces​​.

Konsolidacja rynku przewoźników

Konsolidacja na rynku przewoźników jest kolejnym zjawiskiem, które może znacząco wpłynąć na sektor transportowy w Polsce. Obecnie, w Polsce działa wiele małych firm transportowych, podczas gdy liczba dużych przedsiębiorstw jest stosunkowo niewielka. 

Proces zmian technologicznych oraz rosnące wymagania rynkowe mogą przyspieszyć konsolidację, co pozwoli dużym firmom lepiej radzić sobie z wyzwaniami strukturalnymi​​. Mniejsze firmy po prostu zamkną swoją działalność lub zostaną przejęte przez większe podmioty. Małe firmy mogą jednak okresowo łączyć siły i wzmacniać swoją pozycję poprzez ścisłą współpracę.

Potrzebne działania i inwestycje

Aby sprostać wyzwaniom w transporcie drogowym, konieczne są inwestycje w infrastrukturę intermodalną, szkolenie kierowców i technologie niskoemisyjne. Poprawa tych obszarów pomoże w efektywniejszym funkcjonowaniu branży oraz osiągnięciu celów dekarbonizacji.

Inwestycje w infrastrukturę intermodalną

Aby sprostać wyzwaniom, konieczne są inwestycje w infrastrukturę intermodalną, która umożliwi sprawniejsze przeładunki między różnymi środkami transportu. Rozwój transportu kolejowego i morskiego powinien iść w parze z poprawą infrastruktury drogowej, co pozwoli na lepsze wykorzystanie transportu drogowego w długich łańcuchach logistycznych​​.

W trakcie tegorocznej konferencji “Polska Logistycznym Hubem Europy” eksperci podkreślili, że potrzebujemy zdecydowanych działań, aby zapobiec dalszemu odpływowi kontraktów do zagranicznych portów. Jej zdaniem, musimy poprawić konkurencyjność polskiego sektora transportowego, a firmy powinny zacząć liczyć i inwestować, jeśli chcą funkcjonować.

• Intermodal i transport kombinowany

Unia Europejska kładzie też duży nacisk na rozwój transportu kombinowanego, który łączy różne rodzaje transportu w celu zmniejszenia emisji i zwiększenia efektywności logistycznej. Europejski Zielony Ład promuje przeniesienie 75% śródlądowego transportu drogowego na transport kolejowy i śródlądowe drogi wodne". Inwestycje w intermodalną infrastrukturę są kluczowe dla osiągnięcia tych celów. 

A Polska, jako jeden z liderów transportu drogowego w Europie, musi dostosować swoją infrastrukturę i strategie do wymogów unijnych. O ile chce sprostać przyszłym wyzwaniom związanym z kosztami regulacyjnymi, ale też zapewnić zrównoważony rozwój sektora transportowego​​.

• Cele EU w zakresie transportu kombinowanego

Unia Europejska dąży do zwiększenia udziału transportu kombinowanego w przewozach towarowych, aby zmniejszyć obciążenie dróg i poprawić efektywność energetyczną transportu. Cele te obejmują:

1. Zmniejszenie emisji CO2: Przeniesienie części przewozów z dróg na koleje i drogi wodne ma na celu redukcję emisji zanieczyszczeń.

2. Zwiększenie efektywności transportu: Integracja różnych środków transportu pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów.

3. Zwiększenie bezpieczeństwa na drogach: Ograniczenie liczby ciężarówek na drogach ma na celu zmniejszenie liczby wypadków i poprawę bezpieczeństwa.

Edukacja kierowców i ich dostępność

Branża transportowa wymaga lepszego systemu kształcenia kierowców C+E, którzy często są niedostatecznie przygotowani do pracy. Tomasz Rejek podkreśla, że szkolenia powinny odbywać się na 40-tonowych zestawach, a nie lekkich ciężarówkach. Od 2025 roku szkolenia mają być realizowane wyłącznie z użyciem ciągników siodłowych z naczepami. Programy nauczania muszą odpowiadać potrzebom rynku pracy, a inwestycje w podnoszenie kwalifikacji są kluczowe. Uproszczenie procedur zatrudniania i legalizacji pobytu kierowców spoza UE również jest niezbędne​ 

Dekarbonizacja i nowoczesne technologie

Inwestycje w technologie niskoemisyjne oraz rozwój infrastruktury do ładowania pojazdów są ważne dla dekarbonizacji sektora transportowego. Stoją jednak pod wielkim znakiem zapytania w obliczu możliwości firm transportowych, a wymogów, jakie się przed nimi stawia. Firmy muszą również współpracować w ramach wspólnych projektów, aby efektywnie wdrażać nowe rozwiązania technologiczne i osiągać cele emisyjne​​.

Podsumowanie

Transport drogowy pozostaje fundamentem polskiej gospodarki, a jego rozwój jest niezbędny dla zapewnienia stabilności i wzrostu ekonomicznego kraju. Mimo wyzwań, sektor ten wykazuje zdolność do adaptacji i dalszego rozwoju. Wsparcie dla inwestycji, rozwój infrastruktury oraz dbałość o zasoby ludzkie będą niezmiernie wymagane dla zapewnienia przyszłości polskiej gospodarki. Współpraca na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań pozwoli na dalszy rozwój tego sektora w zgodzie z celami ekologicznymi i ekonomicznymi.