Wydawanie bonów różnego przeznaczenia w świetle CIT i VATł

Bony towarowe, vouchery, karty podarunkowe to tylko niektóre określenia bonów przekazywanych przez przedsiębiorców klientom celem realizacji założeń biznesowych. Należy zwrócić uwagę, że przekazanie jednego z tych instrumentów w indywidualnych przypadkach może wiązać się z konsekwencjami podatkowymi, które należy przeanalizować.

Do polskiej ustawy o podatku od towarów i usług regulacje dotyczące bonów weszły w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. Początek obowiązywania nowych regulacji był bardzo napięty i wśród podatników pojawiało się dużo pytań w zakresie prawidłowości rozliczenia podatku VAT w związku z emisją bonów. Pomimo, że regulacje obowiązują już 3,5 roku nadal wzbudzają wątpliwości, które rozstrzygane są w ramach wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej. Warto zaznaczyć, że ustawa o CIT nie przewiduje specjalnych uregulowań w tym zakresie, niemniej stanowisko Ministerstwa Finansów w zakresie VAT zdecydowanie wpłynęło na rozpoczęcie analizy skutków podatkowych CIT przekazania takich bonów.

Bony różnego przeznaczenia

W pierwszej kolejności należy odróżnić bony jednego przeznaczenia (SPV) od bonów różnego przeznaczenia (MPV). Zgodnie z ustawą o VAT o bonie jednego przeznaczenia mówimy w przypadku, gdy miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej, lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów, lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu. Innymi słowy poprzez bon jednego przeznaczenia należy rozumieć bon, który uprawnia do z góry określonego zakupu. Przykładem może być tu sprzedaż usługi hotelowej w postaci weekendowego noclegu w hotelu prowadzonym przez podatnika.

Z kolei poprzez bon różnego przeznaczenia rozumie się bon inny niż bon jednego przeznaczenia. Zatem w przypadku bonów różnego przeznaczenia co najmniej jeden z elementów bonu jednego przeznaczenia nie jest znany w chwili emisji bonu np. stawka podatku VAT. We wskazanym przypadku byłaby to sytuacja, gdyby hotel emitował bon o określonej wartości na dowolną usługę świadczoną przez hotel (np. noclegową, restauracyjną, zakup alkoholu, prezentów, organizacja konferencji, wynajem sal). W takiej sytuacji nie można w sposób jednoznaczny określić stawki VAT.

Opodatkowanie VAT bonów różnego przeznaczenia

Ustawa o VAT poświęca cały rozdział kwestii opodatkowania w przypadku stosowania bonów. W art. 8b ustawy o VAT zostały sprecyzowane zasady opodatkowania przekazania towarów lub świadczenia usług w zamian za bon różnego przeznaczenia. Zgodnie z ust. 1 tegoż przepisu faktyczne przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług dokonane w zamian za bon różnego przeznaczenia przyjmowany przez dostawcę lub usługodawcę jako wynagrodzenie, lub część wynagrodzenia podlega opodatkowaniu podatkiem. Nie podlega opodatkowaniu podatkiem wcześniejszy transfer bonu różnego przeznaczenia. Przykładowo więc sprzedaż bonu MPV przez księgarnię (np. vouchera) uprawniającego do zakupu dowolnego produktu spośród książek, płyt, klocków, nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT, ale już zakup np. książki w ramach tego bonu będzie objęty VAT. Innymi słowy w przypadku bonów MPV traktowane są one jak wartość pieniężna i nie podlegają VAT. W przypadku realizacji bonu i zakupu towaru powstanie obowiązek podatkowy, a podstawa opodatkowania będzie kalkulowana z uwzględnieniem wartości bonu MPV, który został wykorzystany do płatności.

Co istotne usługi pośrednictwa świadczone w związku z dystrybucją bonu przez podmiot pośredniczący pomiędzy emitentem bonu a klientem ostatecznym nie będą korzystały już z tej preferencji i będą opodatkowane w dacie faktycznego świadczenia usługi pośrednictwa, a nie realizacji bonu. W kontraktach więc należy w takiej sytuacji wyodrębnić wynagrodzenie związane z transferem bonów MPV od wynagrodzenia za usługi prowizyjne/marżę pośrednika.

Na marginesie należy wskazać, że w związku z brakiem opodatkowania transferu bonów różnego przeznaczenia ich przekazanie w większości przypadków dokumentowane jest notą księgową, aczkolwiek dopuszczalne są również innego rodzaju dokumenty. Zdecydowanie nie powinna być to faktura VAT.

CIT, a bony różnego przeznaczenia

Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy CIT za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przychód z prowadzonej działalności gospodarczej powstaje, gdy staje się należny, tj. gdy jest prawnie wymagalny bez względu na fakt, czy podatnik w rzeczywistości otrzyma wpływ wartości pieniężnych, lub podobnych wartości do swojego majątku. Co więcej jako przychód rozumiane są wszelkie przysporzenia w majątku podatnika, które mają charakter definitywny (trwały i bezzwrotny). Wydanie bonu nie jest więc tożsame z wydaniem towaru, ani świadczeniem usługi i zasadniczo nie powinno powodować powstania obowiązku podatkowego. Jak wynika z powyższego, generalnie przychód powstanie w dacie wykorzystania bonu MPV poprzez nabycie określonego towaru/usługi (Dyrektor KIS w interpretacji z 8 lipca 2019 r., nr 111-KDIB1-1.4010.131.2019.2.MF).

Autor: Agnieszka Stachurska, dyrektor Biura Rachunkowego SCS należącego do Grupy Kancelarii Prawnych Skarbiec specjalizującej się doradztwie prawnym, podatkowym oraz strategicznym dla przedsiębiorców