Profilaktyka chorób zakaźnych wśród seniorów

„Jak prowadzić odpowiedzialną politykę senioralną i chronić seniorów przed chorobami zakaźnymi w dobie pandemii COVID-19? Doświadczenia praktyków i przykłady już realizowanych inicjatyw” pod tym hasłem odbyła się druga w tym roku debata ekspercka w ramach projektu edukacyjnego Zdrowie Człowiek Profilaktyka. 21 czerwca 2021 r. przedstawiciele środowiska medycznego, samorządów i instytucji działających na rzecz seniorów dyskutowali m.in. nad rozwiązaniami zmierzającymi do skutecznej ochrony seniorów przed chorobami zakaźnymi, stwarzającymi realne zagrożenie dla ich zdrowia i życia. – W czasie pandemii COVID-19 to seniorów powinniśmy otoczyć szczególną opieką. A szczepienia są jedną z najskuteczniejszych metod zadbania o ich stan zdrowia. Zachęcamy inne samorządy do podobnych akcji, chętnie podzielimy się naszym doświadczeniem – powiedziała Elżbieta Kois-Żurek, Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia w Urzędzie Miasta Krakowa. 

Nieodłącznym elementem polityki senioralnej i priorytetowym działaniem jest profilaktyka chorób zakaźnych, prowadzona wśród lokalnych społeczności oraz w placówkach opieki długoterminowej. Obecni podczas debaty eksperci rekomendowali jak najszersze stosowanie profilaktyki szczepiennej w domach pomocy społecznej z uwagi na zgromadzenie dużej liczby osób w jednym miejscu i choroby przewlekłe, często towarzyszące seniorom. Podkreślali dużą rolę jednostek samorządu terytorialnego w jej wdrażaniu oraz przekonywali, że korzystając z dostępnych narzędzi i sprawdzonych przykładów w szybki i prosty sposób można przygotować i zrealizować tego typu inicjatywy zdrowotne. Na szczęście, mimo trudnej sytuacji finansowej, kolejne samorządy dostrzegają korzyści płynące z profilaktyki chorób zakaźnych i inwestują w ochronę zdrowia seniorów. Dobrym przykładem są miasta takie jak Kraków, czy Mielec.

W dobie pandemii COVID-19, polscy i światowi eksperci nadal rekomendują, aby osoby dorosłe chronić przed innymi bakteriami i wirusami będącymi przyczyną chorób układu oddechowego, w tym pneumokokami, które zgodnie z danymi odpowiadają za ok. 35% wszystkich potwierdzonych przypadków zapalenia płuc. Zalecają upowszechnienie szczepień przeciw pneumokokom i grypie u osób dorosłych powyżej 60 roku życia oraz u osób dorosłych z chorobami przewlekłymi.[1], [2], [3]

– Biorąc pod uwagę rekomendacje ekspertów w dziedzinie zdrowia publicznego, miasto Kraków chętnie angażuje się w realizację odpowiedzialnej polityki senioralnej, a przede wszystkim w ochronę przed groźnymi dla życia wirusami i bakteriami, przeciwko którym istnieje skuteczna profilaktyka. W czwartym kwartale 2020 r. zaszczepiliśmy przeciw pneumokokom 600 pensjonariuszy krakowskich domów pomocy społecznej. Dobrowolne szczepienia cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców domów pomocy społecznej. Wyłoniony przez nas podmiot realizujący akcję skontaktował się z dyrektorami poszczególnych placówek, umawiając dogodny termin wizyty pielęgniarki i lekarza, aby w możliwie najkrótszym terminie wykonać szczepienia. Innym z podjętych przez nas działań było przygotowanie programu polityki zdrowotnej w zakresie profilaktyki zakażeń pneumokokowych dla mieszkańców Krakowa, którzy ukończyli 75 r.ż. Program został pozytywnie zaopiniowany przez AOTMiT i w każdej chwili możemy go wdrożyć, aby objąć ochroną szeroką grupę seniorów. W czasie pandemii COVID-19 to seniorów powinniśmy otoczyć szczególną opieką. A szczepienia są jedną z najskuteczniejszych metod zadbania o ich stan zdrowia. Zachęcamy inne samorządy do podobnych akcji, chętnie podzielimy się naszym doświadczeniem – mówi Elżbieta Kois-Żurek, Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia, Urząd Miasta Krakowa. 

Urząd Miasta w Mielcu przygotował i realizuje natomiast „Program profilaktycznych szczepień przeciwko pneumokokom dla osób 65+ zamieszkałych na terenie miasta Mielca”. To pilotażowy program, w ramach którego osoby po 65 roku życia zamieszkałe na terenie miasta Mielca otrzymują od lutego 2021 r. Bony Zdrowotne na szczepienia przeciw pneumokokom. Dzięki temu po kwalifikacji lekarskiej mogą bezpłatnie wykonać szczepienie, którego koszt przy 100% odpłatności mógłby stanowić poważną barierę finansową dla części seniorów. W tym roku zostanie przekazanych seniorom 200 bonów, a sam projekt ma być kontynuowany przez pięć lat.

–  Profilaktyka chorób zakaźnych to nieodłączny element polityki senioralnej i zarówno samorządy, jak i domy pomocy społecznej, w miarę możliwości, powinny brać sprawy w swoje ręce i zapewnić swoim mieszkańcom i pensjonariuszom ochronę. Wyrażam wielką nadzieję, że kolejne samorządy będą angażować się w takie działania, tym bardziej, że dają one szereg nieocenionych korzyści. To świetna inwestycja w zdrowie, która bardzo się opłaca. A dodatkowo daje poczucie bezpieczeństwa przestraszonym i zamkniętym w domach w czasie pandemii COVID-19 seniorom. Nie zapominajmy, że wycofanie się seniorów z życia społecznego niesie za sobą negatywne długofalowe skutki, takie jak pogorszenie kondycji fizycznej i psychicznej.  Według naszych badań zapotrzebowanie seniorów na wsparcia psychologiczne wzrosło o ponad 50% – mówi Łukasz Salwarowski, Prezes Stowarzyszenia MANKO, redaktor naczelny Głosu Seniora, realizator programu Gmina Przyjazna Seniorom - Ogólnopolska Karta Seniora, Członek Rady ds. Polityki Senioralnej przy Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Członek Rady  Dostępności przy Ministrze Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Rady Organizacji Pacjentów przy Rzeczniku Praw Pacjenta. 

Szczepienia ochronne są jedną z najefektywniejszych form profilaktyki. Zapobiegają zachorowaniom i konsekwencjom z nimi związanymi oraz ograniczają wydatki na leczenie. W czasie pandemii COVID-19 profilaktyka chorób zakaźnych znalazła się wśród priorytetowych zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i mimo zgłaszanych trudności finansowych, powinna być ostatnią aktywnością, z której rezygnują samorządy. To dzięki realizowanym przez samorządy inicjatywom zdrowotnym, najbardziej potrzebujące grupy obywateli, w tym seniorzy, mają dostęp do bezpłatnych szczepień. Jak przekonywali eksperci, warto sięgać po dostępne dobre przykłady, korzystać z gotowych rozwiązań oraz doświadczeń innych samorządów.  

Bezpłatne wsparcie merytoryczne w zakresie projektowania i realizacji działań zmierzających do poprawy zdrowia uzyskać można w ramach projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka. Na stronie internetowej: www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl znajduje się wiele cennych informacji oraz bezpłatnych narzędzi ułatwiających zaplanowanie, wdrożenie i ewaluację realizowanych przez samorządy programów polityki zdrowotnej. Znajdują się na niej m.in. zgodne z wymogami AOTMiT gotowe schematy programów polityki zdrowotnej i programów zdrowotnych, ankiety ewaluacyjne, wzory pism do NFZ i AOTMiT, kalkulatory kosztów przeprowadzenia programów i formularze programowe.

**** 

O projekcie 

„Zdrowie Człowiek Profilaktyka” to projekt realizowany od 2013 roku, którego celem jest zwrócenie uwagi na aspekt zdrowia publicznego, zarówno w wymiarze centralnym jak i lokalnym. Poprzez działania edukacyjne skierowane do wybranych grup docelowych – w tym samorządów, szeroko rozumianych pracodawców, instytucji i podmiotów skupiających wokół siebie osoby, które ze względu na specyfikę wykonywanego zawodu narażone są na szkodliwe biologiczne czynniki ryzyka – realizatorzy zwracają uwagę na wielopłaszczyznowe korzyści wynikające z inwestycji w profilaktykę chorób zakaźnych w lokalnych społecznościach i w miejscach pracy. Inicjatywa służy motywacji do zaangażowania w zdrowie poprzez pokazanie dobrych praktyk i efektów, jakie przynoszą oraz udostępnienie szeregu przydanych materiałów i narzędzi niezbędnych w zaplanowaniu, wdrożeniu i ewaluacji działań. 

Nad merytoryczną stroną projektu pracują przedstawiciele świata medycyny, Krajowi i Wojewódzcy Konsultanci Medyczni, przedstawiciele wojewódzkich i powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, eksperci Medycyny Pracy, eksperci ds. Funduszy Europejskich, eksperci ds. prawa, eksperci BHP oraz przedstawiciele samorządów i pracodawców. 

Patronat nad tegoroczną inicjatywą objęli: Krajowa Izba Gospodarcza, Business Centre Club, Pracodawcy RP, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Służby BHP, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Powiatów Polskich, Związek Miast Polskich, Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich, Polska Federacja Szpitali, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki, Stowarzyszenie MANKO oraz Fundacja Edukacja Sportowa. Patronami medialnymi zostali natomiast: Rynek Zdrowia, Portal Samorządowy, Głos Seniora, Dziennik Warto Wiedzieć oraz Magazyn Wspólnota. 

Pomysłodawcą i inicjatorem projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” są: Fundacja Aby Żyć, Compass Public Relations oraz Market Access Audit w partnerskiej współpracy z Pfizer Polska Sp. z o. o., która od lat wspiera działania na rzecz skutecznej profilaktyki szczepiennej w Polsce. Zarówno udział w spotkaniach, jaki i wszystkie materiały, narzędzia i konsultacje eksperckie są bezpłatne. Do tej pory, w ramach projektu zorganizowanych zostało blisko 130 spotkań, debat i warsztatów, w których łącznie udział wzięło ponad 89 000 osób. 

Więcej informacji: www.ZdrowieCzlowiekProfilaktyka.pl 

[1] Komunikat w sprawie wykonywania szczepień ochronnych w czasie pandemii COVID-19: https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-sprawie-wykonywania-szczepien-ochronnych-w-czasie-pandemii-covid-19 (dostęp czerwiec 2021)

[2] Welte T. et al, Thorax, volume 67(1), pages 71-79, 2012

[3] Lode HM. Respir Med. 2007;101(9): 1864-1873