Epidemia fake newsów o COVID-19 wśród nastolatków

Co wiemy o pandemii COVID-19, a czego jeszcze powinniśmy się dowiedzieć? Dlaczego tak ważne jest weryfikowanie informacji i źródeł, z których je pozyskujemy? Gdzie i jak szukać rzetelnych danych? Skąd na ten temat wiedzę czerpią nastolatki? Czy ją weryfikują? Zauważając ten problem redakcja Fakenews.pl działająca przy Fundacji "Przeciwdziałamy Dezinformacji” przygotowała platformę wiedzy dla młodzieży i szkół, a także wszystkich, którzy potrzebują weryfikacji wiedzy, na której znajdziemy tylko sprawdzone informacje.

W Polsce dwoma dawkami zaszczepionych jest jedynie 16,6% osób poniżej 18 roku życia (dane na 25.01.2022), w tym 50,7 15-17-latków i 26,9% 10-14-latków[1] – to stanowczo za mało, by móc w znaczący sposób wpłynąć na przyspieszenie zakończenia pandemii. W tej grupie demograficznej decyzję o szczepieniu podejmują rodzice, jednak nie bez znaczenia jest fakt, że młodzież w tym wieku ma już swoje zdanie i przekonania. Ich opinie są kształtowane przez wiele czynników. Co więcej jest to grupa podatna na wpływy i dopiero ucząca się myślenia krytycznego. Widząc ogrom nieprawdziwych, sprzecznych, poddających w wątpliwość dziesiątki lat dorobku naukowego ekspertów informacji i teorii Fundacja „Przeciwdziałamy Dezinformacji” przygotowała platformę, na której znajdziemy tylko zweryfikowane dane i nauczymy się weryfikować źródła. CovidHub.edu.pl to niezwykle istotna inicjatywa w szczególnych okolicznościach pandemii, z jakimi przyszło nam się mierzyć przez ostatnie 2 lata.

Odpowiedzialna edukacja to klucz w przeciwdziałaniu fake newsom, z którymi tak naprawdę spotykamy się na co dzień. I to było nasze główne założenie - stworzyć przestrzeń, dedykowaną dzieciom i młodzieży oraz ich nauczycielom, którzy korzystając z przygotowanych przez nas materiałów edukacyjnych, będą mogli przekazywać zweryfikowane dane i uświadamiać swoich uczniów, jak duża jest obecnie rola rzetelnych informacji. Projekt ten jest szczególny, bo nawiązuje do niecodziennych czasów, z jakimi przyszło nam się od marca 2020 roku mierzyć. Choć temat pandemii COVID-19 to już niejako rutyna, nadal wzbudza w nas emocje, zainteresowanie i chęć poszukiwania wiedzy. Ważne jednak, by wiedza ta była oparte na faktach, gdyż tylko wtedy może prowadzić do merytorycznych dyskusji i wprowadzania mądrych zmian. Materiały na platformę przygotowywaliśmy oczywiście z myślą o młodzieży szkolnej i nauczycielach, ale zachęcamy każdego do zapoznania się z treściami, które tam zamieszczamy – to cenna pigułka wiedzy dla każdego z nas – zachęca Karol Orzeł z Fundacji „Przeciwdziałamy Dezinformacji”.

W ramach projektu powstało centrum wiedzy na temat COVID-19, czyli platforma, na której już dziś można zapoznać się z faktami i zweryfikowanymi danymi, dotyczącymi samego wirusa SARS-CoV-2, sytuacji pandemicznej oraz szczepień. Z jakich materiałów nauczyciele, dzieci i młodzież mogą tam skorzystać? Twórcy treści – Fundacja „Przeciwdziałamy Dezinformacji” wraz ze Stowarzyszeniem Pravda – przygotowali cztery scenariusze lekcji, skierowane do szkół podstawowych i liceów, które dotyczą powstających teorii spiskowych, nauki krytycznego myślenia, rozpoznawania informacji „fejkowych” oraz rozumienia mechanizmów, kierujących naszymi zachowaniami. Platforma obejmuje także najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości, na które zespół Fundacji przygotował rzetelne odpowiedzi. Trafiając do dzieci i młodzieży, inicjatorzy projektu chcą wskazać sposoby na odróżnianie prawdy od fałszywych stwierdzeń i powielanych mitów. Poprzez materiały interaktywne w postaci filmów oraz quizów, sprawdzających prawdziwość ich wiedzy, Fundacja wskazuje młodemu pokoleniu, jak może być ono zmanipulowane przez nieuczciwe publikacje oraz gdzie szukać rzetelnych danych. CovidHub.edu.pl to także baza wiedzy weryfikatorów informacji i linków, odwołujących do przydatnych zasobów informacyjnych, dotyczących COVID-19.

W ramach projektu Fundacja „Przeciwdziałamy Dezinformacji” przybliża swoim odbiorcom również tematykę szczepień i dane statystyczne w ich zakresie. Na platformie CovidHub.edu.pl można znaleźć więc aktualizowane codziennie dane pandemiczne, wraz ze wskazaniem ilości osób zaszczepionych, które przedstawione w przystępny dla odbiorcy sposób, w jeszcze większym stopniu prowokują do zastanowienia się nad rzetelnością informacji, z którymi dotychczas mieliśmy do czynienia.

Blisko współpracujemy ze szkołami i wiemy przed jakimi wyzwaniami stoją nauczyciele. Wiem, że starają się oni zawsze dbać o to, aby każda z informacji, którą omawiają z uczniami na lekcjach była zweryfikowana, prawdziwa i poparta rzetelnym źródłem. W czasie pandemii zapanował chaos informacyjny, z którym mieli styczność zarówno uczniowie, jak i nauczyciele. Skrajne poglądy dotyczące szczepień i szkodliwości wirusa SARS-CoV-2 dodatkowo nie ułatwiały pracy. Dlatego cieszymy się, że możemy wspierać wysiłek włożony w edukację przyszłych pokoleń i zaproponować materiały edukacyjne, które uczą krytycznego myślenia i weryfikacji informacji. To z pewnością wzbogaci wiedzę uczniów i przełoży się na rozwijanie ich świadomości społecznej. A są to przecież główne cele, które szkoła powinna realizować. – podkreśla Aleksandra Wrona, przedstawicielka Stowarzyszenia Pravda.

Fundacja "Przeciwdziałamy Dezinformacji” za główne cele postawiła sobie niezależność i przejrzystość. Jej głównym obszarem działań jest weryfikacja informacji, newsów i materiałów prasowych publikowanych w sieci. W tym celu, w 2019 roku powstał portal Fakenews.pl, gromadzący zarówno najnowsze, jak i archiwalne publikacje, których prawdziwość jest poddawana uczciwej ocenie przez zespół Fundacji. Z potrzeby uświadamiania, że społeczeństwo ma prawo do obiektywnych i rzetelnych danych, na podstawie których każdy samodzielnie może podejmować racjonalne decyzje, Fundacja „Przeciwdziałamy Dezinformacji” w dobie niemalejącego znaczenia wirusa SARS-CoV-2 podjęła się wyzwania stworzenia platformy https://www.covidhub.edu.pl/. Projekt został zrealizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Pravda, przy jednoczesnym wsparciu Ambasady Stanów Zjednoczonych Ameryki w Polsce.

[1] https://vaccinetracker.ecdc.europa.eu/public/extensions/COVID-19/vaccine-tracker.html#age-group-tab