Przyspieszyły prace nad polską ustawą o ochronie sygnalistów

11 stycznia 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowana została kolejna już wersja projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (nr UC 101). Coraz częściej pojawiają się głosy, że wersja ta jest wersją ostateczną. Czy lada moment możemy się spodziewać implementacji przepisów unijnych do polskiego porządku prawnego?

Przypominamy, że termin wyznaczony dla państw członkowskich UE na implementację Dyrektywy UE 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii do krajowych porządków prawnych upłynął 17 grudnia 2021 r. Polska wciąż jest w grupie krajów, które nie wprowadziły odpowiednich przepisów chroniących sygnalistów. Tylko w 2022 r. Komisja Europejska dwukrotnie upominała spóźnialskie państwa, wzywając do pełnej transpozycji i udzielenia odpowiedzi na temat przyczyn zaniechań. Dalsze ociąganie się grozi wniesieniem sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i nałożeniem kar finansowych.

Celem Dyrektywy UE w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii jest wykrywanie i zapobieganie naruszeniom prawa Unii. Służy ona ochronie osób (sygnalistów), które zgłaszają wykroczenia przed negatywnymi konsekwencjami, takimi jak: zwolnienie, zastraszanie lub działania odwetowe. Projekt ustawy cały czas się zmienia i nieustannie budzi kontrowersje m.in. z powodu zmiany podmiotu właściwego do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych – funkcję tę odebrano ostatnio Rzecznikowi Praw Obywatelskich na rzecz Państwowej Inspekcji Pracy, a także zapisom mówiącym, że sygnaliści będą chronieni wówczas, gdy zgłoszone przez nich naruszenie będzie dotyczyło naruszenia interesu publicznego.

Projekt UC 101 uzyskał obecnie rekomendację Komitetu do Spraw Europejskich do dalszych prac. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów określono na I kwartał 2023 r. Następnie zostanie skierowany do Sejmu. Ustawa wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.

Nikt nie ma wątpliwości odnośnie tego, jak wiele jest do zrobienia, jeśli chodzi o przepisy dla sygnalistów. Intensyfikacja prac nad projektem oraz kolejne jej wersje pojawiające się w krótszych odstępach czasu mogą wskazywać, że w najbliższym czasie implementacja dyrektywy o sygnalistach stanie się faktem, a procedury chroniące sygnalistów będą musiały zostać sprawnie wdrożone przez kolejne firmy i instytucje w Polsce.

Z nową wersją projektu ustawy oraz uwagami zgłoszonymi w ramach uzgodnień międzyresortowych można zapoznać się tutaj: https://legislacja.gov.pl/projekt/12352401/katalog/12822845#12822845

Zobacz, jakie możliwości stwarza system zgłaszania nieprawidłowości spełniający najwyższe normy: https://www.cogit.pl/rozwiazania/whistleblowing/