Mówi: | Deni Mazrekaj |
Funkcja: | adiunkt socjologii |
Firma: | Uniwersytet w Utrechcie |
Fake newsy są często rozpowszechniane przez przypadek. Najczęściej robią to mężczyźni o poglądach prawicowych
Fałszywe informacje są dziś częściej rozpowszechniane przypadkowo, przez osoby, które mają je za prawdziwe, niż celowo z zamiarem siania dezinformacji – wynika z badania ankietowego przeprowadzonego w Niemczech i Wielkiej Brytanii przez naukowców z Uniwersytetu w Utrechcie, Zayed University w Dubaju i Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie. Badacze sprawdzili także, które grupy lepiej radzą sobie z rozpoznawaniem fake newsów. Najlepiej szło to starszym mężczyznom o wysokich dochodach i poglądach lewicowych. Z kolei panowie z prawicowymi poglądami najczęściej przekazywali dalej fałszywe newsy. Wyniki badań mogą pomóc właściwie nakierować kampanie informacyjne na temat szkodliwości fake newsów.
– Udostępnianie fake newsów jest dość niebezpieczne, ponieważ, jak mieliśmy okazję zaobserwować podczas pandemii COVID-19, pojawiło się wiele nieprawdziwych wiadomości na temat szkodliwości szczepionek, podczas gdy badania wskazują raczej na to, że szczepionki są bezpieczne. Takie informacje mogą mieć wpływ na społeczeństwo przy podejmowaniu ważnych decyzji zdrowotnych. Ponadto niebezpieczne może być rozpowszechnianie treści o charakterze rasistowskim czy mizoginistycznym na temat różnych mniejszości etnicznych czy płciowych. Te nieprawdziwe informacje mogą podsycać błędne postrzeganie wielu grup społecznych ze szkodą zarówno dla gospodarki, jak i całego społeczeństwa – tłumaczy w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Deni Mazrekaj, adiunkt socjologii na Uniwersytecie w Utrechcie.
Jego zespół pod koniec 2021 roku przeprowadził badania wśród 2,4 tys. Brytyjczyków i Niemców dotyczące tego, czy potrafią rozpoznać fałszywe wiadomości i na ile są skłonni do ich udostępniania innym. Newsy, które im zaprezentowano, dotyczyły m.in. tego, że papież Franciszek popiera Donalda Trumpa jako prezydenta czy że Donald Trump jest nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.
– Pokazaliśmy około 4 tys. osób 10 nagłówków, z czego pięć było fałszywych, a pięć prawdziwych. Następnie poprosiliśmy te osoby o ocenę prawdziwości tych nagłówków i w jakim stopniu były one skłonne do ich udostępnienia – opowiada Deni Mazrekaj. – Dowiedzieliśmy się, że większość ludzi udostępnia fałszywe informacje przez przypadek, a nie celowo, oraz że pewne grupy osób lepiej radzą sobie z identyfikacją fałszywych wiadomości od innych. Stwierdziliśmy na przykład, że starsi mężczyźni o wysokich dochodach o poglądach lewicowych mieli tendencję do skuteczniejszego wykrywania nieprawdziwych wiadomości.
Kobiety i uczestniczki, które sytuowały się politycznie w centrum, wypadły pod tym względem gorzej w porównaniu do tej grupy. W większości przypadków fake newsy rozpowszechniane są niejako przez przypadek – przez osoby, które wierzą, że te informacje są prawdziwe.
– Powodem może być chęć podzielenia się informacją z innymi, na przykład przez udostępnianie nagłówków. Jeśli ludzie myślą, że są one prawdziwe, w ich przekonaniu udostępniają innym rzetelne informacje – podkreśla socjolog. – Celowe rozpowszechnianie fałszywych informacji przez osoby, które wiedziały, że są one nieprawdziwe, stanowiło niewielki odsetek.
Badacze wywnioskowali także, że celowe udostępnianie fałszywych wiadomości zdarzało się rzadziej kobietom, osobom starszym i lepiej wykształconym, a częściej osobom o wyższych dochodach i prawicowych poglądach.
– Oprócz tego zebraliśmy przekonujące dane na temat nadmiernej pewności przy identyfikacji nieprawdziwych informacji. Osoby zbyt pewne miały tendencję do mniejszej skuteczności w rozpoznawaniu fałszywych wiadomości – mówi ekspert. – Tak przedstawiają się wnioski, ale mechanizmy, które za nimi stoją, należy traktować raczej orientacyjnie – nie możemy stwierdzić na pewno, że tak rzeczywiście jest. Należy zaznaczyć, że nie są to wyniki przyczynowe – to bardzo ważne. Są to wyniki korelacyjne, a badanie jest nadal rozwijane.
Jego zdaniem wyniki badania mogą pomóc lepiej kreować kampanie na rzecz walki z fake newsami i kierować je do grup najbardziej podatnych. Byłoby to rozwiązanie bardziej efektywne, również kosztowo.
– Warto weryfikować wiadomości w różnych źródłach medialnych, a także odwoływać się do mediów cieszących się renomą. Co prawda one również mogą podawać nieprawdziwe informacje, ale weryfikacja w różnych źródłach jest jednym ze sposobów walki z fake newsami. Warto także wyjść poza własną polityczną bańkę informacyjną i odwoływać się do źródeł medialnych, które nie reprezentują naszych przekonań. W ten sposób można próbować sprawdzić, czy dana informacja jest prawdziwa – wskazuje Deni Mazrekaj.
Czytaj także
- 2024-07-15: Małe i średnie firmy w UE zbyt wolno się cyfryzują. Polskie przedsiębiorstwa dużo poniżej unijnej średniej
- 2024-05-23: Obawiamy się o nasze dane, ale udostępniamy je chętnie w social mediach. Eksperci ostrzegają przed nieprzemyślanym relacjonowaniem życia
- 2024-06-03: Polacy nie mają świadomości, jak wiele informacji na swój temat udostępniają w internecie. Dane te są wykorzystywane przez cyberprzestępców
- 2024-03-05: Uzależnienie od ekranów i gier dotyczy nawet małych dzieci. Profilaktyka potrzebna jest już od najmłodszych lat
- 2024-03-27: Poczucie bycia autentycznym w mediach społecznościowych wpływa pozytywnie na zdrowie psychiczne młodych ludzi. Autentyczność w prawdziwym życiu nie ma takiego znaczenia
- 2024-02-16: Tegoroczne wybory na świecie pod ostrzałem dezinformacji i deepfake'ów. Badacze z USA przygotowali mapę źródeł szkodliwych treści
- 2024-02-07: Monika Richardson: Jeżeli miałabym wracać do telewizji, to tylko do mediów publicznych. W TVP panuje jednak większy chaos, niż zakładałam, i brakuje strategii wprowadzania zmian
- 2024-01-15: Influencerzy mogą wpływać na decyzje wyborców, ale i taktykę partii. Ich obecność w dyskursie zmusza tradycyjne media do radykalizacji
- 2023-12-20: Medyczne fake newsy rozprzestrzeniają się jak choroby zakaźne: szybko i łatwo. Najbardziej podatni są ludzie młodzi
- 2023-11-20: W mózgach samotników zanika granica między realnymi osobami a postaciami z seriali czy książek. Taka relacja daje im poczucie przynależności
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
![](/files/11111/n-innowacje.png)
Jedynka Newserii
![](/files/11111/n-lifestyle.png)
Prawo
![](https://www.newseria.pl/files/11111/headway-5qgiuubxkwm-unsplash,w_274,_small.jpg)
Przedsiębiorcy czekają na doprecyzowanie przepisów dotyczących Małego ZUS-u Plus. W sądach toczy się ponad 600 spraw z ZUS-em
Oddziały Biura Rzecznika MŚP prowadzą już ponad 600 spraw dotyczących Małego ZUS-u Plus. Przedmiotem sporu z ZUS-em jest interpretacja, jak długo – dwa czy trzy lata – powinna trwać przerwa, po upływie której przedsiębiorca może ponownie skorzystać z niższych składek. Pod koniec czerwca Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wydał pierwszy wyrok, w którym podzielił korzystną dla przedsiębiorców argumentację Rzecznika MŚP. – Nie stanowi on jeszcze o linii interpretacyjnej. Czekamy na wejście w życie ustawy deregulacyjnej, która ułatwi od stycznia przedsiębiorcom przechodzenie na Mały ZUS Plus – mówi Agnieszka Majewska, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Problemy społeczne
Awaria CrowdStrike’a miała podobne skutki jak potencjalny cyberatak. Uzależnienie od technologii to ryzyko wyłączenia całych gałęzi gospodarki
![](https://www.newseria.pl/files/11111/izdebski-awaria-foto-2,w_133,r_png,_small.png)
Ogromna awaria systemu Windows, wywołanego błędem w aktualizacji oprogramowania CrowdStrike, doprowadziła do globalnego paraliżu. Przestały działać systemy istotne z perspektywy codziennego życia milionów ludzi. Tylko w piątek odwołano kilka tysięcy lotów na całym świecie, a w części regionów w USA nie działał numer alarmowy. – To pokazuje, że im bardziej jesteśmy uzależnieni od technologii, tym łatwiej wykluczyć wręcz całe gałęzie gospodarki, a podobne skutki mógłby mieć cyberatak – ocenia Krzysztof Izdebski z Fundacji im. Stefana Batorego. Jego zdaniem tego typu incydenty są nie do uniknięcia i trzeba się na nie lepiej przygotować.
Ochrona środowiska
Nowelizacja przepisów ma przyspieszyć rozwój farm wiatrowych. Do 2040 roku Polska może mieć zainstalowane w nich ponad 40 GW mocy
![](https://www.newseria.pl/files/11111/wiatraki-nowelizacja-2-foto2,w_133,r_png,_small.png)
Jeszcze w tym kwartale ma zostać przyjęty przez rząd projekt zmian w ustawie o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Nowelizacja zmniejsza minimalną odległość turbin wiatrowych od zabudowań do 500 m. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej ocenia, że zmiana odległości zwiększy potencjał energetyki wiatrowej do 2040 roku nawet dwukrotnie, do poziomu 41,1 GW. – Branża czeka też na przyspieszenie procedur, przede wszystkim procedury środowiskowej i całego procesu zmiany przeznaczenia gruntów – mówi Anna Kosińska, członkini zarządu Res Global Investment.
Partner serwisu
Szkolenia
![](https://www.newseria.pl/files/11111/ramka-prawa-akademia-newser_1,w_274,_small.jpg)
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.