Co wspólnego z zajęciem komorniczym mają wierzytelności faktoringowe?

Jednym z kluczowych kryteriów, jakie firma faktoringowa weryfikuje przed udzieleniem finansowania w postaci faktoringu jawnego, jest kondycja finansowa płatnika faktoringowego, czyli tej strony transakcji, która będzie dokonywać zapłaty za zakupione produkty lub usługi. Stabilna sytuacja wspomnianego podmiotu gospodarczego w połączeniu z jego pozytywną historią w zakresie terminowego regulowania zobowiązań to niemal gwarancja uzyskania finansowania w formie faktoringu.

Kondycja finansowa firmy wnioskującej o faktoring ma dla firm faktoringowych istotne znaczenie, tym bardziej jeśli są wobec niej prowadzone egzekucje komornicze. W takiej sytuacji faktor, wypłacając środki finansowe swojemu klientowi, ryzykuje tym, że wskutek zajęcia wierzytelności przez organ egzekucyjny u płatnika nie odzyska wypłaconej zaliczki. Faktorzy, którzy mają problem z wyegzekwowaniem zapłaty za fakturę, najczęściej w pierwszej kolejności korzystają z najprostszej możliwości – próby wydłużenia terminu zapłaty. Wydłużenie terminu zapłaty stosuje się w sytuacji, gdy przedsiębiorcy (faktorantowi) zależy na utrzymaniu dobrych relacji z dłużnikiem (odbiorcą). Jeśli dodatkowo odbiorca nie unika kontaktu z dochodzącym zapłaty faktorem i deklaruje, że spłaci zadłużenie – czasem tak proste działanie wystarcza, aby odzyskać środki finansowe.

Krokiem drugim podejmowanym przez firmy faktoringowe, gdy dłużnik faktoringowy nie płaci, jest windykacja sądowa i egzekucyjna. Dochodzi do niej między innymi, gdy wydłużenie terminu płatności nie przyniesie efektu, odbiorca nie jest zainteresowany takim rozwiązaniem lub na wydłużenie terminu zapłaty nie godzi się faktorant. Sprawa toczy się wówczas standardową drogą windykacji sądowej i egzekucyjnej.

To trudniejsze i bardziej czasochłonne rozwiązanie, o czym zresztą każdy wierzyciel doskonale wie. Bywa jednak niezbędne. Faktor może złożyć do sądu pozew o zapłatę, a następnie, po uzyskaniu nakazu zapłaty, egzekucją zajmuje się komornik. Firmy faktoringowe – na każdym etapie windykacji – umożliwiają także dłużnikowi zawarcie ugody i dobrowolną spłatę należności – komentuje Tomasz Wawryło, ekspert ds. restrukturyzacji i windykacji w BNP Paribas Faktoring.

Działania komornika wobec firmy wnioskującej o faktoring nie ograniczają jej praw związanych z zaciąganiem zobowiązań oraz zbywaniem i nabywaniem praw majątkowych, w tym na przykład dokonywania cesji wierzytelności na firmę faktoringową na podstawie podpisanej umowy faktoringowej. Takie przeniesienie praw jest skuteczne, a komornik nie może prowadzić egzekucji wobec przelanych wierzytelności. Po dokonaniu cesji, przysługują one firmie faktoringowej (faktorowi) pod warunkiem, że nie zajął ich wcześniej organ egzekucyjny.

Jednak wyjaśnianie sprawy pierwszeństwa terminu przelewu wierzytelności na firmę faktoringową przed datą jej zajęcia przez komornika nierzadko wymaga czasu i zaangażowania prawników, a płatnicy w obawie przed konsekwencjami finansowymi wstrzymują zapłatę lub przekazują ją do depozytu sądowego. Dlatego firmy faktoringowe, zdając sobie sprawę z ryzyka zajęć komorniczych, przed udzieleniem finansowania, często proszą płatników o oświadczenie dotyczące konkretnej wierzytelności, że nie jest ona przedmiotem zajęcia komorniczego.

Moment zajęcia wierzytelności przez komornika ma istotne znaczenie w przypadku faktoringu należnościowego (pełny, niepełny). Natomiast w przypadku faktoringu dłużnego, (odwrotnego) sytuacja faktora jest nieco odmienna. – Należności, które faktor wypłaca w ramach finansowania dostawców swojego klienta, nie mogą podlegać zajęciu, gdyż konstrukcja umowy faktoringu dłużnego oparta jest o przepisy subrogacji ustawowej. Konstrukcja ta nie zakłada, że faktor działa jako pełnomocnik faktoranta. Faktor dokonuje zapłaty we własnym imieniu w celu wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela i z mocy prawa staje się wierzycielem faktoranta, który spłaca mu dług na bardziej korzystnych warunkach niż otrzymał od pierwotnego wierzyciela. Na podstawie umowy faktoringowej zawartej z faktorantem, osoba ta wskazuje, które wierzytelności z faktur wystawionych przez faktoranta, faktor mógłby nabyć, poprzez ich spłatę w celu wstąpienia przez faktora w prawa zaspokojonego wierzyciela i za jego zgodą – podsumowuje Tomasz Wawryło.

Samo zawarcie umowy faktoringowej nie powinno oznaczać, że faktor zobowiązany jest do spłaty wierzycieli faktoranta. Jeżeli faktor akceptuje wniosek faktoranta o spłatę wierzyciela, dokonuje płatności na rachunek wierzyciela faktoranta. Akceptacja odbywa się właśnie poprzez dokonanie zapłaty na rachunek wierzyciela.