Mówi: | dr Ewa Odachowska-Rogalska |
Funkcja: | psycholożka |
Firma: | Instytut Transportu Samochodowego |
Za kółko pod wpływem alkoholu wsiadają przede wszystkim młodzi mężczyźni. Niezbędne surowe kary i odpowiednie wychowanie komunikacyjne
Choć systematycznie spada liczba wypadków drogowych z udziałem osób pod wpływem alkoholu, to i tak jest ona wysoka. W 2022 roku brali oni udział w ponad 2,2 tys. wypadków. Nawet 7 proc. Polaków przyznaje, że w ciągu ostatniego miesiąca prowadziło na podwójnym gazie. Zaostrzone kary dla pijanych kierowców, które wejdą w życie z początkiem października br., mogą wpłynąć na zmianę zachowań. Pomóc mogłyby także obowiązkowe badania psychologiczne kierowców.
– Nadal mamy dosyć dużą liczbę pijanych kierowców. Wynika to z wielu przyczyn, nie tylko związanych z wielkościami kar, ale to także choćby borykanie się z uzależnieniem w przypadku prawie 30 proc. kierowców. I to obserwujemy w badaniach psychologicznych. To z całą pewnością należy wziąć pod uwagę podczas projektowania kampanii społecznych – przekonuje w rozmowie z agencją Newseria Biznes dr Ewa Odachowska-Rogalska, psycholożka z Instytutu Transportu Samochodowego.
Z danych Policji wynika, że w 2022 roku użytkownicy dróg pod wpływem alkoholu uczestniczyli w ponad 2,2 tys. wypadkach drogowych (10,5 proc. ogółu wypadków), w których zginęło 268 osób, a 2,5 tys. zostało rannych. Dla porównania jeszcze w 2013 roku takich wypadków było ponad 4 tys., a w 2021 roku – ok. 2,5 tys. Niemal 40 proc. wypadków z udziałem pijanych sprawców wydarza się w weekend.
ITS uczestniczy w międzynarodowym projekcie ESRA, w ramach którego cyklicznie badani są kierowcy z różnych krajów. W ostatniej edycji przebadano 35 tys. osób z 32 państw. W Europie odsetek kierowców, którzy zgłaszają prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu, znacznie się różni i waha się on od 5 proc. na Węgrzech do 34 proc. w Portugalii. Na pytanie: „Czy prowadziłeś pojazd pod wpływem alkoholu w ciągu ostatnich 30 dni?” 6,8 proc. Polaków odpowiedziało twierdząco, podczas gdy średnia unijna to ponad 20 proc.
– Niebezpieczne zachowania w ruchu drogowym, które wiążą się potencjalnie z ryzykiem, dotyczą zarówno przeceniania swoich umiejętności, jak i niedoszacowania ryzyka. Ten wskaźnik na wysokim poziomie jest w dwóch grupach wiekowych. To młodzi kierowcy, czyli tacy, którzy mają stosunkowo niewielkie doświadczenie i większą tendencję do ryzyka. Druga grupa wiekowa to jest mniej więcej 29–36 lat – wskazuje psycholożka.
Do prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu częściej przyznawali się mężczyźni (dwa razy częściej niż kobiety) i kierowcy między 18. a 24. rokiem życia. Gdy przeanalizuje się strukturę wiekową sprawców kierujących pod wpływem alkoholu, najwięcej wypadków powodują osoby z grupy 25–39 lat. Najwięcej wypadków spowodowali oni na skutek niedostosowania prędkości do warunków ruchu, nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu i niezachowania bezpiecznej odległości. Co istotne akceptacja dla prowadzenia pod wpływem alkoholu jest bardzo niska – zarówno w Polsce, jak i średnio w Europie jest ona na poziomie 2 proc.
– Wydaje się, że kierowcy przekraczający prędkość albo wsiadający za kierownicę pod wpływem alkoholu coraz częściej spotykają się ze społecznym ostracyzmem. Im jednak bardziej lokalna i mniejsza społeczność, to ten wskaźnik niestety maleje, to znaczy, że częściej osoby potrafią dopuścić do takiej sytuacji, a nie interweniować w porę – tłumaczy dr Ewa Odachowska-Rogalska. – Liczba takich nagłaśnianych sytuacji sprawia, że jednak coraz częściej na takie sytuacje zwracamy uwagę i oby to doprowadziło do zmian.
Jak przekonuje ekspertka, surowe przepisy mogą zmniejszyć liczbę pijanych kierowców na drogach. Polacy – jak wynika z badań ESRA – częściej deklarowali kontrolę trzeźwości przez policję. Ponad połowa kierowców uważa, że w każdej chwili mogą zostać zatrzymani do kontroli. Średnia dla wszystkich badanych krajów wynosiła 22,5 proc.
Dziś za jazdę w stanie po spożyciu alkoholu (0,2–0,5 promila alkoholu we krwi) grozi mandat w wysokości od 2,5 do 30 tys. zł, za stężenie powyżej 0,5 promila może to być od 5 do 60 tys. zł. W obu przypadkach kierowca otrzyma 15 punktów karnych. Od 17 września zaczną obowiązywać przepisy, które skrócą czas kasowania otrzymanych punktów z dwóch lat do roku. W październiku br. z kolei wchodzą w życie przepisy, które po raz kolejny zaostrzają kary dla pijanych kierowców. Dla prowadzących pojazd w stanie nietrzeźwości (ponad 0,5 promila) przewidziano karę więzienia do trzech lat. Pijanym kierowcom, którzy spowodują wypadek, grozi do 16 lat ograniczenia wolności (obecnie to od 2 do 12 lat). Prawdopodobnie od marca 2024 roku nowelizacja Kodeksu karnego umożliwi konfiskatę samochodu kierowcom, który mają we krwi ponad 1,5 promila alkoholu, lub tym, którzy w stanie nietrzeźwości spowodują wypadek.
– Kara, żeby była skuteczna, musi doprowadzić do zmiany zachowania, musi spełnić pewne warunki. Po pierwsze, kara musi być natychmiastowa, po drugie – współmierna do winy, a po trzecie, musi być nieuchronna. Przy zachowaniu tych trzech elementów zwykle widzimy większą skuteczność – podkreśla psycholożka Instytutu Transportu Samochodowego.
Jak podkreśla, kluczowe jest jednak odpowiednie kształtowanie postaw wśród młodych ludzi, którzy jeszcze nie prowadzą. Chodzi nie tylko o kampanie społeczne i akcje profilaktyczne, ale i przykład ze strony rodziców i innych dorosłych w otoczeniu.
– Mamy dosyć duży problem ze zmianą postaw już ukształtowanych, w związku z tym ważne jest wychowanie komunikacyjne od samego początku. Przedszkole ruchu drogowego to jest tylne siedzenie samochodu – to znaczy, że jeśli dziecko obserwuje rodzica, który wsiada za kierownicę pod wpływem, to z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie powielało równie ryzykowne zachowanie. Nawet jeśli rodzic będzie wskazywał dziecku, że nie należy tego robić – tłumaczy dr Ewa Odachowska-Rogalska.
Pomocne mogłyby być również badania psychologiczne – nie chodzi jednak o ewentualne odbieranie prawa jazdy, ale uświadamianie tendencji ryzykownych zachowań.
– W badaniach psychologicznych, ale i ogólnie, w psychoedukacji, szkoleniu kierowców nie chodzi o to, żeby kogoś pozbawiać możliwości prowadzenia pojazdu. Chodzi o to, żeby wskazać mu słabe strony, które mogą powodować, że coś zadziała nieadekwatnie, niewłaściwie, i mocne strony, którymi można kompensować te niedobory. Jeśli w badaniach psychologicznych tego rodzaju informacje byłyby przekazywane uczestnikom w formie psychoedukacji, rzeczywiście miałyby potencjał do tego, żeby sytuację zmienić – ocenia psycholożka z Instytutu Transportu Samochodowego.
Czytaj także
- 2023-09-20: Blisko połowa Polaków nie akceptuje krzyku i płaczu dzieci w restauracjach. Trudno im także znieść podróż pociągiem z głośnym maluchem
- 2023-09-12: ZUS coraz szybciej się cyfryzuje. Większość funkcji jest już dostępna nie tylko przez PUE, ale też aplikacje mobilne
- 2023-09-08: 86 proc. firm boleśnie odczuło w ostatnim roku podwyżki cen energii. Zamiast przerzucać koszty na klientów, mogą postawić na własne źródła odnawialne
- 2023-09-01: Co czwarty rodzic kompletuje wyprawkę szkolną na ostatnią chwilę. Dla ponad 80 proc. ważne są ceny wybieranych produktów
- 2023-09-01: Instytut Zdrowia i Demokracji: Blisko połowa badanych palaczy raportuje lepszą kondycję zdrowotną po przejściu na podgrzewacze tytoniu. Większość nie zamierza wracać do tradycyjnych papierosów
- 2023-08-29: Rośnie liczba prób samobójczych dzieci i młodzieży. Często nie wiedzą, czy i gdzie mogą szukać wsparcia
- 2023-09-06: W Polsce rodzi się najmniej dzieci w powojennej historii. Spada liczba kobiet w wieku rozrodczym, w dodatku coraz rzadziej decydują się na macierzyństwo
- 2023-08-28: Polskim start-upom biotechnologicznym trudniej jest pozyskiwać środki od inwestorów finansowych w dobie wysokich stóp procentowych. Chętni są za to globalni inwestorzy strategiczni
- 2023-08-21: Polska turystyka rośnie pomimo inflacji. W tym roku tradycyjnie największą popularnością cieszy się Bałtyk
- 2023-08-21: Od czerwca w Polsce utonęło już 175 osób. Niezbędna edukacja dotycząca bezpiecznego wypoczynku nad wodą
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Handel

E-handel coraz bardziej ekologiczny. InPost umożliwi sprawdzanie oszczędzonego śladu węglowego na każdej paczce
Branża kurierska mocno stawia na zielone formy dostawy. Temu służyć ma chociażby elektryfikacja flot samochodów dostawczych, których przybywa na polskich drogach, ale wciąż zbyt wolno. Druga kwestia to dostawy do punktów odbioru i automatów paczkowych. Jak wskazuje InPost, kurier jest w stanie w tym samym czasie dostarczyć do nich dziesięciokrotnie więcej paczek niż w przypadku dowozów do domów. To z kolei oznacza mniejsze korki i ograniczenie emisji spalin. Nadający i odbierający w Paczkomatach przesyłki niedługo w aplikacji będą mogli sprawdzić, jaki jest ślad węglowy poszczególnych transakcji i jak wypada to na tle innych form dostawy.
Infrastruktura
Wojna w Ukrainie zaburzyła rozwój gospodarki i turystyki Podkarpacia. Strategia Karpacka na szczeblu UE szansą dla całego regionu

Wojna w Ukrainie mocno wpływa na biznes i turystykę na Podkarpaciu. – Przedsiębiorstwa, które są blisko granicy, odczuwają pewien niepokój i nie ma już wśród nich tak dynamicznego rozwoju – mówi Władysław Ortyl, marszałek województwa podkarpackiego. Jak wskazuje, Podkarpacie współpracuje z ukraińskimi podmiotami nad wdrażaniem wspólnych projektów, a po zakończeniu konfliktu tamtejsze firmy chcą wziąć udział w powojennej odbudowie. Władze województwa mają też nadzieję na zacieśnienie polsko-ukraińskiej współpracy nad piątą makroregionalną strategią UE dla regionu Karpat, która jak na razie wciąż jest w trakcie prac na forum unijnym.
Edukacja
Szkoły zawodowe coraz popularniejsze. Wybiera je już prawie 60 proc. uczniów po podstawówce

Po latach zaniedbania i niedofinansowania szkolnictwo zawodowe zaczyna się cieszyć w Polsce rosnącą popularnością. Jak podaje MEiN, obecnie 58,5 proc. młodych ludzi po szkole podstawowej wybiera kształcenie branżowe i techniczne. To dobra wiadomość dla firm, dla których niedobór wykwalifikowanych kadr o odpowiednich kompetencjach jest jedną z głównych bolączek. – Naszą rolą – biznesu i pracodawców – jest wspomaganie szkolnictwa zawodowego, żeby tworzyć warunki do nauczania przedmiotów technicznych na najnowszych technologiach i sprzęcie – podkreśla Michał Walczak z Festool Polska.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.