Komunikaty PR

Karol Olszewski - człowiek, który zmroził powietrze

2021-08-02  |  01:00
Biuro prasowe

Polski chemik, badacz z zakresu niskich temperatur i analizy chemicznej. Sławę w świecie naukowym zyskał dzięki skraplaniu tzw. gazów trwałych oraz wykonaniu w Polsce pierwszego zdjęcia rentgenowskiego. We współpracy z Zygmuntem Wróblewskim otrzymał ciekły tlen, azot i tlenek węgla w stanie statycznym. Mowa o Karolu Olszewskim, którego osiągnięcia przedstawiamy w ramach serii Poczet Chemików Polskich realizowanej przez firmę PPG.

 

Dokonanie pierwszego w historii skroplenia azotu było przełomowym osiągnięciem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego. 13 kwietnia 1883 r. zapisał się z dziejach nauki jako jedna z najważniejszych dat wyznaczających jej rozwój w dziedzinie niskich temperatur.

 

Karol Olszewski urodził  29 stycznia 1846 r. w Broniszowie Tarnowskim. Uczęszczał do szkół w Nowym Sączu i Tarnowie. W latach 1866-1871 studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednocześnie pracując jako demonstrator, a później jako asystent w Katedrze Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ukończeniu studiów w 1872 r. wyjechał na stypendium rządowe do Heidelbergu i pracował pod kierunkiem Roberta Bunsena i Gustava Kirchoffa, uzyskując tam doktorat z filozofii w 1872 r. Wrócił do Krakowa, gdzie został kierownikiem Katedry Chemii Ogólnej, a następnie – Katedry Chemii Nieorganicznej. W tym czasie nawiązał współpracę z Zygmuntem Wróblewskim, kierownikiem Katedry Fizyki UJ. Mało kto wie, że krakowski badacz był pierwszą osobą w Polsce, która wykonała zdjęcie rentgenowskie.

 

(Nie)znana materia

Tandem Olszewski i Wróblewski postawił sobie za cel dokonania czegoś, co uważano za
niemal niemożliwe – skropić składniki powietrza. Wróblewski obserwował we Francji naukowców, którzy bezskutecznie próbowali tego dokonać. W kwietniu 1883 r., po niecałych dwóch miesiącach wspólnej pracy, Olszewski dokonał sensacyjnego odkrycia badawczego nie tylko na skalę Europy, ale i świata. Na skonstruowanej przez parę naukowców aparaturze badacze skroplili tlen, a kilka dni później azot, który osiąga temperaturę niemal minus 200 stopni Celsjusza. To sprawiło, że przez pewien czas krakowskie laboratorium było najzimniejszymi punktem na globie. Olszewski, w 1884 r. pracując już samodzielnie, dokonał skroplenia wodoru w stanie dynamicznym oraz wyznaczył jego parametry krytyczne.

 

Konstruktor przyrządów badawczych

To nie koniec naukowych osiągnięć Olszewskiego – w 1890 r., skonstruował aparaturę
do skraplania gazów pozwalającą na wylewnie skroplonego gazu i przez pewien czas osiągał najniższą na świecie temperaturę (-225°C). Konstruował też aparaty do skraplania powietrza i wodoru nabywane przez wiele laboratoriów w Europie i USA. Zajmował się również analizą wód mineralnych, wód studziennych i rzecznych dla miasta Krakowa i regionu. Był także chemikiem sądowym. Ponadto, autorem ponad setki prac naukowych, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, Akademii Umiejętności w Pradze oraz wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych.

 

 

 

Chemik z Krakowa światowym autorytetem

Olszewski cieszył się bardzo dużym uznaniem w międzynarodowym środowisku naukowym. Uznawany był za największy na świecie autorytet w dziedzinie skraplania gazów o czym świadczy m.in. fakt, że angielski uczony William Ramsay, wysłał krakowskiemu chemikowi próbkę helu oraz 30 mg nowo odkrytego przez siebie argonu z prośbą o ich skroplenie. Właściwości tych skroplonych przez polskiego naukowca gazów w następnym roku zbadane zostały przez Królewskie Towarzystwo Naukowe w Londynie.

 

Karol Olszewski był dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Po raz pierwszy w 1904 r.,
w dziedzinie fizyki i po raz drugi w 1913 r. w dziedzinie chemii. Nauka bez reszty wypełniała jego życie niewiele miejsca zostawiając na życie prywatne. Nie założył rodziny. Swoje oszczędności (w wysokości 140 tysięcy koron) przekazał pośmiertnie na rozwój badań naukowych w dziedzinie kriogeniki.

 

Miłośnik…chryzantem
Mało kto wie, że Karol Olszewski należał do pierwszych kolarzy w Krakowie. Jego zamiłowanie do aktywności fizycznej znalazło również odzwierciedlenie w turystyce górskiej, podczas której często uprawiał fotografię – kolejną ze swoich pasji. Karol Olszewski miał również inne – dość nietypowe hobby – uwielbiał róże i chryzantemy, które uprawiał w małym ogródku przy swoim mieszkaniu. Zaowocowało to napisaniem książki „Hodowla chryzantem”. Jego przyrządy naukowe, które samodzielnie skonstruował, były zaczątkiem Muzeum Zabytków Przyrodniczych UJ (obecnie w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Zmarł 24 marca 1915 r. w Krakowie. W 1936 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Newseria nie ponosi odpowiedzialności za treści oraz inne materiały (np. infografiki, zdjęcia) przekazywane w „Biurze Prasowym”, których autorami są zarejestrowani użytkownicy tacy jak agencje PR, firmy czy instytucje państwowe.
Ostatnio dodane
komunikaty PR z wybranej przez Ciebie kategorii
Edukacja Innowacyjna przestrzeń edukacyjna – STEM Kindloteka – debiutuje w gliwickim Biblioforum Biuro prasowe
2025-06-12 | 06:00

Innowacyjna przestrzeń edukacyjna – STEM Kindloteka – debiutuje w gliwickim Biblioforum

Gliwice dołączyły do ogólnopolskiej sieci Amazon STEM Kindlotek – przestrzeni edukacyjnych wspierających rozwój dzieci i młodzieży w obszarach nauk ścisłych
Edukacja Lekcja: AI. Szkolenia o sztucznej inteligencji dla nauczycieli
2025-06-12 | 03:00

Lekcja: AI. Szkolenia o sztucznej inteligencji dla nauczycieli

Sztuczna inteligencja stała się elementem codziennego życia i nie omija edukacji. Dlatego ważny jest rozwój wiedzy i kompetencji nauczycieli i nauczycielek w tym
Edukacja Kwalifikacja Profesjonalna CGMA zostaje zaktualizowana w odpowiedzi na rosnące wymagania nowoczesnych finansów
2025-05-21 | 09:00

Kwalifikacja Profesjonalna CGMA zostaje zaktualizowana w odpowiedzi na rosnące wymagania nowoczesnych finansów

The Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) zaprezentował zaktualizowany sylabus Kwalifikacji Profesjonalnej CGMA (ang. CGMA Professional Qualification syllabus), który

Kalendarium

Więcej ważnych informacji

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Kongres Profesjonalistów Public Relations

Transport

Polska przeciwna przedłużeniu umowy UE–Ukraina o transporcie drogowym. Uderza ona w krajową branżę transportową

Parlament Europejski większością głosów poparł przedłużenie umowy o transporcie drogowym między Unią Europejską a Ukrainą do końca 2025 roku. Zdaniem polskich europosłów, którzy głosowali przeciw, podtrzymanie liberalizacji przewozów drogowych przyczyni się do dalszego obniżenia konkurencyjności polskich firm transportowych. W przeciwieństwie do ukraińskich przewoźników muszą one spełniać szereg unijnych wymogów. Polska delegacja planuje przedstawić swoje stanowisko europejskiemu komisarzowi ds. zrównoważonego transportu i turystyki.

Transport

M.Kobosko: Wszyscy zapłacimy za eskalację między Izraelem a Iranem. Kraje UE powinny robić więcej dla budowy swojego własnego bezpieczeństwa

 Mrzonki o armii europejskiej są mrzonkami, to trzeba sobie jasno powiedzieć. Każdy z krajów członkowskich Unii Europejskiej musi, i to się na szczęście już dzieje, nie tylko myśleć i mówić, ale też robić coraz więcej dla budowy swojego własnego bezpieczeństwa w koordynacji wspólnej – uważa Michał Kobosko, poseł do Parlamentu Europejskiego z Polska 2050. W kontekście światowych konfliktów, w tym na linii Izrael–Iran, jego zdaniem Polska powinna się skupić na współpracy zarówno ze Wspólnotą, jak i Stanami Zjednoczonymi. 

Muzyka

Trwający Festiwal Mozartowski przyciąga tłumy melomanów. To jedno z najważniejszych wydarzeń w stolicy

Artystka zaznacza, że za sprawą Warszawskiej Opery Kameralnej jeszcze przez dwa tygodnie Warszawa będzie rozbrzmiewać Mozartem. Kolejna edycja festiwalu poświęconego temu wybitnemu kompozytorowi zajmuje ważne miejsce w kulturalnym kalendarzu stolicy i przyciąga tłumy melomanów. A przed nimi jeszcze sporo atrakcji. Alicja Węgorzewska szczególnie zaprasza na dwie premiery, jedną skierowaną do młodych odbiorców, drugą – dedykowaną koneserom. Niezwykle ciekawie zapowiada się także nowy sezon artystyczny w WOK-u. Twórcy już pracują nad kolejnymi spektaklami i nagrywają nowe płyty.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.