Jak pomóc miastu w walce ze smogiem?

Lada moment w naszym kraju na dobre rozpocznie się sezon grzewczy. O tym, że jakość powietrza, którym oddychamy na co dzień pozostawia wiele do życzenia, wiadomo nie od dziś. Polska przoduje w niechlubnym rankingu krajów z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Unii Europejskiej, przekraczając wszystkie normy wskazane przez WHO. 

Nawet mimo ograniczeń nałożonych na obywateli przez rząd podczas pandemii koronawirusa, sytuacja nie uległa poprawie, gdyż to głównie transport, wraz z sektorem komunalno-bytowym jest głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza, odpowiedzialnym m.in. za emisję tlenków azotu NOx (PL – 33,2%), tlenku węgla CO (23,2%) oraz pyłów: PM10 (9,6%) i PM2,5 (16,6%). Co możemy zrobić w trosce o lepszą jakość powietrza?

Program Ochrony Powietrza

Program zawiera propozycje konkretnych działań naprawczych dla danego regionu, których wprowadzenie powinno przełożyć się na poprawę jakości powietrza. Jak informuje Ministerstwo Klimatu, jego realizacja ma pozwolić na osiągnięcie w możliwie krótkim czasie dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego i innych szkodliwych substancji w powietrzu, wynikających z obowiązujących przepisów prawa, a w perspektywie do 2030 r. – poziomów wskazywanych przez Światową Organizację Zdrowia. Co roku województwa doprecyzowują ich zakres oraz określają wskaźniki monitorowania w skali roku. Co ważne, dokument zawiera tzw. działania ogólne, czyli te obowiązujące dla całego województwa, m.in. inwentaryzację i wymianę kotłów, nasadzenia zieleni, czyszczenie ulic na mokro, zakaz używania dmuchaw do liści oraz szeroko pojętą edukację ekologiczną.

Ograniczenie transportu

Dodatkowo, miasta podejmują działania zmierzające do modernizacji taboru komunikacji miejskiej. W samej Europie chociażby Hamburg czy Helsinki planują znacząco ograniczyć ruch samochodowy, zaś np. w Berlinie do centrum nie mogą wjeżdżać samochody z silnikiem diesla. Podobne działania podejmowane są w Paryżu i Mediolanie. Dla przykładu Warszawa, zgodnie z zapisami zawartymi w nowo przyjętym dokumencie, powinna podejmować działania zmierzające do modernizacji taboru komunikacji miejskiej, rozwoju komunikacji tramwajowej oraz wprowadzić strefy ograniczonego transportu do 2026 r.

Wsparcie termomodernizacji

To duża ulga dla właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Kwota odliczenia nie może jednak przekroczyć 53 000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach. Co więcej, z końcem września zostały wprowadzone trzy poprawki do noweli ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Nowe przepisy mają pomóc walce ze smogiem m.in dzięki utworzeniu Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Zgodnie z ustawą, CEEB dla samorządów będzie ogólnodostępnym narzędziem inwentaryzacji budynków, która ma objąć ok. 5-6 mln budynków – ok. Pół miliona rocznie. To niezwykle ważne, gdyż ponad połowa takich budynków w naszym kraju jest nieocieplona.

Program Czyste Powietrze

Ten najbardziej rozpoznawalny rządowy Program zapewnia dopłaty do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych. Wysokość dofinansowania została zwiększona do nawet 30 000 złotych. Warto tutaj zastanowić się nad instalacją grzewczą na pellet, gdyż jej koszty są porównywalne do instalacji olejowej czy gazowej. Ważnym argumentem są jednak oszczędności w późniejszej eksploatacji. Koszt ogrzewania budynku pelletem może być nawet o ponad 50% niższy, niż w przypadku opalania olejem opałowym. Dodatkowo, instalacje takie są praktycznie bezobsługowe. Kotły zaopatrywane są przez zautomatyzowane podajniki dozujące optymalną ilość paliwa do aktualnych potrzeb. Również przechowywanie pelletu nie stanowi problemu, ponieważ paliwo to jest zdecydowanie odporniejsze na wilgoć i procesy gnilne od np. drewna.

Musimy pamiętać o tym, by przy wyborze pelletu szukać tego, który spełnia odpowiednie normy potwierdzone certyfikatem. To ważne, gdyż tańsze produkty zawierają zanieczyszczenia, z których mogą tworzyć się np. spieki blokujące palnik lub mechanizm czyszczący kotła, powodując tym samym jego uszkodzenie - podkreśla Marcin Przybysz z firmy Maximer. 

Obszary zielone

Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej Polaków rośnie też ich zaangażowanie w ochronę terenów zielonych w miastach. Pełnią one wiele funkcji - rekreacyjne, zdrowotne, kształtują układy urbanistyczne, wprowadzają ład przestrzenny i wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach. Przede wszystkim jednak produkują tlen i pochłaniają dwutlenek węgla (w szczególności dojrzałe, duże drzewa) pomagając nam w walce o czyste powietrze. Obniżają też temperaturę i dają cień, co jest szczególnie ważne w kontekście zmian klimatycznych i coraz bardziej upalnych okresów letnich. Jedno drzewo ma moc kilku klimatyzatorów, przeciwdziałając tzw. ”wyspie ciepła” oraz zatrzymując wodę i zwiększając wilgotność powietrza. Obszary zielone mają również wpływ na gospodarkę, gdyż izolując budynek w lecie pozwalają oszczędzać 50-70% energii wykorzystywanej przez klimatyzatory, a zimą obniżają straty ciepła do 30%.

Świadomość i edukacja

By skutecznie walczyć ze smogiem potrzebne są nie tylko regulacje prawne, ale także stałe zwiększanie świadomości obywateli w zakresie ochrony środowiska w każdym jej wymiarze. Oczywiście rozporządzenia wydawane przez rząd pozwalają na określenie pewnych standardów, jednak równie istotne są działania lokalne - czy to organizowane przez jednostki samorządowe czy inicjatywy mieszkańców. Troska o czyste powietrze to w szerszej perspektywie również walka z drastycznie zmieniającym się klimatem.