Seniorzy, uwaga na ataki cybernetyczne [PORADNIK]

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa ostrzega przed cyberatakami w sieci i wprowadza kolejny stopień alarmowy, który ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniom w cyberprzestrzeni. Z najnowszego badania opinii przeprowadzonego wśród klientów Funduszu Hipotecznego DOM wynika, że co prawda z Internetu w pandemii korzysta tylko połowa badanych (dokładnie 48 proc.), pozostali jednak regularnie surfują, czytają wiadomości, obsługują skrzynki mailowe, korzystają z bankowości elektronicznej, załatwiają różne sprawy.[1] Na dodatek z badania wynika, że ankietowani większości rzeczy nauczyli się sami, tylko co dziesiąty senior był na kursie komputerowym, a to powoduje, że ich niewiedza na temat bezpieczeństwa w sieci może być duża. Jak bezpiecznie poruszać się w Internecie? Oto krótki poradnik.

Co seniorzy robią w Internecie? Z badania opinii Funduszu Hipotecznego DOM wynika, że większość z nich, bo aż 34 proc. czyta najświeższe wiadomości, poradniki oraz śledzi ploteczki zamieszczane w sieci. Blisko 20 proc. za pośrednictwem sieci robi przelewy i załatwia inne formalności. Tylko 14 proc. słucha muzyki albo ogląda telewizję internetową, 12 proc. korzysta z poczty elektronicznej a 11 proc. robi zakupy przez Internet. Pozostali seniorzy (raptem po kilka procent w każdej z kategorii) grają w sieci, korzystają z mediów społecznościowych lub pracują.[2]

Kto nauczył ich surfowania?

Aż 49 proc. emerytów przyznaje, że większości nauczyli się sami. Tylko co dziesiąty senior (dokładnie 14 proc.) był na kursie komputerowym. Pozostali nauczyli się od znajomych (14 proc.), w pracy (10 proc.), albo od kogoś z rodziny (5 proc.). – Pandemia wymusiła na niektórych osobach starszych, by zainteresowały się cyberświatem i zaczęły działać w cyberprzestrzeni. Niektórych spraw nie dało się załatwić tradycyjną drogą, trzeba było skorzystać z Internetu. Duża część ankietowanych musiała nauczyć się tego sama, bo pandemia spowodowała również zamknięcie grup szkoleniowych, kółek senioralnych, uniwersytetów trzeciego wieku, nie odbywały się wykłady, spotkania i kursy, które mogłoby ułatwić naukę. Z jednej strony wyrosło dużo samouków, którzy radzą sobie w sieci, bo muszą. Z drugiej strony są to osoby, które mogą nie mieć wiedzy na temat podstawowych zasad bezpieczeństwa w sieci, a to kluczowe, zwłaszcza w obecnych czasach – podsumowuje Robert Majkowski.

Bezpieczny senior w Internecie.
Krótki poradnik przetrwania w sieci.

W obecnej sytuacji politycznej i pandemicznej warto zwracać szczególną uwagę na bezpieczeństwo w sieci, zwłaszcza, że zagrożenie cyberatakami w sieci rośnie. O czym należy pamiętać?

Informacje tylko ze sprawdzonych źródeł

Obecna sytuacja polityczna powoduje, że coraz częściej mówi się o dezinformacji w sieci. Media społecznościowe, blogi, mikroblogi i mnóstwo dostępnych środków przekazu powoduje, że każdy dziś może skopiować konkretną informację i puścić ją w obieg, bez sprawdzania wiarygodności i źródła. Dlatego czytając nowinki ze świata warto zwracać szczególną uwagę na to, czy są prawdziwe i przez kogo są udostępniane. Najlepiej śledzić tylko te kanały, profile, czy posty, które są publikowane przez rzetelne źródła informacji: znane media, agencje prasowe, poszczególnych dziennikarzy, którzy powołują się na knkretne źródła. Takie podejście pozwoli uniknąć szerzenia nieprawdziwych informacji i spowoduje, że seniorzy nie będą wprowadzani w błąd.

Ostrożnie z udostępnianiem danych osobowych do celów marketingowych

W świecie cyfrowym dane osobowe są na wagę złota. Często zastanawiamy się skąd dany akwizytor, osoba, która nagle dzwoni do nas z zapytaniem czy ofertą ma nasze dane osobowe: imię, nazwisko, numer telefonu, adres zamieszkania. Okazuje się, że często sami udostępniamy te dane nieświadomie np. podczas robienia zakupów w Internecie, brania udziału w różnych konkursach lub loteriach, zapisywaniu się na kursy i szkolenia. Bardzo często w formularzach czy też zgłoszeniach, które wysyłamy zaznaczamy punkt, w którym wyrażamy zgodę na udostępnienie swoich danych do celów marketingowych, przesyłania ofert handlowych itd. Warto zwracać na to uwagę i nie zaznaczać tego obszaru.

Ochrona komputera i skrzynki mailowej

Każda osoba, która chce korzystać z Internetu powinna pamiętać o tym, by zabezpieczyć komputer odpowiednim programem antywirusowym. Na rynku są dostępne różne „antywirusy” zarówno te bezpłatne, jak i płatne – zapewniające dużo lepszą i bardziej skuteczną ochronę. Warto pamiętać, by skrzynka mailowa, którą założymy miała silne hasło (najlepiej składające się z kombinacji liter, cyfr oraz znaków specjalnych). Gdy kończymy korzystać ze skrzynki mailowej należy się bezwzględnie wylogować a dopiero później zamknąć daną witrynę.

Ostrożność podczas korzystania z bankowości elektronicznej

Podstawą jest oczywiście dobry program antywirusowy zainstalowany na własnym komputerze oraz niekorzystanie z bankowości elektronicznej z komputera, którego nie znamy (np. u sąsiada albo w kawiarence internetowej). Stronę naszego banku najlepiej wpisywać samodzielnie (a nie wchodzić na nią poprzez wyszukiwarkę), a następnie sprawdzić certyfikat zabezpieczeń. Każda sytuacja, która wzmaga w nas czujność powinna być sygnałem do wylogowania się. Warto pamiętać, że bank nigdy nie prosi swoich klientów o kilkukrotne podanie hasła, pinu lub kodu do weryfikacji przelewu. Pracownicy banku nie dzwonią też do klientów, by „zrobić z nimi przelew na słuchawce” i nie żądają podawania powyższych danych przez telefon. Gdy skończymy korzystać z bankowości elektronicznej należy pamiętać o wylogowaniu się.

Uważność podczas robienia zakupów online

Szczególną ostrożność należy zachować zwłaszcza w sytuacjach, w których robimy zakupy online i płacimy za nie kartą kredytową, a odbiorca prosi o podanie numeru karty oraz numeru CVC (znajdującego się na jej odwrocie). Tego typu zakupy trzeba robić przede wszystkim na zaufanych stronach i w sklepach, które mają siedzibę w Polsce, towary są opisane w języku polskim (a nie łamaną polszczyzną z błędami i literówkami). Czasem lepiej wybrać opcję „płatne przy odbiorze” lub wykonać tradycyjny przelew online.

Bezpieczne korzystanie z mediów społecznościowych

Media społecznościowe są oknem na świat, ale warto korzystać z nich z rozwagą. Przede wszystkim obserwować tylko zaufane profile i dołączać tylko do tych grup zamkniętych, których członków (przynajmniej częściowo) znamy. Po drugie przyjmować do znajomych osoby, które znamy np. z lat szkolnych lub studiów, a weryfikować osoby, których nie znamy (sprawdzać chociażby czy nie są to puste konta bez opisu, zdjęcia, znajomych). Posty innych osób lub instytucji warto komentować z rozwagą, kulturą i klasą, gdyż każdy komentarz, który zostawiamy pod postem, czy zdjęciem pozostaje w sieci. Najważniejsze jednak, by pilnować swoich danych osobowych, nie udostępniać ich osobom trzecim, zawsze wylogowywać się po zakończeniu surfowania.

[1] Telefoniczne badanie opinii Funduszu Hipotecznego DOM, przeprowadzone w lutym 2022 roku przeprowadzone na próbie
196 osób w wieku 65+ będących klientami Funduszu.

[2] Tamże.