Budynki pną się w górę, zadłużenie stanęło

Umiarkowany optymizm – tak można określić nastroje wśród firm wznoszących budynki czy wykonujących specjalistyczne roboty budowlane. Deweloperzy, instalatorzy i firmy remontowe nie narzekają na brak zleceń. Na budowach praca wre, także w nocy i w weekendy. Umiarkowana jest również kondycja finansowa firm. Zadłużenie, które dotąd przyrastało, w kwietniu przystopowało. Obecnie wynosi 1,063 mld zł – wynika z danych Krajowego Rejestru Długów.

Epidemia nie wstrzymała prac na budowach, a rządowe obostrzenia szczęśliwie ominęły sektor, który mimo perturbacji na rynku, wciąż może funkcjonować. Tym, na co najczęściej uskarżała się dotąd branża budowlana, była nadmierna biurokracja, która wydłużała procesy administracyjne. Ograniczona praca urzędów dodatkowo utrudniała sposób uzyskania niezbędnych dokumentów. Wydaje się, że problem choć po części został zażegnany. Pewnym rozwiązaniem, które przyspieszy procesy inwestycyjno-budowlane, ma być nowelizacja Prawa geodezyjnego i kartograficznego oraz niektórych innych ustaw. 22 kwietnia Ministerstwo Rozwoju poinformowało, że zaproponowane przez nie zmiany w tym względzie zyskały już podpis prezydenta.

Budowlane JDG-i bez poduszki finansowej

Sytuacja w budownictwie kubaturowym wydaje się opanowana, branża deweloperska i firmy wykonawcze stoją twardo na ziemi. Minione tłuste lata gruntownie przygotowały je na ewentualny kryzys. Ubiegłoroczny popyt na mieszkania znacznie przewyższał podaż, dzięki czemu deweloperzy zdołali wypracować całkiem spore marże. Wszyscy jednak pamiętają nie tak dawne załamanie rynku, gdy po 2008 r. w ciągu 12 miesięcy podaż spadła o ponad 70%. Ten scenariusz nie powinien się teraz powtórzyć. Skutecznie zahartował on zwłaszcza największe spółki, które miały dość czasu na przygotowanie programów antykryzysowych.

W dużo gorszej kondycji są najmniejsze firmy działające w sektorze prac remontowych i wykończeniowych.

– Przy całym zadłużeniu firm zajmujących się wznoszeniem budynków i robotami specjalistycznymi, niemal 777 mln zł stanowią zobowiązania jednoosobowych działalności gospodarczych, czyli instalatorów, operatorów koparek, wykonawców prac remontowych i tak zwanej wykończeniówki. Dla porównania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mają 204 mln zł długu, a spółki akcyjne „zaledwie” 41 mln zł. Najmniejsi podwykonawcy są w gorszej sytuacji również z tego względu, że jako ostatni otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę, często długo po terminie. O ile w przypadku dużych spółek można mówić o sporej poduszce finansowej, o tyle w przypadku JDG-ów takie zjawisko praktycznie nie występuje. Najbardziej uciążliwe są natomiast zatory płatnicze – wyjaśnia Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej SA.

Dłużnicy i wierzyciele z problemami

Zadłużenie branży budowlanej w sektorze robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków i robot specjalistycznych wynosi 1,063 mld zł. I choć do niedawna rosło w tempie umiarkowanym, w kwietniu praktycznie stanęło.

O swoje należności od firm budowlanych walczą przede wszystkim banki, firmy windykacyjne i towarzystwa ubezpieczeniowe. Łącznie, to ponad 576,6 mln zł. Sporo, bo prawie 160 mln zł stanowią zobowiązania handlu, z czego 113,1 mln zł to faktury za materiały budowlane i instalatorskie. Ponad 108,8 mln zł to wzajemne długi branży, a 26,1 mln zł to zaległości firm budowlanych z tytułu wynajmu i zakupu maszyn budowlanych, narzędzi i samochodów. Kolejne miejsca wśród wierzycieli zajmują firmy telekomunikacyjne – 36,6 mln zł i transportowe – 8,7 mln zł.

Choć średnie zadłużenie jednego dłużnika wynosi 28,2 tys. zł, to są wśród nich wielomilionowi rekordziści, jak na przykład mazowiecka spółka akcyjna, która ma 121 zobowiązań finansowych na łączną kwotę 12 mln zł. O te pieniądze ubiegają się m.in. firmy wynajmujące maszyny i urządzenia, ubezpieczyciel, składy i hurtownie budowlane.

Ale deweloperzy, budowniczy, instalatorzy i firmy remontowe mają też swoich dłużników w innych sektorach gospodarki, takich jak handel, produkcja czy usługi. Wartość tych wierzytelności przekracza już 236,2 mln zł. Nie będzie zaskoczeniem, że najwięcej, bo 88 mln zł przypada na jednoosobowe działalności gospodarcze.

– O ile duże spółki budowlane mają wypracowane sposoby postępowania z niesolidnymi kontrahentami i w większym lub mniejszym stopniu kontrolują problem przeterminowanych należności, o tyle jednoosobowe działalności gospodarcze wydają się być całkowicie pozbawione takich mechanizmów obronnych. Dla mikroprzedsiębiorców często dużym wsparciem jest współpraca z instytucją finansową, która zapewni im płynność, rozwój biznesu i poduszkę bezpieczeństwa bez obciążania budżetu dodatkowym kredytem czy pożyczką. Stąd coraz więcej mikroprzedsiębiorstw z branży budowlanej sięga po faktoring – komentuje Dariusz Szkaradek, prezes Zarządu NFG.

Obawy i nadzieja w sektorze prywatnym

Choć na razie nic nie zwiastuje pogorszenia, prawdziwe skutki pandemii w budownictwie mogą być widoczne najwcześniej w drugiej połowie roku. Jak szacują eksperci rynku budowlanego, ok. 80% inwestycji kubaturowych realizowanych jest bowiem przez sektor prywatny. Tymczasem COVID-19 już dziś odcisnął piętno na finansach Polaków. Wzrost bezrobocia i zaciskanie pasa mogą spowodować spadek inwestycji w nieruchomości, a to pociągnie za sobą konieczność obniżenia cen.

– Epidemia z pewnością zweryfikuje plany Polaków odnośnie zakupu domów i mieszkań, bo wiele osób z dnia na dzień utraciło źródło dochodu. Jednak z badań, które niedawno wykonywaliśmy wśród konsumentów, wynika, że 57 proc. Polaków wciąż pracuje normalnie mimo epidemii, a 62 proc. ma nawet pewne oszczędności. To w tej grupie odbiorców branża budowlana mogą pokładać nadzieję. Wiadomo, że zakup nieruchomości jest inwestycją na lata. Świadomi tego klienci, którzy mają pieniądze w kryzysie, i tak kupią mieszkania, właśnie dlatego, że to bezpieczna i długoterminowa lokata kapitału, nawet w czasach pandemii – uważa Adam Łącki.