Jak właściwie stosować antybiotyki?

Penicylina, czyli pierwszy antybiotyk został odkryty przypadkiem w 1928 r. przez Alexandra Fleminga. Brytyjski uczony zauważył bowiem, że pleśń, która pojawiła się w hodowli gronkowców, niszczyła te bakterie. Okrycie to zrewolucjonizowało medycynę, pozwalając na skuteczne leczenie wielu chorób. Jednak, aby antybiotyk był skuteczny powinien być odpowiednio stosowany – wg wskazań lekarza. Czym właściwie są antybiotyki? W jaki sposób pozwalają pokonać bakterie? Odpowiada Joanna Pietroń, internista z Centrum Medycznego Damiana.

W jaki sposób leczą antybiotyki?

Słowo antybiotyk powstało z połączenia dwóch łacińskich słów „anti” (przeciw) oraz „bios” (życie). Terminologia nierozerwalnie łączy się bowiem z ich działaniem – albo bezpośrednio niszczą określone szczepy bakterii w naszym organizmie lub ograniczają ich namnażanie. Antybiotyki dzielimy na występujące naturalnie lub wytworzone syntetycznie. Warto podkreślić, że mogą być one z powodzeniem stosowane wyłącznie przy infekcjach bakteryjnych, ponieważ wirusy są odporne na ich działanie (ponieważ nie występują u nich procesy życiowe).

Obecnie medycyna dysponuje niemal 200 różnego rodzaju antybiotykami, które są skuteczne w walce z bakteriami. Warto jednak zaznaczyć, że posiadają one różne spektrum działania, co sprawia, że niektóre z nich mogą być stosowane w leczeniu wielu chorób, a niektóre działają wyłącznie na jeden, konkretny szczep bakterii. Z punktu widzenia zdrowia pacjenta im precyzyjniej na dany szczep chorobotwórczych bakterii działa antybiotyk, tym lepiej, ponieważ istnieje wówczas mniejsze ryzyko, niepowodzenia leczenia. Dlatego powinniśmy je stosować wyłącznie na polecenie lekarza, bezwzględnie stosując się do zalecanego dawkowania – komentuje Joanna Pietroń, z Centrum Medycznego Damiana.

Warto również pamiętać, że stosowanie antybiotyków powinno trwać do momentu określonego przez lekarza tzn. ani krócej ani dłużej niż zalecony schemat dawkowania.

Częstym błędem jest przerywanie antybiotykoterapii przez pacjenta, gdy tylko poprawi się jego ogólne samopoczucie. Niestety, może to doprowadzić do przykrych konsekwencji – infekcja może nie zostać do końca wyleczona, co może skutkować  jej groźniejszym nawrotem. Takie działanie indukuje zjawisko zwane antybiotykoopornością , gdyż bakterie, które nie zginą, chcąc przeżyć wytwarzają mechanizmy oporności na stosowany lek i na dodatek ten „sposób” ratowania siebie mogą sobie przekazywać – dodaje Joanna Pietroń, internista z Centrum Medycznego Damiana.

Fakty i mity nt. antybiotyków

W kontekście antybiotyków można często spotkać się z wieloma tezami dotyczącymi ich stosowania. Które z nich mają potwierdzenie w rzeczywistości?

Najczęściej w przypadku antybiotykoterapii słyszymy, że podczas jej trwania nie należy spożywać alkoholu. Zdecydowanie potwierdzam te informacje. Alkohol negatywnie wpływa bowiem nie tylko na naszą odporność, ale również osłabia działanie wielu antybiotyków. Dodatkowo może nasilać niektóre dolegliwości, które są niegroźne jednak wpisują się w zakres działań niepożądanych – np. nudności, osłabienie czy zawroty głowy. Alkohol w połączeniu z antybiotykami może także doprowadzić do tzw. reakcji disulfiramowej, czyli nietolerancji alkoholu, która może powodować takie objawy jak spadek ciśnienia tętniczego, duszności czy nadmierną potliwość – dodaje Joanna Pietroń, z Centrum Medycznego Damiana.

Wiele osób zastanawia się nad ich wpływem na tzw. dobre baterie obecne w naszym organizmie, które pozytywnie wpływają m.in. na budowanie odporności.

Wpływ na określony szczep bakterii, niezależnie od tego czy są one dla nas korzystne lub szkodliwe, jest uzależniony od spektrum działania antybiotyków. Im precyzyjniejszy ich dobór, tym większa szansa, że doprowadzą one tylko do niszczenia drobnoustrojów chorobotwórczych. To także jeden z powodów, dla którego nie powinniśmy stosować antybiotyków, które pozostały w naszej apteczce po pokonaniu innej infekcji – komentuje Joanna Pietroń, z Centrum Medycznego Damiana.

Popularną informacją jest również konieczność stosowania leków osłonowych podczas antybiotykoterapii. Powinny być one stosowane w większości przypadków, zwłaszcza wówczas, gdy antybiotyki posiadają szerokie spektrum działania. Wybór środków osłonowych powinien zostać również ustalony z lekarzem. Dobrze dobrany probiotyk ma nas chronić przed biegunką po antybiotykową.