Raportowanie ESG wpływa na efektywność, innowacyjność i reputację firm

Podczas wydarzenia AICPA & CIMA Money Talks na GPW eksperci wskazywali, jak tworzyć wartość dla biznesu i interesariuszy.

Wraz z wejściem w życie unijnej dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) znacznie rozszerzył się zakres raportowanych danych, obejmujących kwestie ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego. Oznacza to dla organizacji w Polsce i Europie nowe obowiązki, ale i możliwości.

W tym roku około 300 polskich przedsiębiorstw zostało objętych obowiązkiem raportowania ESG zgodnie z dyrektywą CSRD – są to duże podmioty stanowiące tzw. spółki zainteresowania publicznego o wysokim poziomie przychodu (powyżej 170 mln złotych), które zatrudniają co najmniej 500 osób. Dyrektywa będzie jednak stopniowo rozszerzała swoje działanie na kolejne podmioty i w 2025 r. raportowanie ESG dotyczyć będzie już ponad 3000 firm. Będą to wszystkie duże podmioty spełniające przynajmniej dwa z trzech następujących kryteriów: liczba zatrudnionych – 250 osób, przychody – 80 mln EUR, suma aktywów – 40 mln EUR. Z kolei od 2026 roku swoje wskaźniki ESG raportować będą musiały również małe i średnie spółki giełdowe.

Globalnie organizacje już od kilku lat przechodzą od ścisłego raportowania finansowego do bardziej zintegrowanego podejścia, które obejmuje informacje niefinansowe, takie jak dane dotyczące zrównoważonego rozwoju. Opublikowane w lutym 2024 r. badanie przeprowadzone przez AICPA & CIMA we współ­pra­cy z Międzynarodową Federacją Księgowych (IFAC) The State of Play: Sustainability Disclosure and Assurance 2019-2022, Trends and Analysis dowodzi, że największe na świecie firmy dostarczają więcej szczegółów i publikują obszerniejsze raporty dotyczące zrównoważonego rozwoju, a także w większym stopniu poddają je niezależnej weryfikacji. Aż 98% analizowanych przedsiębiorstw ujawnia pewne informacje dotyczące zrównoważonego rozwoju, co oznacza 7-procentowy wzrost w porównaniu z 2019 r., kiedy IFAC i AICPA & CIMA rozpoczęły badania w tym zakresie. Co więcej, w ciągu ostatnich trzech lat wykorzystanie osobnych raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju spadło o 27 punktów procentowych. Świadczy to rosnącej skali ujawnień tego typu informacji w ramach rocznych lub zintegrowanych raportów firm.

Jak podkreślali uczestnicy panelu dyskusyjnego pt. How to create value for business and stakeholders?, który odbył się na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie podczas wydarzenia AICPA & CIMA Money Talks: Navigating Sustainability Reporting, sprawozdawczość ESG nie tylko ma sens, ale w długim horyzoncie czasowym zdecydowanie się opłaca i wchodzące w życie regulacje zobowiązujące do raportowania, takie jak unijna dyrektywa CSRD oraz Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), mogą być dla nich korzystne z kilku powodów.

– Wiele firm zacznie teraz faktycznie rozumieć swoje modele biznesowe. Można powiedzieć, że do tej pory wiele firm patrzyło na swój biznes w dość wąskiej perspektywie – co produkują, skąd kupują i gdzie sprzedają. Kiedy firma musi przeanalizować swój łańcuch wartości, czy wdrożyć zasady gospodarki obiegu zamkniętego, wtedy może lepiej zrozumieć swój model biznesowy i zacząć efektywniej funkcjonować. I takie zdarzenia jak Covid czy agresja Rosji na Ukrainę wykazały, że firmy, które naprawdę rozumiały swoje modele biznesowe i łańcuchy wartości, mogły działać sprawniej, ponieważ szybciej zareagowały na niespodziewane wydarzenia i związane z nimi wyzwania – mówi Mirosław Kachniewski, Prezes Zarządu, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG).

Prowadzący wydarzenie Jeremy Osborn FCMA, CGMA, CPA (Aust.), Global Head of ESG, AICPA & CIMA przytacza najnowsze wyniki badań Finance Leaders’ Sustainability Barometer 2024, które opublikowała organizacja Accounting for Sustainability (A4S).

– A4S, która ma siedzibę w Wielkiej Brytanii i założona została 20 lat temu przez ówczesnego Księcia Walii – a obecnie Króla Karola III – przeprowadziła ankietę wśród ponad 200 dyrektorów finansowych dużych, globalnych firm. Zostali oni zapytani o najważniejsze ich zdaniem czynniki wpływające na wdrożenie zrównoważonych praktyk i okazuje się, że aktualnie są nimi: zaangażowanie pracowników, minimalizowanie ryzyka oraz popyt klientów. Kolejnym pytaniem było „jakie kwestie stanowią największe zagrożenie w kontekście zrównoważonego rozwoju dla twojej organizacji?”. Najczęstsza odpowiedź to: niezdolność do wystarczająco szybkiego wdrożenia zrównoważonych praktyk biznesowych w odpowiedzi na oczekiwania klientów, inwestorów i pracowników oraz wymagania regulacyjne. Kolejne pytanie dotyczyło możliwości wynikających ze zrównoważonego rozwoju. Najpopularniejszą odpowiedzią wskazywaną przez ponad 7O proc. ankietowanych osób, było dostarczanie rozwiązań mających na celu walkę ze zmianami klimatycznymi. To wszystko świadczy o tym, że z perspektywy CFOs, zrównoważony rozwój staje się imperatywem biznesowym. To już nie tylko kwestia zarządzania ryzykiem, ale także szukania nowych możliwości – zauważa Jeremy Osborn.

ESG szybko staje się też pryzmatem, przez który organizacje są oceniane. Liczne grupy interesariuszy – klienci, pracownicy, szeroko pojęte społeczeństwo, regulatorzy, inwestorzy, kredytodawcy – domagają się większej przejrzystości organizacyjnej, wykraczającej poza tradycyjne wskaźniki finansowe. Możliwość jasnego i skutecznego dzielenia się informacjami związanymi ze zrównoważonym rozwojem pomoże firmom zadbać o reputację poprzez demonstrowanie zaangażowania w prio­rytety zrównoważonego rozwoju.

– CSRD to świetna szansa na zwiększenie przejrzystości. Dzięki raportowaniu zgodnie ze standardami ESRS firmy będą też mogły być bardziej porównywalne z perspektywy inwestorów. A przez to, że staną się bardziej widoczne nie tylko na poziomie krajowym, ale na szerszą, europejską skalę, będą mogły przyciągnąć nowych inwestorów i uzyskiwać finansowanie – mówi Tomasz Barańczyk, partner i lider ESG w PwC Polska.

Inwestorzy wykazują większe zainteresowanie ESG i zrówno­wa­żonymi praktykami biznesowymi podczas oceny firm, ponieważ wiąże się to z atrakcyjnymi zwrotami z inwestycji, niższym długofalowym ryzykiem. – W ostatnich kilku latach widoczny jest wzrost liczby inwestorów, którzy zwracają uwagę na to, jaki wpływ na otoczenie mają środki, które inwestują i którzy aktywnie szukają na rynku biznesów rozwijających się w zrównoważony sposób – dodaje Tomasz Żurek, Group Finance Poland Head, UBS.

– Transformacja dzięki unijnym regulacjom może też realnie wspierać strategiczne decyzje oraz wdrożenie bardziej zrównoważonych modeli biznesowych. Ważny jest także aspekt kosztów związanych z minimalizowaniem ryzyka, bo firmy, które nie będą przestrzegać nowych regulacji mogą się spodziewać kar, a także dodatkowych kosztów. Co więcej, według najnowszego badania CEO Survey, jakie przeprowadziliśmy w PwC wśród CEOs, wynika, że szefowie firm są świadomi faktu, że jeśli nie przekształcą swoich biznesów, ich firmy przestaną być rentowne w ciągu 10 lat – zauważa Tomasz Barańczyk. – Ale najważniejszą według mnie kwestią jest to, że ESRS to świetna okazja dla biznesu na wprowadzenie innowacji w produktach, usługach i łańcuchu dostaw – podsumowuje.

O tym, że raportowanie ESG zgodnie z wymogami CSRD to nie tylko obowiązek, ale też ogromna szansa mówi również Gabriela Paszkowska, Liderka Domeny ESG & Liderka Biura Zarządzania Portfelem Projektów, NatWest Group w Polsce. – Zmiana modelu biznesowego na bardziej zrównoważony to sytuacja korzystna dla wszystkich: samych organizacji, inwestorów, klientów, a także naszej planety i społeczeństwa – przekonuje. – Podejście do nowych wymagań z nastawieniem win-win, pozwoli na wykorzystanie związanych z transformacją ESG możliwości. W NatWest znajdziemy wiele takich przykładów. Grupa wspiera innowacje w obszarze energii odnawialnych czy buduje partnerstwa w zakresie rozwoju zrównoważonego rolnictwa lub takie mające na celu poprawę efektywności energetycznej nieruchomości – wylicza Gabriela Paszkowska.

Niektóre firmy czeka jednak jeszcze sporo pracy. Dla przykładu, jak wynika z opublikowanego właśnie przez PwC Polska badania Wyboista droga do zrównoważonego rozwoju. Technologia, strategia i raportowanie, czyli ESG w dobrach konsumenckich i handlu detalicznym, choć niemal połowa ankietowanych przedsiębiorstw publikowała już raporty ESG, tylko 19 proc. jest technologicznie gotowych na raportowanie CSRD i ESRS.

Ważna jest też edukacja wewnątrz firm. – Z naszego doświadczenia wynika, że potrzebne są całościowe szkolenia z CSRD i ESRS – przede wszystkim zakresu obowiązków wynikających z nowych regulacji – ale konieczne jest także doskonalenie umiejętności związanych ze zbieraniem danych, ich weryfikacją i analizą. Potrzeba również doskonalenia kompetencji w zakresie komunikacji z szerokim gronem interesariuszy – umiejętność komunikowania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju, czyli tzw. niefinansowych nadal nie jest zbyt powszechna w zespołach finansowych i wśród CFOs – zauważa Tomasz Barańczyk.

– Szkolenia z zakresu zrównoważonego rozwoju i ESG potrzebne są zespołom finansowym, by mogły zrozumieć złożoność tematu i ogrom zależności, a także, co bardzo ważne, bezpośrednie powiązania finansów firmy z czynnikami ESG. Niezwykle istotna jest też znajomość regulacji i przepisów oraz konkretnych wymagań i szczegółów dotyczących wskaźników, które będą raportowane. Szkolenia mogą dotyczyć również bardziej specjalistycznych zagadnień, takich jak np. analiza danych ESG czy carbon accounting – tłumaczy Gabriela Paszkowska.

Odpowiedzią na zapotrzebowanie specjalistów ds. rachunkowości i finansów chcących poszerzyć wiedzę nt. unijnych standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju jest kurs e-learningowy oferowany przez AICPA & CIMA i PwC: Introduction to the European Sustainability Reporting Standards. Kurs dostępny jest globalnie i stanowi kompleksowy przegląd obowiązkowych standardów oraz ich zastosowania. Dzięki niemu specjaliści ds. finansów będą mogli wspierać organizacje w dążeniach do bardziej zrównoważonego i odpowiedzialnego społecznie biznesu.