Mówi: | Janusz Pałaszewski |
Funkcja: | specjalista ginekolog i położnik, ordynator oddziału szpitalnego |
Firma: | Klinika Invicta w Warszawie |
Polscy lekarze notują duże sukcesy w leczeniu niepłodności metodą in vitro. Jednak dostęp do jej finansowania jest ograniczony
Polska pozostaje jednym z nielicznych krajów UE, w których z publicznych pieniędzy nie finansuje się w żaden sposób kosztów leczenia niepłodności. Tymczasem ten problem dotyczy nawet 1,5 mln par. Co roku kilkanaście tysięcy z nich korzysta z procedury in vitro. Na tle innych państw lekarze w Polsce notują na tym polu duże sukcesy i wysoką skuteczność, sięgającą ok. 36 proc. Jak ocenia dr Janusz Pałaszewski z kliniki Invicta, krajowe prawo jest w tym zakresie dość dobrze skonstruowane, ale brakuje programu zdrowotnego, który otworzyłby dostęp do tej metody leczenia dla większej liczby par.
– Według statystyk w Polsce około 300 tys. par jest dotkniętych niepłodnością. To nie oznacza, że problem ma 600 tys. osób, bo mówimy o parach, wystarczy więc, że problem ma jedna osoba i on rozciąga się na dwie – mówi Janusz Pałaszewski, specjalista ginekolog i położnik, ordynator oddziału szpitalnego w klinice leczenia niepłodności Invicta w Warszawie.
Dużo wyższą liczbę podaje Ministerstwo Zdrowia w ubiegłorocznej aktualizacji „Programu kompleksowej ochrony zdrowia prokreacyjnego w Polsce”. Z problemami z zapłodnieniem boryka się 1,5 mln par. Co najmniej połowa z nich korzysta z pomocy podstawowej opieki zdrowotnej, a ok. 60 proc. wymaga specjalistycznej pomocy lekarskiej. Jednak nie wszystkie – z różnych powodów – z niej korzystają.
Na całym świecie – według Światowej Organizacji Zdrowia – problemem niepłodności dotkniętych jest około 60–80 mln par. WHO uznaje niepłodność za chorobę społeczną (definiuje się ją jako niemożność poczęcia dziecka po 12 miesiącach systematycznych starań, bez stosowania środków antykoncepcyjnych) i szacuje, że przeciętnie co 10. para ma trudności z poczęciem potomstwa.
Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że pary dotknięte niepłodnością częściej mają zaburzone relacje społeczne, a partnerzy są bardziej narażeni na depresję i inne zaburzenia psychiczne, co przekłada się też na relacje w życiu zawodowym. Jest to problem również w wymiarze ogólnospołecznym i demograficznym.
– Niepłodność jest już w tej chwili chorobą cywilizacyjną i ona musi być leczona – podkreśla specjalista ginekolog i położnik.
Według danych Europejskiego Towarzystwa Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE) co roku kilkanaście tysięcy par w Polsce, które mają problem z zajściem w ciążę, korzysta z zabiegów in vitro.
– Szacuje się, że w Polsce co roku powinno być wykonywanych około 25 tys. procedur in vitro, żeby zabezpieczyć ten obszar leczenia niepłodności. Wydaje się, że jest to uczciwie wyliczona i nieprzeszacowana liczba – mówi Janusz Pałaszewski. – Trzeba pamiętać, że procedura in vitro nie oznacza automatycznie ciąży, często trzeba powtórzyć ją dwu-, trzykrotnie. Jeden panel takiego leczenia to właśnie trzykrotna procedura. Tu czasami dużą rolę odgrywa zwykły przypadek – w pierwszym ani drugim podejściu nie wystąpią warunki sprzyjające uzyskaniu zdrowej, prawidłowej ciąży, a dopiero przy trzecim się pojawia.
Skuteczność leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego jest zależna od wieku kobiety, ale zazwyczaj wynosi około 30–40 proc. Najwyższą skuteczność notuje się w grupie pacjentek przed 35. rokiem życia.
– W Polsce wypadamy nieźle na tle Europy. Mamy około 36-proc. skuteczność, czyli bardzo wysoką – mówi ekspert.
Kwestie dotyczące leczenia niepłodności i funkcjonowania ośrodków wspomaganego rozrodu reguluje w Polsce ustawa, która weszła w życie w listopadzie 2015 roku.
– Wprowadziła ona pewne restrykcje, ale jest na tyle mądrze skonstruowana, że – jeżeli w ocenie lekarza stoją w sprzeczności z dobrem pacjenta – może on od nich odstąpić. Przykładem może być chociażby limit zapłodnienia sześciu komórek jajowych u pacjentek do 35. roku życia. Jeśli istnieją wskazania medyczne do zapłodnienia większej liczby, uzasadniamy to, umieszczamy w dokumentacji i możemy zapłodnić ich więcej – mówi ordynator w klinice Invicta.
Zgodnie z ustawą leczeniu poddawane są tylko pary (kobieta i mężczyzna, z wyłączeniem związków jednopłciowych i singli) pozostające w związku małżeńskim lub we wspólnym pożyciu. Do in vitro para jest kwalifikowana po 12-miesięcznym okresie leczenia innymi metodami (lekarz może skrócić ten termin, jeśli leczenie nie rokuje ciąży). W przypadku, gdy jeden z partnerów jest bezpłodny, ustawa dopuszcza dawstwo i biorstwo komórek rozrodczych lub zarodków, ale tylko anonimowe, co oznacza, że nie jest możliwe dawstwo ze wskazaniem czy wewnątrzrodzinne.
Przyjęty w 2016 roku nowy program leczenia niepłodności wyklucza metodę in vitro, skupiając się m.in. na naprotechnologii. Polska pozostaje jednym z nielicznych krajów UE, w których państwo nie finansuje ani nie partycypuje w kosztach leczenia niepłodności. W całym kraju jest ponad 40 klinik zajmujących się leczeniem metodą in vitro (dla porównania w Hiszpanii prawie 240), ale barierę w dostępie do leczenia tą metodą stanowią m.in. wysokie koszty, brak finansowej pomocy państwa i negatywne postrzeganie społeczne.
– Większość krajów w Europie refunduje leczenie in vitro. W Polsce mamy programy regionalne, obejmujące np. poszczególne miasta. One są bardzo pomocne, ale brakuje programu ministerialnego, który zresztą dał fantastyczny efekt, bo dzięki niemu pojawiło się nowe miasto wielkości Wyszkowa – mówi ginekolog.
W latach 2013–2016 był już prowadzony ministerialny program „Leczenie niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego”. Kosztowna procedura in vitro po raz pierwszy została w Polsce objęta finansowaniem ze środków publicznych. Z danych Ministerstwa Zdrowia przytaczanych przez OKO.Press wynika, że do grudnia ubiegłego roku dzięki temu programowi na świat przyszło już 22 188 dzieci.
– W Europie niemal wszystkie kraje – zgodnie z aktualną wiedzą medyczną – działają tak, aby ich obywatele mogli być leczeni z powodu niepłodności. Oczywiście są też takie, które poszły w stronę bardzo złych regulacji, czego przykładem są Szwajcaria i Włochy, gdzie około dwóch lat temu zmieniono prawo, wprowadzono restrykcyjne ograniczenia i zablokowano możliwość zapłodnienia większej liczby komórek jajowych, co uderzyło w pacjentów. To spowodowało wręcz drastyczny spadek skuteczności tego leczenia – poniżej 20 proc. Szwajcarzy jechali na leczenie do Francji albo Niemiec, a Włosi do Austrii, bo nikt nie chciał się leczyć we własnym kraju – mówi dr Janusz Pałaszewski.
Jak podkreśla, w Polsce wprowadzenie podobnych ograniczeń bądź całkowitego zakazu in vitro mocno uderzyłoby w pary borykające się z niepłodnością i cofnęło polską medycynę o 35 lat wstecz. Zwłaszcza że w naszym kraju lekarze notują ogromne sukcesy w leczeniu niepłodności.
– Pierwsza procedura in vitro w Polsce była wykonana przez prof. Mariana Szamatowicza w 1987 roku i urodziła się wtedy dziewczynka, która jest dzisiaj 33-letnią kobietą. Mamy ogromne doświadczenia, bardzo dobre wyniki i osiągnięcia na tym polu. W polskiej klinice – jako drugiej na świecie – sekwencjonowano DNA zarodków, po raz pierwszy dokonała tego klinika uniwersytecka w Stanach Zjednoczonych. Byliśmy liderami w stosowaniu pewnych oznaczeń, przykładowo parametr anti-Müllerian hormone [AMH, wskaźnik rezerwy jajnikowej – red.] został w Polsce zastosowany bardzo szybko, co miało duży wpływ na inne kraje – mówi ginekolog.
Jak wynika z raportu EFAP „European Policy Audit on Fertility”, który podsumowuje dane dotyczące leczenia niepłodności w krajach Europy, w Polsce wskaźnik płodności wynosi 1,32 (podobny odnotowuje się np. w Hiszpanii), a średnia dla UE wynosi 1,58. Jeden z najwyższych notuje Francja, gdzie ten wskaźnik sięga 2,01.

Pandemia SARS-CoV-2 na dwa miesiące wstrzymała leczenie niepłodności. Teraz leczenie powinno być kontynuowane

Karolina Cwalina-Stępniak: Dowiedziałam się, że jestem w ciąży, na początku kwarantanny. Pierwsze dwa miesiące właściwie przespałam
![Nadopiekuńczość i brak konsekwencji to jedne z najczęstszych błędów wychowawczych. Współczesnym rodzicom trudno ich uniknąć [DEPESZA]](https://www.newseria.pl/files/1097841585/wychowanie-dzieci-foto_1,w_300,wo_300,ho_169,_small.jpg)
Nadopiekuńczość i brak konsekwencji to jedne z najczęstszych błędów wychowawczych. Współczesnym rodzicom trudno ich uniknąć [DEPESZA]
Czytaj także
- 2025-07-21: Zwalczanie mobbingu wciąż bardzo trudne. Prawo jest nieprecyzyjne, a inspektorzy pracy nie mają wystarczających narzędzi
- 2025-07-09: MNiSW reaguje na problemy psychiczne w środowisku akademickim. Specjalny zespół ma opracować skuteczne rozwiązania
- 2025-07-25: Przebywanie w lesie pozytywnie wpływa na zdrowie. Kąpiele leśne stają się coraz popularniejsze
- 2025-06-16: Dostępność antykoncepcji awaryjnej wzrosła, ale wiedza o niej nadal jest niewystarczająca. To w Polsce wciąż temat tabu
- 2025-07-04: W ubiegłym roku spadła liczba samobójstw. Dalsza reforma psychiatrii powinna pomóc utrzymać tę tendencję
- 2025-05-29: Lekarz: Karol Nawrocki zapewne sporo papierosów w swoim życiu wypalił. Stwierdził, że w kampanii lepiej będzie je zastąpić woreczkami nikotynowymi
- 2025-06-06: Otyłość i niedożywienie u seniorów często idą w parze. Źródłem problemu często tańsza, wysokoprzetworzona żywność
- 2025-04-14: Trwa kontrola szczepień dzieci. Rodzice uchylający się od tego obowiązku muszą się liczyć z karami
- 2025-03-27: Powstanie europejska strategia dotycząca zdrowia psychicznego młodych. Kraje łączą siły, by chronić ich przed cyberzagrożeniami
- 2025-05-21: Przybywa ośrodków zajmujących się medycyną długowieczności. Pacjenci zyskują dostęp do najnowszych technologii medycznych
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Prawo

Trwają dalsze prace nad uproszczeniami we wspólnej polityce rolnej. Celem jest ich wejście w życie w styczniu 2026 roku
Przed przerwą wakacyjną w Parlamencie Europejskim rozpoczęły się prace nad ogłoszonym w maju kolejnym Omnibusem – pakietem uproszczeń istotnym z punktu widzenia rolników. Chodzi m.in. o uproszczenie pewnych obowiązków w sprawozdawczości, ułatwienia dla drobnych rolników czy ograniczenie kontroli. Zdaniem europosłanki PO propozycje KE to przykład wsłuchiwania się w postulaty rolników, co jest potrzebne także przy kształtowaniu wspólnej polityki rolnej.
Finanse
Zdecydowane odbicie w liczbie ofert pracy dla programistów. Wynagrodzenia rosną, ale nie wrócą na dotychczasowe poziomy

Po 2,5 roku perturbacji na rynek pracy w branży IT wracają wzrosty. Jak wynika z danych JustJoin.IT, w I połowie tego roku na tym portalu odnotowano blisko 70-proc. wzrost liczby ofert pracy w porównaniu do sytuacji sprzed roku. W górę idą także płace, chociaż eksperci wskazują, że dynamika nie jest tak wysoka jak kilka lat temu. Wciąż trudności ze znalezieniem pracy mają pracownicy dopiero zaczynający karierę w branży.
Konsument
Dobrobyt Polski uzależniony od wiedzy społeczeństwa o ekonomii i finansach. Takiej edukacji wciąż za mało jest w szkołach

Ostatnie badania wskazują na pewną poprawę w świadomości ekonomicznej Polaków, zwłaszcza na temat konieczności oszczędzania. Jednak w zakresie inwestowania i dostępnych do tego narzędzi oraz systemu podatkowego wciąż są poważne deficyty w wiedzy. Polacy mają świadomość, że podnoszenie swoich kompetencji pozytywnie wpłynie na ich budżety domowe, ale mało się mówi o tym, że od tego zależy też przyszły dobrobyt kraju. Dlatego też edukacja finansowa i ekonomiczna powinna się wkrótce stać elementem nauczania na jak najwcześniejszym etapie.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.