BCC: Podatkowe podsumowanie 2024 roku

Rok 2024 z pewnością zapadnie w pamięć podatnikom – zarówno przedsiębiorcom, jak i osobom fizycznym – jako czas pełen wyzwań. Liczne zmiany legislacyjne, dynamiczne interpretacje przepisów przez organy podatkowe oraz wzmożona aktywność administracji skarbowej stały się źródłem zarówno dodatkowego stresu, jak i zwiększonych kosztów.

Nadzieję na poprawę przynosi głównie rozwój Programu Współdziałania oraz rozwijane przez Ministerstwo Finansów dobre praktyki i wytyczne w zakresie Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego (Tax Control Framework). 

Michał Borowski, ekspert BCC ds. podatków, przewodniczący Komisji Podatkowej BCC analizuje najważniejsze aspekty, które ukształtowały krajobraz podatkowy kończącego się 2024 roku.

Niestabilny system podatkowy – znów dużo zmian i brak obiecywanego vacatio legis

Polscy podatnicy przyzwyczaili się już do nieustających zmian w systemie podatkowym. Niestety, rok 2024 nie przyniósł tu przełomu. Przepisy zmieniały się w szybkim tempie, a wiele z nowelizacji wprowadzano z minimalnym okresem vacatio legis. Tymczasem rządzący jeszcze niedawno obiecywali, że kluczowe zmiany podatkowe będą wchodzić w życie dopiero po upływie co najmniej sześciu miesięcy od ich ogłoszenia, dając czas na przygotowanie zarówno podatnikom, jak i administracji skarbowej.

W praktyce, brak stabilności legislacyjnej szczególnie dotknął małych i średnich przedsiębiorców, którzy często nie mają zasobów, by szybko dostosować swoje procesy księgowe i podatkowe do nowych regulacji. Co więcej, tak częste zmiany pogłębiają poczucie niepewności, utrudniając planowanie finansowe i inwestycyjne.

Duże zmiany dyskutowane w trakcie roku

Rok 2024 obfitował także w prace legislacyjne nad istotnymi zmianami, które mimo intensywnych dyskusji, nie zawsze zakończyły się uchwaleniem przepisów z odpowiednim wyprzedzeniem pozwalającym przedsiębiorcom na przygotowanie.

Pillar II – nadrabianie zaległości implementacyjnych

Wprowadzenie globalnego minimalnego opodatkowania (tzw. Pillar II) to jedno z największych wyzwań dla krajów Unii Europejskiej, w tym Polski. Nasz kraj musiał zmierzyć się z opóźnieniami w implementacji Dyrektywy. Finalnie, Polska podjęła kroki, by nadrobić zaległości, ale proces legislacyjny był daleki od oczekiwanego, co wywoływało obawy przedsiębiorców o brak spójności regulacji z założeniami OECD.

Nowe przepisy dotyczące podatku od nieruchomości

W 2024 roku pojawiła się niemal nowa ustawa dotycząca podatków i opłat lokalnych, w szczególności w zakresie podatku od nieruchomości. Proponowane przepisy znacząco zmieniają zasady klasyfikacji budynków i budowli oraz sposoby ustalania podstawy opodatkowania. Choć zmiany te jeszcze nie weszły w życie, już teraz budzą kontrowersje, zwłaszcza wśród dużych przedsiębiorstw posiadających rozległą infrastrukturę.

Regulacje „okołopodatkowe” – EUDR i CBAM

Nie można zapomnieć o regulacjach takich jak EUDR (rozporządzenie dotyczące przeciwdziałania wylesianiu) czy CBAM (mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla). Te przepisy, choć formalnie nie są częścią prawa podatkowego, mają istotny wpływ na rozliczenia przedsiębiorców i ich strategie finansowe. Oba mechanizmy mają wejść w życie w najbliższych latach, ale już teraz wymagają dostosowania się do nowych wymogów.

Rosnąca liczba kontroli podatkowych

W 2024 roku zauważalny był dalszy wzrost liczby kontroli podatkowych. Organy skarbowe koncentrowały się na:

• Kontrolach VAT, zwłaszcza w zakresie nadużyć związanych z karuzelami podatkowymi w różnych ich odsłonach.
• Podatku u źródła (WHT), gdzie szczególną uwagę zwracano na prawidłowość stosowania zwolnień i stawek preferencyjnych wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
• Zasadach unikania opodatkowania (GAAR), które stały się narzędziem do kwestionowania transakcji uznawanych za sztuczne lub pozbawione uzasadnienia ekonomicznego.

Dla wielu przedsiębiorców kontrole te oznaczały zwiększone obciążenia administracyjne oraz konieczność angażowania dodatkowych zasobów w celu obrony przed zarzutami. Niestety, nierzadko działania organów były postrzegane jako zbyt agresywne, co jeszcze bardziej osłabiało zaufanie między administracją a podatnikami.

Program Współdziałania – promyk nadziei

 Z  pozytywnej strony bilansu warto wspomnieć o dalszym rozwoju Programu Współdziałania, który staje się jednym z fundamentów nowoczesnego systemu podatkowego w Polsce. Kolejne duże podmioty zdecydowały się na dołączenie do programu, widząc w nim szansę na zbudowanie transparentnych i partnerskich relacji z administracją skarbową.

Program ten, oparty na założeniach cooperative compliance, promuje współpracę i wzajemne zaufanie między podatnikami a organami podatkowymi. Choć wciąż jest to rozwiązanie dostępne dla dużych podmiotów, istnieje nadzieja, że jego dalszy rozwój przyczyni się do zmiany podejścia administracji także wobec mniejszych przedsiębiorców.

Czego możemy życzyć sobie i polskiemu systemowi podatkowemu na nadchodzący rok?

• Stabilności przepisów – mniej zmian, wprowadzanych w przemyślany sposób, z odpowiednio długim okresem vacatio legis.
• Większego dialogu z przedsiębiorcami przed wprowadzeniem nowych regulacji, tak aby przepisy lepiej odpowiadały realnym potrzebom i specyfice rynku.
• Przejrzystości w działaniu organów podatkowych, w szczególności w zakresie interpretacji przepisów i prowadzenia kontroli.

Stabilny i przewidywalny system podatkowy to klucz do wspierania przedsiębiorczości i budowania zaufania między podatnikami a państwem. 

Czy rok 2025 będzie rokiem przełomu? Oby tak się stało – dla dobra nas wszystkich. - podsumowuje Michał Borowski.