Drugie życie zabytkowych dachów

Zabytkowe budynki zasługują na szczególną ochronę ze względu na swoją wartość kulturową i historyczną. Niestety często z powodu stosowania przy ich konstrukcji przestarzałych materiałów są znacznie bardziej narażone na złe warunki atmosferyczne i pożary niż budynki współczesne. Mając to na uwadze, wykonawcy starają się zabezpieczyć cenne obiekty przy jednoczesnym zachowaniu ich wyjątkowego charakteru. Pożar budynku bardzo często zaczyna się od dachu, przez co jego odpowiednia ochrona jest jednym z największych wyzwań stojących przed wykonawcami. Remont Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, bramy głównej Cmentarza Centralnego w Szczecinie czy Kościoła Mariackiego w Chojnie pokazał jak efektywnie korzystać z nowoczesnych produktów przy renowacji historycznych budowli.

Stare, drewniane dachy są szczególnie narażone na płomienie, a od groźby pożaru trudno ustrzec się nawet obiektom tej klasy co paryska katedra Notre-Dame. Niestety mimo postępu technicznego pożary zabytków wciąż się zdarzają, a ogień pojawia się w cennych kulturowo kościołach, dworach czy pałacach. Z danych statystycznych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej wynika, że w Polsce w 2021 r. strażacy interweniowali przy ponad 106 tys. pożarów. 2236 z nich dotyczyło obiektów użyteczności publicznej. Wśród nich interwencji wymagało 181 obiektów sakralnych czy kultu religijnego, 24 miejsca zaliczane do kategorii: muzea, skanseny, wystawy, galerie oraz 19 bibliotek i archiwów[1]. 

– Obiekty zabytkowe są szczególnie podatne na pożar ze względu na łatwopalne materiały, z których zostały wykonane, ale też często przez brak specjalistycznego zabezpieczenia. W przypadku wielu zabytków, zarządzającym budynkiem jest lokalny samorząd lub parafia, których niejednokrotnie nie stać na drogi system przeciwpożarowy. Pożar może pojawić jednak nawet w tak cennym i dobrze chronionym obiekcie jak katedra Notre-Dame w Paryżu. Równie istotne, co system przeciwpożarowy są materiały, jakich używa się przy renowacji zabytków. Trzeba więc szczególnie zadbać o to, by obok dopasowania do historycznej tkanki, gwarantowały wysoką ognioodporność. Kluczowy dla wykonawcy jest dobór produktów, które mają odpowiednią klasyfikację w zakresie reakcji na ogień, zgodną z normą PN-EN 13501-1 – mówi Piotr Pytel, doradca techniczny firmy Dorken Delta.

Nowoczesne materiały i zabytkowy charakter budynku

Odnawianie zabytku jest trudne, bo – w przeciwieństwie do remontu zwykłego budynku – musi uwzględniać historyczny charakter obiektu, a jednocześnie, w miarę możliwości technicznych, zapewnić mu jak najwyższy stopień bezpieczeństwa. Chodzi tu o przeciwdziałanie zarówno pożarom, jak i skutkom niesprzyjających warunków atmosferycznych, wśród których można wymienić wichury, deszcze lub wysokie czy niskie temperatury. Przykładem realizacji dobrze obrazującej ten problem jest odnowienie dachu Bazyliki Mariackiej w Gdańsku. Ten szczególny obiekt stanowi wizytówkę miasta i bywa wręcz nazywany jego „koroną”. Zabytkowy wygląd dachu bazyliki udało się utrzymać, dzięki zastosowaniu historycznego typu dachówki „mnich-mniszka”. Z kolei bezpieczeństwo i wytrzymałość zapewniły, użyte przy remoncie, nowoczesne membrany dachowe.

– Tak cenne obiekty jak Bazylika Mariacka w Gdańsku wymagają zastosowania rozwiązań najwyższej jakości. Szczególną uwagę należy poświęcić konstrukcji dachu, który jest dla budynku swoistym hełmem, chroniącym go od czynników atmosferycznych. W przypadku renowacji obiektów zabytkowych bardzo ważne jest więc, by użyte materiały chroniły nie tylko od ognia, ale też deszczu czy podmuchów wiatru. Pomaga w tym zastosowanie nowoczesnych paroprzepuszczalnych membran dachowych, które obok spełniania funkcji ochronnej wpływają również na obniżenie późniejszych kosztów eksploatacyjnych. Poza perłą gdańskiej architektury tego typu produktów użyto w trakcie renowacji obiektów zabytkowych, takich jak na przykład Kościół Garnizonowy we Wrocławiu, Kościół Mariacki w Chojnie czy Brama Główna Cmentarza Centralnego w Szczecinie – wyjaśnia Piotr Pytel z Dorken Delta.

Trwałe na kolejne dziesięciolecia

Renowacja obiektów zabytkowych jest ważna, bo te budynki są materialnymi pozostałościami minionych czasów. Specjalna troska, jaką otacza się zabytki wymaga jednak szczególnej staranności. Chodzi o to, by zapewnić obiektowi bezpieczeństwo, ale także utrzymać go w dobrym stanie przez kolejne lata, a nawet dziesięciolecia. Kluczowe przy renowacji jest więc wykorzystanie materiałów o dużej trwałości, dzięki którym prac nie trzeba będzie szybko powtarzać. Współczesne produkty mają tę zaletę nad tymi używanymi w przeszłości, że są zdecydowanie trwalsze i bardziej odporne na wszelkiego rodzaju zagrożenia.

– Przykładem realizacji, w której współczesne, wytrzymałe materiały budowlane wkomponowano w historyczną konstrukcję jest dach neoromańskiej bramy głównej Cmentarza Centralnego w Szczecinie. Choć sam obiekt nie jest wiekowy, gdyż pochodzi z początków XX wieku, to w trakcie II wojny światowej został zniszczony i wymagał starannej odbudowy. Dokonano tego na początku lat 60., a następnie obiekt przeszedł ​​remont w latach 2008-09. Z kolei w 2020 r. dokonano renowacji dachów skrzydeł południowego i wschodniego, w trakcie której zastosowano membrany cechujące się niezwykle długą żywotnością. Pomogą zachować obiekt w dobrym stanie przez wiele lat – tłumaczy Piotr Pytel z Dorken Delta.

Nowoczesne systemy przeciwpożarowe oraz stosowane przy renowacji materiały o wysokiej ognioodporności przedłużają żywotność zabytkowego obiektu i obniżają koszty jego eksploatacji. Najważniejsze jednak jest to, że pomagają zachować w dobrym stanie dziedzictwo historyczne i kulturowe, które będzie w niezmienionej postaci służyło kolejnym pokoleniom.

[1] Dane statystyczne KG PSP [źródło: KG PSP, data dostępu: 16.05.2022 r.]
https://www.gov.pl/web/kgpsp/interwencje-psp