Sytuacja opiekunów w Polsce w międzynarodowym badaniu

Opiekunowie osób chorych odgrywają nieocenioną i wszechstronną rolę w życiu tych, którymi się opiekują. Nierzadko, troska o najbliższych wpływa jednak na życie samych opiekunów. Jak wynika z europejskiego badania „Opiekunowie i odżywienie” przeprowadzonego na zlecenie Danone, w Polsce sprawowanie opieki nad osobą chorą wpływa na sytuację zawodową aż 78% respondentów[1]. Polscy opiekunowie biorą także na siebie więcej obowiązków niż opiekunowie w pozostałych objętych badaniem krajach, a także dotkliwiej niż oni odczuwają wpływ sprawowanej opieki na życie osobiste.

Obchodzony 29 października Międzynarodowy Dzień Opieki i Wsparcia to dobra okazja, by przyjrzeć się roli opiekunów osób chorych, w tym osób zmagających się z nowotworem. To bowiem dzięki ich zaangażowaniu i oddaniu, nierzadko możliwa jest walka z chorobą i skuteczna rekonwalescencja. Nieco światła na złożoną kwestię opieki nad osobami wymagającymi wsparcia z uwagi na schorzenia, rzuca badanie „Opiekunowie i odżywienie” przeprowadzone na zlecenie Danone[2]. Wzięło w nim udział 1600 osób z 4 różnych krajów – Francja, Niemcy, Hiszpania oraz Polska – które opiekują się lub w ciągu ostatnich 5 lat opiekowały się osobami z chorobami onkologicznymi, lub innymi przewlekłymi schorzeniami. Badanie potwierdza, że opiekunowie to osoby wyjątkowe – pełniące wiele funkcji w życiu osoby chorej, ale też same potrzebujące wsparcia w swojej roli.

Opiekun – od podstawowego wsparcia do pomocy medycznej

Badanie potwierdza, że sprawowanie opieki nad osobą chorą wiąże się z wykonywaniem przez opiekunów wielu różnorodnych zadań. Wśród najczęściej wskazywanych przez wszystkich respondentów działań są: zapewnienie wsparcia emocjonalnego i towarzystwa (zadanie to wskazało 71% respondentów z całej próby, w Polsce 73%), wykonywanie prac domowych (69%, w Polsce 74%), przygotowanie posiłków, karmienie i upewnianie się, że posiłek jest zjedzony (58%, w Polsce 64%) czy wsparcie przy higienie osobistej (49%, w Polsce 55%). Wielu opiekunów angażuje się również w kwestie medyczne, takie jak podawanie zaleconych leków (51%, w Polsce 64%), monitorowanie objawów i reagowanie na zmiany stanu zdrowia (48%, w Polsce aż 64%) czy radzenie sobie z nagłymi przypadkami medycznymi lub hospitalizacjami (48%, w Polsce 62%)[3]. Badanie pokazuje, że w Polsce opiekunowie biorą na siebie więcej zadań niż osoby z innych krajów – średnia liczba zadań wykonywanych przez opiekunów w Polsce to 6,3, podczas gdy dla całej próby średnia to 5,5[4].

Opieka – trudności stojące za wsparciem

Opiekunowie osób chorych nierzadko napotykają trudności, z którymi muszą się mierzyć w swoim życiu codziennym. W Polsce – podobnie jak w pozostałych krajach, gdzie realizowano badanie – opiekunowie najczęściej zmagają się z obawą o zdrowie pacjenta oraz jego przyszłe potrzeby w zakresie opieki. Tę trudność wskazało 57% polskich respondentów. Doświadczają również zmęczenia fizycznego lub problemów zdrowotnych w związku ze sprawowaną opieką (44%), a także wyczerpania emocjonalnego, wypalenia lub uczucia przytłoczenia (41%). W Polsce częściej niż w pozostałych krajach opiekunowie zmagają się także z trudnościami finansowymi z powodu ponoszonych wydatków na opiekę lub skróconego czasu pracy (21%, podczas gdy średnia to 16%), a także wskazują, że sprawowanie opieki nad potrzebującymi wpływa na ich sytuację życiową (20% vs 14%)[5].

Życie zawodowe opiekunów

W Polsce – podobnie jak w pozostałych krajach – większość respondentów, bo aż 78%, wskazała, że sprawowanie opieki nad osobą chorą wywarło przynajmniej jeden negatywny wpływ na ich życie zawodowe. Wśród najczęściej wskazywanych wyzwań w tym zakresie są: zachowanie równowagi między pracą a życiem osobistym (37%), spadek produktywności w pracy (25%) czy skrócenie czasu pracy (22%). W Polsce częściej niż w pozostałych krajach opiekunowie zmuszeni byli do zmiany ścieżki kariery lub zajmowanego stanowiska (25% vs 13%)[6].

Wsparcie opiekunów

Jednym z kluczowych elementów opieki nad osobami chorymi jest troska o ich odpowiednie odżywienie. Tu
z pomocą przychodzi Nutricia Polska, która oferuje rozwiązania żywieniowe wspierające zdrowie i dobre samopoczucie w kluczowych momentach życia zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Od ponad 120 lat firma wykorzystuje najnowsze doniesienia naukowe, aby wprowadzać pionierskie rozwiązania w zakresie żywienia specjalistycznego, wspierając m.in. specyficzne potrzeby żywieniowe osób chorych. Innowacyjne rozwiązania oparte są na najnowszych osiągnięciach naukowych oraz szerokiej wiedzy na temat składników odżywczych i ich roli w organizmie. Ponadto, firma oferuje pacjentom i ich opiekunom usługę żywienia dojelitowego w warunkach domowych, dzięki czemu nie ma potrzeby dłuższej hospitalizacji osoby chorej. Wsparciem są również inicjatywy realizowane przez powołaną przez firmę Fundację Nutricia. Jej misją jest edukacja o roli żywienia na różnych etapach życia człowieka. W ramach corocznej kampanii „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą” Fundacja podejmuje także temat opiekunów. Przykładowo, w ramach IX edycji kampanii realizowanej pod hasłem „Opiekun – kompetencje przyszłości” pochylono się nad wyzwaniami, z jakimi na co dzień mierzą się pracownicy-opiekunowie. Wypracowano konkretne propozycje działań – m.in. manual dobrych praktyk, które mają na celu zaadresowanie potrzeb pracowników-opiekunów w środowisku pracy.

[1] Badanie "Caregivers and Nutrition” zostało przeprowadzone w 4 krajach (Francja, Niemcy, Hiszpania, Polska) w okresie od 13 do 24 września 2024 r. na próbie 1600 osób w wieku od 18 lat, które obecnie opiekują się lub w ciągu ostatnich 5 lat opiekowały się osobami cierpiącymi na raka (n=250/kraj) lub na inne schorzenia (n=150/kraj).

[2] Tamże.

[3] Tamże.

[4] Tamże.

[5] Tamże.

[6] Tamże.