Newsy

Susza stała się już corocznym zjawiskiem w Polsce. Lokalne inicjatywy mogą wiele zmienić

2025-01-15  |  06:15

Polskie lato coraz bardziej zaczyna przypominać temperaturami to śródziemnomorskie. Rośnie liczba dni z temperaturą przekraczającą 30 st. C i tropikalnych nocy, a fale upałów sprzyjają nasilaniu się susz. Wylesianie i powiększanie obszarów nieprzepuszczalnych, w połączeniu z wadliwą gospodarką wodną, zwiększa w ostatnich dekadach „ucieczkę” wody z obszaru Polski, powodując większą intensywność skutków suszy – wynika z analizy Nauki o klimacie. Problemem jest brak spójnej i konsekwentnej polityki gospodarowania zasobami wodnymi.

– Latem obserwujemy coraz częstsze występowanie fal upałów. Spodziewamy się, że coraz częściej będziemy mieli do czynienia z temperaturami powyżej 30 st. C i z tak zwanymi tropikalnymi nocami, podczas których temperatura nie spada poniżej 20 st. C, co powoduje, że mamy problem z regenerowaniem się. To warunki, które właściwie zmieniają to, jak będzie wyglądało nasze lato – ocenia w rozmowie z agencją Newseria dr Aleksandra Kardaś z Fundacji Edukacji Klimatycznej i portalu „Nauka o klimacie”.

Jak wynika z analizy serwisu, na podstawie danych IMGW-PIB od początku lat 50. XX wieku średnia temperatura okresu czerwiec–sierpień podniosła się w Polsce o ok. 2,2 st. C, a przeciętne temperatury maksymalne niewiele mniej. Tempo ich wzrostu przyspiesza od kilku dekad, ale ostatnie 10 lat było szczególnie ciepłe. Przybywa również dni upalnych, podczas których temperatura przekracza 30 st. C. W latach 50. i 60 było ich najwyżej kilka w roku, a obecnie coraz częściej notuje się ich ponad 20.

– Dodatkowo będziemy mieli do czynienia z coraz częstszymi poważniejszymi suszami. One już teraz właściwie wypadają co roku, podczas gdy kilkadziesiąt lat temu susze występowały raz na kilka lat, a teraz sytuacja suszy staje się permanentna. Więc te dwa elementy: wysokie temperatury i susze to najbardziej zauważalne i kojarzone wprost ze zmianą klimatu zjawiska – tłumaczy ekspertka.

Wyższe temperatury to silniejsze parowanie, a ponieważ suma opadów latem oraz roczna suma opadów nie rosną, oznacza to, że coraz częściej występują deficyty wody. Od lat 90. wyraźnie przybywa w Polsce dni suchych, z opadami poniżej 1 mm – w tempie około dwóch na dekadę – i  wydłużają się suche okresy, czyli kilka dni suchych następujących po sobie.

 Susza jest zjawiskiem długoterminowym. Nie pojawia się z dnia na dzień, ale narasta przez wiele miesięcy. Zaczyna się od tego, że jest deficyt opadów, czyli pada mniej, niż odparowuje, poziom wody w glebie i zbiornikach wodnych opada i im dłużej to trwa, tym susza jest poważniejsza. W tej chwili susza występuje praktycznie co roku, zdarzają się miesiące, w których ona słabnie, może nawet znika, ale później stopniowo znowu powraca – wskazuje dr Aleksandra Kardaś.

Z Planu przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) wynika, że od lat 50. ubiegłego wieku obserwuje się rosnącą częstotliwość zjawiska suszy. Z danych przytaczanych na portalu „Nauka o klimacie” wynika, że o ile w latach 1951–1981 na terenie Polski susze wystąpiły sześć razy (średnio jedna na pięć lat), o tyle w latach 1982–2011 już 18 razy (średnio co dwa lata), a w ostatnich latach właściwie co roku. Poza silniejszym parowaniem wśród przyczyn takiego stanu rzeczy należą także coraz cieńsza i krótko utrzymująca się pokrywa śnieżna zimą oraz zmiany w charakterze opadów – zamiast regularnych i umiarkowanych deszczów mamy długie okresy bezdeszczowe przerywane ulewami.

– Nawet jeżeli przyjdzie ulewa, to niestety te zasoby wody, wilgoci w glebie nie są odbudowywane, bo podczas ulewy dużo wody spływa po powierzchni gleby, nie ma czasu, żeby wsiąknąć w głąb, odnowić zasoby wilgoci – mówi ekspertka Fundacji „Nauka o klimacie”.

W efekcie, jak podają Wody Polskie, prawie cała woda opadowa bardzo szybko i bezużytecznie spływa do rzek i potem do morza. W granicach kraju udaje nam się zatrzymać ok. 7,5 proc. średniego rocznego odpływu rzecznego, podczas gdy ze względu na warunki geograficzne możemy nawet 15 proc.

 Działania ograniczające suszę w Polsce są prowadzone, chociaż mam wrażenie, że najlepiej i najskuteczniej one działają tam, gdzie zabierają się za to przedstawiciele lokalnej społeczności. Rezygnują z intensywnego odwadniania swoich pól, zamiast tego stawiają na blokowanie odpływu wody z terenu, na takie przedsięwzięcia jak zadrzewienia, śródpolne sadzenie roślin, przetrzymywanie wody w miejscu, w którym ona spada. Są miejsca w naszym kraju, gdzie ludzie zabrali się za to, żeby wodę zatrzymywać w krajobrazie, i tam rzeczywiście susza jest dużo łagodniejsza – ocenia dr Aleksandra Kardaś. – To jest miejsce, w którym bardzo dużo pomóc mogą władze samorządowe, żeby pomóc się zorganizować, zadecydować, co się w danym regionie będzie działo, jakie tereny przeznaczyć na regularne zalewanie. Bo często chodzi o decyzje dotyczące konkretnych rzek czy konkretnych terenów podmokłych. Ważny jest dialog społeczny w konkretnych lokalizacjach i decyzje uwzględniające lokalne uwarunkowania i interesy lokalnej ludności.

Autorzy raportu „Gospodarowanie wodą” wskazują, że władza dostrzega te problemy, ale głównie podczas spektakularnej powodzi czy suszy albo gdy dramatycznie pogorszy się jakość wody, np. w rzekach. Wciąż jednak brakuje spójnej, konsekwentnej, rozsądnej i wieloletniej polityki gospodarowania zasobami wodnymi. Eksperci argumentują, że to potrzebne działania, bo Polska należy do krajów o najuboższych zasobach wodnych w Unii Europejskiej. Na jednego mieszkańca naszego kraju przypada niemal trzy razy mniej wody niż w większości państw Europy.

Czytaj także

Więcej ważnych informacji

Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Kongres Profesjonalistów Public Relations

Prawo

Kolejne polskie miasta chcą być przyjazne dzieciom. Planują stworzyć najmłodszym dobre warunki do rozwoju

Cztery miasta w Polsce posiadają tytuł Miasta Przyjaznego Dzieciom nadany przez UNICEF Polska. Dziewięć kolejnych miast czeka na certyfikację, a w ostatnich miesiącach do programu zgłosiło się kilka następnych. Na całym świecie inicjatywa została przyjęta już w ponad 4 tys. samorządów, a w Hiszpanii objęła połowę dziecięcej populacji miast. Program UNICEF-u ma na celu zachęcenie włodarzy do traktowania najmłodszych obywateli w sposób podmiotowy, respektowania ich praw i zaproszenia ich do współdecydowania o przyszłości.

Przemysł

W ciągu roku w Polsce ubyło 500 przedsiębiorstw odzieżowo-tekstylnych. Problemem są spadki zamówień z Europy Zachodniej i wzrost kosztów

Wartość rynku odzieżowego w Polsce wynosi 66,9 mld zł, z czego 10 mld zł to wartość krajowej produkcji – wynika z danych PIOT. Od czasu pandemii branża mierzy się z szeregiem wyzwań, wśród których najpoważniejsze to wzrost kosztów pracy i produkcji, przerwane łańcuchy dostaw i spadek zamówień – zarówno w kraju, jak i za granicą, a także wzrost nieuczciwej konkurencji na rynku, czyli głównie importu z Chin. Skala wyzwań sprawia, że w ubiegłym roku z rynku zniknęło 500 firm. Producenci odzieży apelują do rządu o wsparcie.

Handel

D. Obajtek: Orlen powinien być o 30–40 proc. większą spółką. Byłoby to z korzyścią dla konsumentów

Orlen jest największym polskim przedsiębiorstwem. Jego przychody ze sprzedaży w 2024 roku wyniosły blisko 295 mln zł, a rok wcześniej – ponad 372 mln – wynika z raportu Rzeczpospolitej „Lista 500”. W ubiegłorocznym rankingu Fortune 500 uwzględniającym największe korporacje znalazł się na 216. miejscu na świecie i 44. w Europie. Według Daniela Obajtka, europosła PiS-u i byłego prezesa Orlenu, spółka powinna jeszcze urosnąć, tym samym gwarantując konsumentom szereg korzyści, a także przyspieszać inwestycje m.in. w obszarze petrochemii i energetyki zero- oraz niskoemisyjnej.

Partner serwisu

Instytut Monitorowania Mediów

Szkolenia

Akademia Newserii

Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a  także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.