Wrzesień – Miesiącem Świadomości Nowotworów Krwi

Choć choroby krwi i szpiku kostnego mają różne przyczyny i objawy, łączy je jeden wspólny mianownik – nieprawidłowości wykrywane w morfologii krwi obwodowej. Wrzesień to miesiąc przypominający nam, że badanie to jest bardzo prostym narzędziem diagnostycznym, które potrafi uratować życie i zapobiec wielu chorobom. A gdyby tak… postawić na edukację i profilaktykę? W ramach ogólnopolskiej kampanii „Odpowiedź masz we krwi!” wystartował właśnie nowoczesny portal edukacyjny www.omwk.pl inspirujący i popularyzujący wiedzę o chorobach krwi i szpiku. Bo, żeby przeprowadzić diagnostykę odpowiednio wcześnie, konieczne jest budowanie świadomości chorób krwi i szpiku i ich objawów.

Morfologia krwi to jedno z najbardziej podstawowych badań, dzięki któremu można ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta, a także wcześnie wykryć niepokojące sygnały, świadczące np. o rozwoju nowotworu[1]. Na podstawie jej wyników możemy dowiedzieć się o rozwijających się chorobach krwi, w tym nowotworowych, które pozwala to badanie wykryć we wczesnym stadium[2].

– Morfologia krwi obwodowej to proste i szybkie narzędzie diagnostyczne. Profilaktyczna morfologia krwi wykonywana raz w roku może nas uchronić przed konsekwencjami wielu poważnych chorób, których objawy w początkowym okresie choroby mogą być mało charakterystyczne i trudne do uchwycenia. Morfologia krwi pozwala na rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, stanów zapalnych, infekcji, małopłytkowości, jak również umożliwia wstępną diagnostykę chorób nowotworowych szpiku kostnego i układu limfatycznego. Od 1996 roku morfologia krwi została wyłączona z pakietu badań okresowych zlecanych przez lekarza medycyny pracy. Dlatego ważne jest, aby stała się standardowym badaniem wykonywanym w ramach badań profilaktycznych u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Lech-Marańda, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii, Dyrektor Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie.

Choroby hematoonkologiczne – nie czekaj aż będzie za późno

W przeciwieństwie do narządów i innych części ciała, krew nie boli, nie daje jasnych sygnałów, że jej stan uległ pogorszeniu. Do lekarza często udajemy się dopiero wtedy, kiedy jest to konieczne – np. gdy choroba uniemożliwia nam funkcjonowanie lub gdy musimy wykonać obowiązkowe badania. Pierwsze sygnały choroby krwi i szpiku może zauważyć już lekarz rodzinny, a w wielu wypadkach precyzyjnie poprowadzić dalszą diagnostykę.

– Najważniejszym ogniwem wczesnej diagnostyki jest lekarz rodzinny. Musi zbadać pacjenta, wykonać badania i w odniesieniu do dwóch podstawowych – morfologii krwi i badania fizykalnego lub obrazowego np. USG jamy brzusznej, może pokierować diagnostykę w dobrą stronę. Jeśli powiększonej śledzionie (splenomegalii) będą towarzyszyły powiększone węzły chłonne – kierunek hematologiczny będzie oczywistym wyborem – mówi prof. dr hab. n. med. Krzysztof Giannopoulos, kierownik Zakładu Hematoonkologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Zdaniem dra Michała Sutkowskiego, Prezesa Warszawskiego Oddziału Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce wczesna diagnostyka chorób krwi i szpiku jest najważniejsza i determinuje to wszystko, co będzie działo się dalej z chorym. Rola lekarza rodzinnego jest istotna, ale to pacjent musi zwrócić się do niego z prośbą o pomoc. – Ważna jest czujność, roztropność dotycząca zbieranego wywiadu i badań. Uważność i wiedza o pacjencie determinuje tę szczególną rolę medycyny rodzinnej, którą powinno być nakierowane na działania profilaktyczne, na wykrywanie wczesne chorób onkologicznych w tym hematologicznych – podkreśla dr Michał Sutkowski.

Czy już pora na morfologię? Sprawdź!

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia nowotwory są jedną z głównych przyczyn śmiertelności na świecie – odpowiadają za jeden na sześć zgonów, a 7% wszystkich rozpoznań chorób nowotworowych dotyczy nowotworów krwi.[3] W Polsce - tylko w ostatnich trzech dekadach liczba nowych zachorowań na nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego wzrosła ponad 2-krotnie[4]. W Polsce na nowotwory krwi choruje ok. 100 tysięcy osób[5].

- Spotykając na co dzień pacjentów i ich rodziny zdajemy sobie sprawę z tego, że wciąż wielu z nas nie wie, które sygnały wysyłane przez nasz organizm powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza  lub  je lekceważymy. Niewiele osób z gorączką, nocnymi potami czy infekcją udaje się do lekarza i wykonanuje tak proste badanie jak morfologia krwi obwodowej. Nie powinniśmy czekać aż nasilą się objawy i diagnozować już rozwiniętą chorobę.  Lepiej zbadać swoją krew od razu, kiedy  zaobserwujemy u siebie niepokojące symptomy – mówi Aleksandra Rudnicka z Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.

Dzięki postępowi medycyny, znaczna część nowotworów krwi może być skutecznie leczona. Wczesna diagnostyka jest kluczowa dla powodzenia terapii. Realizowana od trzech lat kampania „Odpowiedź masz we krwi” ma na celu edukację pacjentów oraz upowszechnienie wiedzy nt. objawów oraz przebiegu chorób krwi i szpiku. Efektem współpracy szerokiego grona ekspertów z dziedziny hematologii, a także organizacji pacjentów, wspierających na co dzień chorych zmagających się ze schorzeniami hematologicznymi jest nowa platforma wiedzy kampanii „Odpowiedź masz we krwi” – www.omwk.pl. Znajdziemy na niej m.in. informacje na temat morfologii krwi obwodowej, a także na temat niespecyficznych objawów i przebiegu chorób takich jak m.in. przewlekła i ostra białaczka szpikowa, mielofibroza czy mastocytoza. Na platformie można także wykonać test ryzyka nowotworów krwi i szpiku, pobrać przygotowane materiały edukacyjne dla dzieci oraz dorosłych, a także zapoznać się z animacją, która przeniesie nas do świata krwi i naszego organizmu.

Od startu inicjatywy w maju 2018 w kampanię Odpowiedź masz we krwi” zaangażowało się 24 miast w Polsce, a działania realizowane w ramach kampanii spotkały się również z uznaniem środowiska ekspertów, pacjentów, dziennikarzy oraz społeczności lokalnych. Kampania obecna była m.in. na Kongresie Medycyny Rodzinnej, Zjeździe Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów oraz Warszawskich Piknikach Medycznych. Inicjatywa realizowana jest pod honorowymi patronatami krajowego konsultanta w dziedzinie hematologii – Prof. dr hab. n. med Ewy Lech-Marańdy, konsultanta krajowego w dziedzinie geriatrii – Prof. dr hab. Tomasza Targowskiego oraz konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny pracy – lek. Pawła Wdówika.

[1] Understanding Your Complete Blood Count (CBC) Tests [w:] Cancer.net. Dostępny w Internecie: https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/diagnosing-cancer/reports-and-results/understanding-your-complete-bloodcount-cbc-tests [Dostęp: 06.08.2021].

[2]https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/news/id/4125-ihit-morfologia-pozwala-wykryc-nowotwory-krwi-we-wczesnym-stadium [Dostęp 08.09.2021]

[3] World Blood Cancer Day 2020: Understanding the types and symptoms, „The health site” Dostępny w Internecie: https://www.thehealthsite.com/diseases-conditions/blood-cancer/world-blood-cancer-day-common-types-and-their-symptoms-748028/) [Dostęp: 23.08.2020]

[4] „HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA – ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE i SYSTEMOWE” Warszawa 2015, ikona Link zewnętrzny www.instytuty.lazarski.pl [Dostęp: 13.08.2021]

[5] RADIOWE KOMPENDIUM WIEDZY O CHŁONIAKACH Dostępny w Internecie: https://ihit.waw.pl/aktualnosci/radiowe-kompendium-wiedzy-o-chloniakach [Dostęp: 13.08.2021]