Kierunki rozwoju branży żywieniowej – perspektywa europejska

W listopadzie 2023 roku Komisja Europejska opublikowała raport Food 2030 Research and Innovation – Pathways for action 2.0 – dokument omawiający politykę przyszłości systemów żywnościowych. Raport stanowi wskazówkę dla kierunków rozwoju projektów związanych z branżą żywieniową. Wskazano w nim 4 najważniejsze cele polityki innowacji w branży żywieniowej oraz 11 ścieżek działania dla badań naukowych, które Komisja Europejska będzie chętnie finansować w programie Horyzont Europa.

4 najważniejsze cele polityki UE w branży żywieniowej

We wspomnianym raporcie określono 4 największe wyzwania dotyczące polityki transformacji systemów żywnościowych. Są to: odżywianie, klimat, gospodarka o obiegu zamkniętym oraz wzmocnienie pozycji społeczności. Branża żywieniowa musi być gotowa na zmiany w systemach produkcji i konsumpcji, związane m.in. ze zmianami klimatu, ograniczonymi zasobami, degradacją gleby, spadkiem różnorodności biologicznej, niedostatecznym i nadmiernym odżywianiem, wzrostem populacji oraz niestabilnością geopolityczną.

– Komisja Europejska planuje wspieranie innowacyjnych projektów mających na celu opracowanie nowych strategii żywnościowych odpowiadających na czekające na nas w przyszłości wyzwania. Konieczna będzie kompleksowa, systemowa transformacja europejskich systemów żywnościowych pozwalająca dostosować branżę żywieniową do bardziej wymagających standardów – tłumaczy Szymon Łokaj, ekspert z firmy innology.

Co sprawiło, że Komisja Europejska ustaliła jako priorytety cztery wymienione wyżej cele? Europejskie systemy żywnościowe muszą przygotować się na konieczność spełniania kolejnych, coraz bardziej wymagających standardów. Należy zapewnić bezpieczeństwo żywienia, dbając jednocześnie o zrównoważony rozwój i postęp gospodarczy. A wszystko to w obliczu kryzysu klimatycznego oraz postępującego ograniczenia dostępu do zasobów. Sytuację zaogniła również pandemia COVID-19 oraz trwająca od długiego czasu wojna w Ukrainie. Jednym z głównych problemów, które dotknęły wówczas europejskie systemy żywnościowe, było zakłócone funkcjonowanie łańcucha dostaw. Nic więc dziwnego, że jednym z istotnych wyzwań, którym KE planuje stawić czoła w najbliższych latach, jest poszukiwanie rozwiązań mających na celu wzmocnienie elastyczności oraz umiejętności adaptacji branży żywieniowej do zmieniających się nagle warunków. Przygotowane przez KE ścieżki działania uwzględniające konieczność elastyczności i adaptacji pozwalają tworzyć bardziej wszechstronne, niezależne, odporne i jednocześnie zrównoważone systemy w branży żywieniowej.

11 ścieżek do transformacji systemu żywnościowego

Raport Food 2030 Research and Innovation – Pathways for action 2.0 przedstawia 11 ścieżek działania przynoszących korzyści związane z omówionymi wcześniej celami: żywieniem, klimatem, gospodarką o obiegu zamkniętym oraz wzmocnieniem pozycji społeczności. Dokument wskazuje również, w jakim stopniu poszczególne ścieżki wpłyną na każde z tych wyzwań.

Komisja Europejska definiuje działalność badawczo-rozwojową nad innowacyjnymi projektami jako siłę napędową umożliwiającą stworzenie zrównoważonych i odpornych na zmiany klimatyczne systemów żywnościowych. Wyznaczone przez KE ścieżki działania dla tych projektów to:

• polityka na rzecz zmiany systemów żywnościowych
• transformacja miejskich systemów żywnościowych
• żywność z mórz i oceanów oraz zasoby słodkowodne
• alternatywne źródła białka dla zmian w sposobie żywienia
• ograniczenie marnotrawstwa żywności i zużycia zasobów
• świat mikrobiomu
• żywienie i zrównoważone, zdrowe diety
• przyszłe systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności
• systemy żywnościowe w Afryce
• dane i transformacja cyfrowa
• zeroemisyjne systemy żywnościowe.

– W dokumencie podkreślono znaczenie wielowymiarowego, holistycznego charakteru transformacji systemów żywnościowych. Zmiana nie powinna następować wyłącznie na poziomie technicznym i akademickim, ale również w wymiarze społecznym, prawnym, gospodarczym, finansowym, etycznym czy filozoficznym. Interdyscyplinarność działalności badawczo-rozwojowej nad innowacyjnymi systemami żywnościowymi połączona z edukacją społeczeństwa z pewnością wpłynie na większą skuteczność i sukces podjętych działań – wyjaśnia ekspert.

Transformacja systemów żywnościowych i dostosowanie ich do realiów czekającej nas przyszłości ma kluczowe znaczenie dla bezpiecznego rozwoju populacji, zarówno w Europie, jak i na całym świecie. Świadomość licznych wyzwań stanowi praktyczną informację dla wszystkich podmiotów zajmujących się działalnością badawczo-rozwojową w zakresie branży żywnościowej. Wymienione ścieżki działania wytyczają kierunki, w których możemy spodziewać się dużych dofinansowań w zakresie programu Horyzont Europa. Warto też jednak pamiętać, że realizacja innowacyjnych projektów związanych z transformacją systemów żywieniowych oznacza nie tylko możliwość uzyskania grantu, ale przede wszystkim stanowi szansę na ogólną poprawę sytuacji społeczeństwa.