Mieszkanie dla seniora. Jakie powinno być?

Automatyczne drzwi i szerokie korytarze. Windy z informacją dźwiękową. Bezpieczne łazienki, kuchnie dostosowane do potrzeb osób starszych a nawet systemy teleopieki umożliwiające seniorom kontakt ze służbami medycznymi. To tylko niektóre funkcje budynków lub mieszkań dopasowanych do potrzeb (ale również i ograniczeń) osób starszych. Budownictwo senioralne, według ekspertów, będzie coraz bardziej popularne, zwłaszcza, że społeczeństwo starzeje się. Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM przypomina, że srebrne budownictwo to dobry kierunek, ale równie ważne jest przystosowywanie dotychczasowych mieszkań do potrzeb seniorów. Bo nie każdy chce kupować nowe lokum i przenosić się w nieznane.

Aż 68 proc. ekspertów przebadanych przez firmę doradzą ThinkCo uważa, że w 2030 roku mieszkania senioralne staną się popularne.[1] Srebrne budownictwo będzie się zresztą odnosić nie tylko do budowy nowych mieszkań (a nawet całych osiedli) przystosowanych do potrzeb seniorów, ale również domów opieki, czy nieruchomości na wynajem, przeznaczonych dla emerytów.

Starsi mają inne potrzeby

Nowy trend nie dziwi, zwłaszcza, że polskie społeczeństwo starzeje się. Z danych GUS wynika, że już co piąty mieszkaniec naszego kraju ma ponad 65 lat. GUS prognozuje, że w 2030 roku liczba ludności w wieku 60+ wyniesie 10,8 mln a w 2050 roku 13,7 mln, co będzie stanowiło ok. 40 proc. całego społeczeństwa.[2]

Z danych Eurostatu wynika natomiast, że (choć starzeje się cała Unia Europejska) Polska jest jednym z najszybciej starzejących się krajów w UE. Współczynnik obciążenia demograficznego osobami starszymi zwiększył się w ciągu ostatniej dekady o 5,9 pkt. proc. w UE. Natomiast w Polsce zwiększył się o 9,6 proc.[3] Niskie świadczenia emerytalne i coraz niższa stopa zastąpienia to niejedyne problemy starzejących się państw. Kolejnym są braki w mieszkaniach, domach opieki, czy domach spokojnej starości, które byłyby dostosowane do potrzeb oraz ograniczeń emerytów, a tych przybywa z wiekiem.  
 

Srebrne budownictwo można odnieść do kilku obszarów

Odpowiedzią na te problemy wydaje się być srebrne budownictwo, które w Polsce dopiero raczkuje. Mowa tu nie tylko o specjalnie zaprojektowanych mieszkaniach z udogodnieniami takimi jak szerokie drzwi, podłogi antypoślizgowe, czy dostępne łazienki. Mowa również o całych osiedlach, a nawet społecznościach budowanych wokół takich miejsc - skupiających seniorów, oferujących im różne aktywności, wsparcie oraz opiekę zdrowotną. Budownictwo senioralne można, a nawet trzeba odnosić również do mieszkań na wynajem oraz do domów opieki. Już dziś powstają w Polsce pierwsze osiedla wielopokoleniowe, a deweloperzy – planując nowe inwestycje – zaczynają zwracać uwagę na potrzeby osób starszych.

Jak przystosować stare mieszkanie?

Co z osobami, które nie chcą się przeprowadzać? Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM przekonuje, że budownictwo senioralne to pieśń przyszłości, która jest potrzebna. Zwraca jednak uwagę na obecne warunki mieszkaniowe seniorów oraz zachęca do takich zmian w nieruchomościach zamieszkiwanych przez osoby starsze, które będzie można wprowadzić „tu i teraz”.

Z badania PolSenior wynika, że mieszkania emerytów są słabo przystosowane do ich potrzeb. Aż 24 proc. emerytów nie ma bieżącej ciepłej wody, a tylko 49 proc. posiada balkon lub taras.[4] Respondenci, zapytani o przystosowanie mieszkań do potrzeb osób starszych i bariery architektoniczne, z którymi muszą borykać się na co dzień, przyznają, że nie posiadają wielu udogodnień, a jedną z przyczyn są koszty. Tylko 4,5 proc. ma uchwyty i poręcze zamontowane w łazience, 2,3 proc. podłogi antypoślizgowe, 4,7 proc. urządzenia domowe do ćwiczeń i rehabilitacji. Jak się okazuje bariery przed wychodzeniem z domu napotyka ponad 40 proc. seniorów. Wśród najczęściej spotykanych są wysokie i strome schody (52,6 proc.), brak windy (47,8 proc.), brak podjazdu dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim (30,3 proc.).

– Trzeba pamiętać, że dla seniorów dużym wydatkiem są bieżące koszty związane z utrzymaniem i opłaceniem mieszkania. Nie mówiąc już o remontach czy wydatkach związanych z wymianą instalacji albo okien. Za granicą hipoteka odwrócona jest wsparciem emerytów w takich sytuacjach. Pieniądze z tej usługi można przeznaczyć m.in. na remont, a na dodatek opłaty za czynsz są po stronie funduszu hipotecznego lub świadczeniodawcy – mówi Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM.

Jakie są koszty?

Ile kosztuje przystosowanie mieszkania do potrzeb, ale też ograniczeń osoby starszej? Wszystko zależy od zakresu prac. Wymiana armatury, płytek na antypoślizgowe, czy hydraulika może kosztować łącznie około 6000 zł. Wszystko zależy jednak od użytych materiałów i standardu wykończenia. Według Remonty Mieszkanie średni koszt remontu łazienki w 2023 roku oscyluje wokół kwot 3000-5000 zł za m kw. ale prace można wykonać taniej i nie trzeba wymieniać wszystkich elementów.[5]

Łazienka to jednak nie wszystko. Czasem trzeba wymienić łóżko dla seniora (ceny specjalistycznych, rehabilitacyjnych łóżek to koszty rzędu 900-3500 zł) albo przebudować kuchnię i korytarz, by były bardziej funkcjonalne. Kolejnym tematem jest zamontowanie systemu teleopieki dla seniora, który będzie monitorował jego samopoczucie, ciśnienie i inne parametry (czasem wystarczy opaska bezpieczeństwa z sygnałem GPS oraz czujnikiem upadku), a czasem warto zainstalować w domu system monitorujący np. z czujnikami dymu i czadu. Aby kompleksowo przystosować mieszkanie senioralne do jego – zmieniających się potrzeb – trzeba czasem wydać ok. 10-20 tys. zł.

– Pieniądze z hipoteki odwróconej, wypłacane na start podczas podpisania umowy, mogą w takim remoncie pomóc. Zwłaszcza, że można dostać 10 tys. zł a równie dobrze 100 tys. zł. Wszystko zależy od wartości nieruchomości, wieku oraz płci emeryta – podsumowuje Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM.

[1] Rzeczpospolita Nieruchomości, „PRS-y atrakcyjne dla seniorów”, 18.08.2023, tekst Anety Gawrońskiej

[2] https://www.prawo.pl/kadry/ile-osob-starszych-bedzie-mieszkac-w-polsce-w-2050-r-i-jaka,512580.html

[3] https://obserwatorgospodarczy.pl/2023/02/22/polska-jednym-z-najszybciej-starzejacych-sie-spoleczenstw-w-ue/

[4] Badanie PolSenior2, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2021. Część czwarta społeczno-ekonomiczna, rozdział 4: „Warunki mieszkaniowe”, Zofia Szweda-Lewandowska, str. 899

[5] https://monterbudowy.pl/ile-kosztuje-wykonczenie-lazienki/