Polsko-Niemiecka Nagroda Naukowa COPERNICUS wręczona

W czwartek 9 czerwca w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia Polsko-Niemieckiej Nagrody Naukowej COPERNICUS. Nagrodę odebrali: prof. dr hab. Krystyna Radziszewska z Uniwersytetu Łódzkiego i prof. dr Sascha Feuchert z Uniwersytetu w Gießen, nagrodzeni w 2022 r. za badania nad świadectwami literackimi z getta żydowskiego w Łodzi oraz prof. Stefan Dziembowski z Uniwersytetu Warszawskiego i prof. Sebastian Faust z Politechniki w Darmstadt, uhonorowani w 2020 za badania w zakresie kryptografii i bezpieczeństwa IT. Nagroda COPERNICUS jest przyznawana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i niemiecką fundację badawczą DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft).

Nagroda COPERNICUS jest przyznawana od 2006 r. Wyróżnienie co dwa lata otrzymuje para wybitnych naukowców z Polski i Niemiec, realizujących wspólnie pracę badawczą. Dzięki Nagrodzie COPERNICUS organizatorzy wspierają i promują polsko-niemiecką współpracę naukową i wyjątkowe osiągnięcia, będące jej efektem.

Laureaci nagrody wyłaniani są w drodze konkursu przez jury złożone z uczonych, reprezentujących polskie i niemieckie środowisko naukowe. Wysokość nagrody wynosi 200 000 euro. Jest ona przyznawana w równych częściach przez obie organizacje; każdy z laureatów otrzymuje połowę kwoty i może ją wykorzystać na dalsze badania naukowe i wzmacnianie współpracy polsko-niemieckiej.

Laureaci nagrody COPERNICUS 2022

Prof. Krystyna Radziszewska i prof. Sascha Feuchert zdobyli nagrodę COPERNICUS (edycja 2022)  w obszarze badań nad Holokaustem. Prowadzone wspólnie przez laureatów badania nad świadectwami literackimi z getta żydowskiego w Łodzi (Ghetto Litzmannstadt) – drugiego największego getta w Polsce pod niemiecką okupacją – znacząco przyczyniły się do rekonstrukcji obrazów życia codziennego i kultury żydowskiej w getcie. Jury szczególnie doceniło pięciotomową publikację „Kronika Getta” opracowaną przy współudziale innych pracowników naukowych, jak również „Encyklopedię Getta”.

Wydania te, opatrzone komentarzami i przypisami, to zapiski tworzone wspólnie przez mieszkańców żydowskiego getta, które służą zarówno dokumentacji wydarzeń historycznych, takich jak deportacje, ale też zachowaniu historii kultury żydowskiej. Zdaniem jury mają one fundamentalne znaczenie dla badań nad żydowskim życiem w getcie, ale też stanowią istotną podstawę dla poszukiwania odpowiedzi na pytania, które wybiegają daleko poza badanie literatury. Jury było pod szczególnym wrażeniem przekładu wspólnych publikacji na aż cztery języki (niemiecki, polski, angielski i jidysz), a także działań popularyzatorskich prowadzonych przez oboje literaturoznawców, które mają dalekosiężny wpływ na społeczeństwo.

Sascha Feuchert i Krystyna Radziszewska współpracują ze sobą od lat 90-tych. Z biegiem czasu zapoczątkowana przez nich bilateralna współpraca rozwinęła się w rozbudowaną międzynarodową sieć współpracujących ze sobą badaczy z różnych dyscyplin. Na ich uniwersytetach z kolei powstały cieszące się międzynarodową renomą ośrodki badawcze, które zajmują się studiami nad Holokaustem. Feuchert i Radziszewska przedstawili swoje odkrycia dotyczące życia Żydów w getcie szerokiej publiczności w niemieckojęzycznej audycji radiowej, a także wykorzystali efekty swoich prac jako podstawę do przygotowania materiałów dydaktycznych dla szkół.

Laureaci nagrody COPERNICUS 2020

Prof. Sebastian Faust z Politechniki w Darmstadt oraz prof. Stefan Dziembowski z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymali nagrodę COPERNICUS (edycja 2020) za znakomitą polsko-niemiecką współpracę w dziedzinie kryptografii i bezpieczeństwa IT. Ich badania, w które często angażują młodych naukowców, koncentrują się na zastosowaniu technik matematycznych w informatyce. Współpraca uczonych doprowadziła do powstania kilku ważnych wspólnych publikacji, które spotkały się z dużym zainteresowaniem społeczności akademickiej i miały znaczący wpływ na systemy używane w praktyce. W szczególności ich praca nad równoważnością tak zwanego „modelu wycieku z szumami” i „modelu z losowym próbkowaniem” zdobyła nagrodę „Best Paper Award” na prestiżowej konferencji EUROCRYPT 2014 i znacząco przyczyniła się do ogólnego poznania metod obrony przed tzw. atakami typu „side-channel”. Ataki te są uważane za jedne z największych zagrożeń dla praktycznych systemów bezpieczeństwa.

Kolejny ważny obszar współpracy naukowej laureatów dotyczy technologii blockchain i kryptowalut. W szczególności zaproponowali oni pojęcie tzw. „dowodów przestrzeni” (ang. „proofs of space”), które oferują bardziej „ekologiczną” alternatywę dla wydobywania kryptowalut niż ta wykorzystywana w Bitcoinie. Technologia ta jest obecnie wdrażana w komercyjnych projektach blockchainowych. Ostatnio Dziembowski i Faust stworzyli system „Perun”, który umożliwia wykonywanie aplikacji blockchainowych w czasie rzeczywistym. Oprócz opublikowania kilku znaczących prac na ten temat, pracują oni obecnie nad wdrożeniem tej technologii w postaci projektu typu open source zintegrowanego z istniejącymi platformami blockchainowymi.

Gala Nagrody Copernicus, 9.06.2022. Od lewej: prof. Maciej Żylicz (FNP), prof. Katja Becker (DFG), prof. Krystyna Radziszewska (laureatka 2022 r.), prof. Sascha Feuchert (laureat, 2022 r.), prof. Sebastian Faust (laureat, 2020 r.), prof. Stefan Dziembowski (laureat, 2020 r.) (fot. Paweł Kula / Archiwum FNP).