Wydatek nie musi mieć bezpośredniego związku z działalnością opodatkowaną

Fiskus odmówił firmie odliczenia VAT od zakupu towarów i usług związanych z naprawą szkody powstałej z jej winy podczas prowadzonych robót ziemnych, ponieważ uznał, że wydatki te nie są związane z przedmiotem działalności firmy. Spółka wygrała jednak w sądzie.

Prawo do odliczenia VAT

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, iż opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Natomiast zgodnie z art. 86 ust. 1 podatnikom przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (odliczenie VAT) w zakresie, w jakim w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Wydatki na naprawę szkody wynikłej w trakcie prowadzonej przez firmę działalności

Trudniąca się wydobyciem węgla i wytwarzaniem energii elektrycznej oraz ciepła spółka akcyjna, czynny podatnik VAT, podczas wykonywania robót odwodnieniowych złóż naruszyła ziemię tak, że powstał w niej lej depresji powodujący obniżenie poziomu wód gruntowych. Władze gminy, na której terenie wykonywano prace podniosły, że spółka jest winowajcą zaistniałych w gminie niedoborów wody. Firma przyjęła odpowiedzialność i zadeklarowała naprawę szkody na własny koszt. Wystąpiła przy tym do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z zapytaniem, czy będzie mogła odliczyć VAT od zakupu towarów i usług niezbędnych do jej naprawienia.

Naprawa szkody niezwiązana z przedmiotem działalności spółki

W wydanej we wrześniu 2021 r. interpretacji indywidualnej Dyrektor KIS poinformował, że spółka jest w błędzie. Zdaniem organu wydatki poniesione na naprawę szkody nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną przez nią działalnością, będą więc bezpośrednio służyły do wykonania czynności nieopodatkowanych podatkiem od towarów i usług, niepodlegających VAT, a zatem nie będą mogły zostać objęte odliczeniem w świetle art. 5 ust. 1 i art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Ryzyko spowodowania szkody wpisane w prowadzenie działalności gospodarczej

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stanął jednak po stronie przedsiębiorcy. Przytoczył przepisy działu VIII ustawy Prawo geologiczne i górnicze, stanowiące, że właściciel nieruchomości nie może się sprzeciwić zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Ryzyko to rekompensuje właścicielowi przyznane mu uprawnienie żądania naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody. Zatem obowiązek przedsiębiorcy prowadzącego ruch zakładu górniczego do naprawienia szkody spowodowanej tym ruchem jest nałożony na niego ustawowo, zatem jest wpisany w ryzyko prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Już tylko to jest wystarczające do stwierdzenia, że likwidacja szkód powstałych przy pracach górniczych jest standardowym elementem, wpisanym w charakter prowadzonej działalności. Zatem i wydatki poniesione na likwidację szkód pozostają w naturalnym związku z tą działalnością.

Rozumienie przepisów przez organ jest niezgodne z ich celem

Sąd zaakcentował, że dokonana przez organ podatkowy wykładnia przepisów prowadząca do ograniczenia prawa przedsiębiorcy do odliczenia VAT jedynie do wydatków poniesionych na nabycie towarów i usług służących dalszej odsprzedaży jest niezgodna z celem tych przepisów, jak i samym charakterem podatku VAT. Wydatki mogą mieć bowiem również pośredni związek z prowadzoną działalnością, jeśli całościowo są skorelowane z inwestycją. Potwierdzają to wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 3 września 2019 r., sygn. akt I FSK 592/19, z 13 listopada 2013 r., sygn. akt I FSK 1606/12, z 31 sierpnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1370/16.

Dla odliczenia VAT wydatki nie muszą mieć absolutnego związku z działalnością firmy

Łódzki sąd wskazał organowi podatkowemu przykład firmy, która prowadząc działalność wyłącznie opodatkowaną nabywa np. usługi sprzątania biura, czy środki czystości. Choć zakupy tych towarów i usług nie mają żadnego bezpośredniego związku z konkretną czynnością opodatkowaną VAT wykonywaną przez firmę, to jednak w szerszej perspektywie sprzątnięcie biura jest codziennym elementem prowadzonej przez tę firmę działalności.

 „… wbrew temu, co przyjął organ (…) nie można absolutyzować wymogu istnienia bezpośredniego związku jako warunku odliczenia podatku naliczonego. W niektórych przypadkach bowiem związek tego rodzaju nie występuje, chociaż nabyte towary i usługi niewątpliwie służą wyłącznie czynnościom opodatkowanym” (wyrok WSA w Łodzi z 23 lutego 2022 r., sygn. akt I SA/Łd 926/21).

Podsumowanie

W tej sprawie sąd orzekł o jeszcze jednej bardzo istotnej kwestii. W uzasadnieniu swojego wyroku podkreślił, że organ podatkowy naruszył także przepisy prawa procesowego w postaci zasady zaufania, pomijając korzystny dla przedsiębiorcy element stanu faktycznego, czyli ustawowe obciążenie spółki odpowiedzialnością za szkody górnicze. To kolejny przykład nadużyć fiskusa, który interpretuje przepisy w sposób niekorzystny dla przedsiębiorców, usiłując pozbawić ich prawa do odliczeń podatkowych, do których mają prawo.

Autor: adwokat Paweł Chmielowiec, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizująca się w doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców.