Newsy

Reakcja mózgu na dotyk zmienia się w zależności od kontekstu. Dotyk bliskiej osoby ma wpływ na wydzielanie hormonu oksytocyny

2023-07-06  |  06:15

Dotyk jest dominującym kanałem wzmacniania więzi międzyludzkich i przywiązania emocjonalnego. Choć mechanizmy neurologiczne wspierające tę rolę dotyku nie są w pełni poznane, to zgodnie z badaniami szwedzkich naukowców dotyk bliskiej osoby wpływa na wydzielanie oksytocyny u kobiet. To hormon miłości i zaufania, odpowiedzialny za tworzenie i utrzymywanie więzi społecznych. Jego poziom był jednak zależny od kontekstu badania, m.in. tego, kim była osoba dotykająca, podobnie jak reakcja na ten dotyk zachodząca w mózgu. Naukowcy sprawdzą teraz, czy te zależności zachodzą również u mężczyzn w odniesieniu do siostrzanego hormonu – wazopresyny argininowej.

– Chcieliśmy się dowiedzieć, czy dotyk bliskiej osoby może zmienić poziom oksytocyny wytwarzanej przez organizm. Dotychczas nie wiedzieliśmy, czy można to sprawić, przeprowadzając w laboratorium eksperyment polegający na dotyku. Chcieliśmy także zbadać, w jaki sposób hormony i mózg mogą współdziałać w elastyczny sposób, aby dostosować się do okoliczności. Chodzi na przykład o to, z jakimi osobami mamy interakcje teraz lub mieliśmy w przeszłości. Naszym celem było sprawdzenie, czy w wyniku współdziałania procesów w mózgu i hormonów możliwe jest dostosowanie się do danej sytuacji. Nie mieliśmy bezpośredniej wiedzy na temat oksytocyny wytwarzanej przez organizm człowieka, którą nazywa się oksytocyną endogenną. Mieliśmy pewne informacje z pozostałych źródeł poświęconych człowiekowi i z literatury dotyczącej zwierząt, a obecne badanie przeprowadziliśmy, aby dowiedzieć się, jak wygląda to u ludzi – informuje w rozmowie z agencją Newseria Innowacje India Morrison z Uniwersytetu Linköping.

Badaniu zostały poddane 42 kobiety w wieku 18–40 lat, które nie stosowały środków antykoncepcyjnych zawierających estrogen, co do którego istniało podejrzenie, że może zaburzać wytwarzanie oksytocyny. Uczestniczki pozostawały w heteroseksualnym związku uczuciowym z mężczyzną przez co najmniej rok. Kobiety przychodziły do ośrodka badawczego ze swoimi partnerami i były poddawane badaniu rezonansem magnetycznym, a w trakcie poszczególnych etapów badania pobierano im krew i sprawdzano poziom oksytocyny.

W pierwszej części eksperymentu były one dotykane podczas dwóch sesji siedmiominutowych. W pierwszej wersji osobą dotykającą ramienia i dłoni kobiety był jej partner, a zadaniem kobiety było określenie za każdym razem stopnia odczuwanej przyjemności. W drugiej wersji tę samą czynność powtarzała obca osoba płci męskiej, którą uczestniczki poznały dopiero w dniu badania. Połowa uczestniczek najpierw miała kontakt ze swoim partnerem, a druga połowa z obcą osobą. Pozwoliło to porównać i stwierdzić, czy jest różnica między sytuacją, kiedy jako pierwszy ramienia kobiety dotykał jej partner, a sytuacją, kiedy najpierw był to obcy mężczyzna, a partner dopiero jako drugi. Uczestniczki zostały też zapytane po zakończeniu eksperymentu, jak się czuły w kontakcie z obcym mężczyzną, czy wzbudzał on strach, zaufanie, a także czy był atrakcyjny.

– Kobiety stwierdziły, że nie wzbudzał on strachu, nie był ani atrakcyjny, ani nieatrakcyjny, czyli był pośrodku skali. Było to dla nas istotne, ponieważ nie chcieliśmy skrajnych reakcji w żadną stronę, ani zbyt pozytywnych, ani negatywnych – wyjaśnia India Morrison.

Naukowcy z Uniwersytetu Linköping i Uniwersytetu Skövde odkryli, że kiedy partner dotykał kobiety jako pierwszy, poziom oksytocyny u pań wzrastał, a następnie spadał, by ponownie wzrosnąć, gdy nieznajomy zrobił to samo. Jednak kiedy nieznajomy dotknął jej pierwszy, poziom oksytocyny się nie zmienił, a kiedy potem jej partner pogłaskał ją po ramieniu, nastąpił tylko niewielki wzrost. Zmiany poziomu oksytocyny były powiązane z aktywnością obszarów mózgu ważnych dla kontekstualizacji wydarzeń. Potwierdza to obserwacje poczynione podczas badań na zwierzętach.

– U gatunków poza człowiekiem, które są poddawane badaniom laboratoryjnym, oksytocyna wpływa na przywiązanie i nawiązywanie więzi w zakresie ich możliwości rozpoznawania innych osobników, co pozwala im odróżnić daną jednostkę od pozostałych, a także wyboru osobników, z którymi spędzają czas lub łączą się w pary, a także na sposób przetwarzania przez mózg sygnałów społecznych, takich jak wokalizacja, jeśli na przykład młode wydaje odgłosy, ponieważ zostało samo, może to wpływać na postrzeganie go przez inne zwierzęta – zmienia się mimika i inne formy wyrażania emocji – wyjaśnia badaczka z Uniwersytetu Linköping.

U ludzi oksytocyna uczestniczy w regulacji działania układu sercowo-naczyniowego i wywołuje zmiany w naczyniach krwionośnych i mięśniach. U kobiet hormon ten wpływa na zmiany zachodzące podczas porodu i karmienia piersią, na przykład za rytm skurczów i wydzielanie mleka. W szerszym ujęciu oksytocyna odpowiada za przywiązanie i nawiązywanie więzi w grupie. Z uwagi na to znaczenie naukowcy postanowili zbadać korelację zmysłu dotyku z emocjami wynikającymi z więzi społecznych.

Zwykle w innych kontekstach niż działanie oksytocyny mówi się o określonych obszarach w mózgu, które reagują na dotyk, ale w ostatnim dziesięcioleciu zaczęto wyróżniać poszczególne rodzaje dotyku. Być może zmysł dotyku, który służy znalezieniu kluczy w kieszeni lub którego używamy do oceny miękkości tkaniny, różni się od dotyku bliskiej osoby lub przytulenia. Być może da się wyróżnić odrębny rodzaj dotyku emocjonalnego, który występuje częściej w sytuacjach społecznych – mówi India Morrison. – Od początków neurobiologii zajmowaliśmy się badaniem zmysłu dotyku, który służy nam do znajdowania kluczy w kieszeni i rozróżniania bodźców dotykowych. Dopiero niedawno zaczęliśmy rozpatrywać bardziej emocjonalne rodzaje dotyku związane z uczuciami. Można stwierdzić, że w zależności od rodzaju bodźców dotyku obserwuje się reakcję różnych obszarów mózgu – jest wiele elementów wspólnych, ale także wiele różnic.

Szwedzcy naukowcy chcą się teraz skupić na tym, czy podobne obserwacje uda się poczynić u mężczyzn. Zwrócą jednak uwagę na powiązanie z innym hormonem: wazopresyną, który odpowiada m.in. za erekcję i ejakulację oraz jest uznawany za siostrzany wobec oksytocyny. 

Czytaj także

Kalendarium

Więcej ważnych informacji

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Kongres Rady Podatkowej

Targi Bezpieczeństwa

Ochrona środowiska

Ostateczny kształt rozszerzonej odpowiedzialności producenta wciąż pod znakiem zapytania. Przykładem dla Polski mogą być rozwiązania z Czech czy Belgii

Zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej do końca 2025 roku Polska powinna osiągnąć poziom recyklingu odpadów opakowaniowych na poziomie min. 65 proc. Trudno to osiągnąć bez wdrożenia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), który w świetle unijnych zaleceń powinien być zaimplementowany już w 2023 roku, a którego ostatecznego kształtu jeszcze nie znamy. Zagraniczni eksperci uważają, że Polska powinna iść w ślady Czech, Belgii i Włoch, stawiając na elastyczną organizację odpowiedzialności producenta (OOP).

Handel

Prof. G. Kołodko: Trump osiągnie efekt odwrotny od zamierzonego i spowolni rozwój Ameryki. Na wojnie handlowej z resztą świata to Stany mogą tracić najmocniej

– Liczne decyzje prezydenta Trumpa, nie tylko na polu ekonomicznym, są po prostu oparte na nieracjonalnych przesłankach, są fałszywe, są szkodliwe i dla Stanów Zjednoczonych, i dla innych, mówiąc językiem popularnym, są chore – ocenia prof. Grzegorz Kołodko, były minister finansów, i wskazuje m.in. na chaos spowodowany wprowadzaniem, zawieszaniem i przywracaniem ceł. Ekonomista w książce „Trump 2.0. Rewolucja chorego rozsądku” analizuje trumponomikę, a więc ekonomię i politykę gospodarczą pomysłu prezydenta oraz jej wpływ na gospodarkę, przestrzega przed zagrożeniami i wskazuje sposoby wyjścia z nasilającego się globalnego zamieszania. Autor ocenia też negatywnie pozaekonomiczne aspekty działalności amerykańskiego prezydenta z wyjątkiem jednego aspektu.

Farmacja

Samoleczenie generuje w UE oszczędności na poziomie 40 mld euro rocznie. Dzięki temu odciążone są europejskie systemy zdrowotne

Każdego roku Europejczycy leczą samodzielnie ok. 1,2 mld drobnych dolegliwości, w tym przeziębienie czy niestrawność. Zdaniem ekspertów wzmocnienie tych kompetencji społeczeństwa może być remedium na braki kadrowe w opiece zdrowotnej i jej deficyt budżetowy. Sięganie po leki bez recepty (OTC), suplementy diety i wyroby lecznicze pozwala uniknąć ok. 120 mln konsultacji lekarskich w skali roku, co odpowiada pracy nawet 36 tys. lekarzy pierwszego kontaktu. Samoleczenie generuje w UE oszczędności na poziomie 40 mld euro rocznie – wynika z danych przedstawionych podczas 61. konferencji AESGP, która odbyła się w Warszawie.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.