Przyszłość Konkurencyjności Polskich Firm - nowy raport PTG

W prezentowanym opracowaniu znajdziemy zagadnienia dotyczące systemu podatkowego, surowców naturalnych, własności przemysłowej, kapitału społecznego oraz wydajności i barier rozwoju. Autorzy nie tylko identyfikują kluczowe zmiany zachodzące w polskiej gospodarce na przestrzeni ostatnich lat, wskazują na deficyt aktywności organów państwowych, ale również prezentują wnioski i adresują działania, które są konieczne do podjęcia w celu obrony rodzimego biznesu oraz zdrowej konkurencji.

Polskie Towarzystwo Gospodarcze we współpracy z Instytutem Studiów Ekonomiczno-Społecznych przygotowało raport, który ma szansę stać się przewodnikiem dla polskich firm w zakresie kompleksowo rozumianej konkurencyjności. “Wydarzenia ostatniego okresu przyniosły szereg zmian w Polsce i na świecie – wstąpienie Polski do Unii Europejskiej, kryzys finansowy lat 2007–2009, dynamiczny rozwój nowych technologii, pandemię COVID-19, wreszcie wojnę w Ukrainie. [...] Za tymi przemianami powinny również podążać instytucje rządowe” - piszą we wstępie autorzy podkreślając rolę państwa w zagwarantowaniu uczciwej konkurencji między różnymi podmiotami na rynku.

Raport składa się z 4 głównych części. W pierwszej z nich “Pojęcie i rola konkurencyjności w Europie i na świecie”, poruszone zostały kwestie definicji oraz samej koncepcji pojęcia konkurencyjności, jej determinanty po 2019 r. oraz wybrane obszary polskich firm w Europie i na świecie. W części drugiej ”Bariery rozwojowe na rynkach światowych i europejskich”, omawiane są problemy kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, ograniczeń regulacyjnych i instytucjonalnych, a także nieuczciwej konkurencji i luk w prawie.

W przedostatnim rozdziale “Czynniki zewnętrzne wpływające na konkurencyjność polskich firm” raport skupia się na działalności regulacyjnej organów UE, wpływie globalnych firm na rodzimy rynek, jak również na tendencjach w zmianach gospodarczych oraz ich wpływie na konkurencyjność. Wreszcie w części ostatniej “Wnioski i rekomendacje” pojawiają się podsumowania oraz sugestie w zakresie reform podatkowych, propozycji regulacyjnych, działań dyplomatycznych i politycznych oraz dobrych praktyk wspierania biznesu w Europie I na świecie.

Zasadnicze wnioski płynące z raportu autorzy podzielili na 5 obszarów, które są kluczowe dla zjawiska konkurencyjności. Pierwszy z nich to “Gospodarka cyfrowa i rozwój”, gdzie przywołany zostaje m. in. fakt możliwości rozszerzenie zasięgu działania przedsiębiorstwa z rynku krajowego na międzynarodowy dzięki intensywnemu rozwojowi technologii informacyjnych i komunikacyjnych, przy niewielkim udziale środków pieniężnych i inwestycji. Autorzy zaznaczają przy tym, że obecnie największe znaczenie dla przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa mają zasoby materialne, niematerialne oraz kompetencje. Podkreślają również, iż jednym z kluczowych obszarów wsparcia dla biznesu jest promocja ekspansji zagranicznej, w szczególności w zakresie zwiększania wartości sprzedaży na rynkach innych państw. Do grona najważniejszych trendów gospodarczych, obserwowanych obecnie, zaliczają zaś nearshoring, zieloną transformację, starzenie się społeczeństw wysoko rozwiniętych oraz przenoszenie kolejnych aspektów życia gospodarczego i społecznego do świata cyfrowego.

W drugim obszarze, czyli “Równych szansach rynkowych” nacisk położony zostaje na budowanie przejrzystego systemu wsparcia rządowego, a przez to redukcję ryzyka związanego z zagwarantowaniem preferencyjnego dostępu do rynku niektórym rodzajom przedsiębiorstw oraz na zapewnieniu przez polski rząd odpowiednich instrumentów finansowych dla przedsiębiorstw wchodzących na rynek, a także środków na inwestowanie w innowacje i dostosowywanie się do zmian. Wskazana została również konieczność działalności państwa na polu zapewnienia równych obciążeń regulacyjnych oraz podatkowych dla podmiotów krajowych i zagranicznych, jak również aktywnego zaangażowania krajowych urzędów antymonopolowych w postępowania mające na celu umożliwienie wykorzystywania pozycji dominującej przez międzynarodowe korporacje czy korzystania przez nie z nieformalnego wsparcia publicznego ze strony rządów państw swojego pochodzenia.

Trzecim obszarem jest “Dostosowana i proporcjonalna regulacja”, gdzie zaakcentowano, iż obecny stan krajowego systemu podatkowego uderza szczególnie w małych i średnich przedsiębiorców, dla których koszty dostosowania się do zmian w przepisach i interpretacjach są relatywnie dużo wyższe niż dla wielkich przedsiębiorstw, w tym tych zagranicznych. Aby to zmienić rząd powinien tak kształtować instrumenty wsparcia dla firm, aby nie zablokować struktur rynkowych o niższej presji konkurencyjności oraz wspierać i rozwijać zinstytucjonalizowane mechanizmy konsultacyjne i koordynacyjne między państwem a biznesem (np. związki pracodawców). Szczególnie w przypadku Polski wydaje się, że nacisk na funkcjonowanie tak zinstytucjonalizowanych ciał i procedur doradczych ma głęboki sens.

Kolejny obszar - “Zagrożenia” to identyfikacja ryzyk i wyzwań, przed którymi stoi polityka gospodarcza kraju. Wśród wniosków autorzy wymieniają: agresywną konkurencję przedsiębiorstw zarówno z bardziej rozwiniętych gospodarek (np. USA), jak i krajów rozwijających się (np. Chiny); istnienie luk legislacyjnych w obszarze konkurencyjności, które może prowadzić do faworyzowania przedsiębiorstw spoza Europy względem podmiotów krajowych; niewystarczające regulacje i brak adekwatnych działań ze strony organów ochrony konkurencji; niechęć Komisji Europejskiej do zajmowania się sprawami zgłaszanymi przez polskich i unijnych przedsiębiorców. Ponadto autorzy piszą o agresywnej optymalizacji podatkowej zagranicznych podmiotów i ich wspieraniu przez państwa rodzime, co stanowi wielkie zagrożenie dla konkurencyjności krajowych przedsiębiorców. Zwracają również uwagę, na największą bolączkę polskich pracodawców: system podatkowy, należący do najbardziej skomplikowanych w UE.

Piąty obszar, poniekąd wynikający z powyższych, “Działania na przyszłość” to nic innego jak zbiór konkretnych rekomendacji. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują: aktywne otwarcie się przedsiębiorców na nowe kanały sprzedażowe i eksportowe, mocne wspieranie rozwoju polskich podmiotów za granicą przez państwo oraz na ograniczanie nieuczciwej konkurencji z Chin, np. poprzez bardziej efektywne kontrole celne produktów przysyłanych w ramach funkcjonowania sklepów e-commerce i stosowanie kar finansowych wobec tychże podmiotów, które korzystając z pomocy publicznej w stopniu prowadzącym do nieuczciwej konkurencji z podmiotami rodzimymi. Zdaniem autorów wartym rozważenia jest powołanie, wzorem dyplomacji USA, jednostki Digital Attaché, która specjalizowałaby się w zadaniach związanych z obroną interesów krajowych przedsiębiorstw cyfrowych, działających również poza granicami Polski, a także projektowanie inwestycji państwowych z uwzględnieniem ich wpływu na konkurencyjność poszczególnych branż.

Cały raport jest wynikiem wielomiesięcznej i wnikliwej pracy analityków na co dzień zawodowo zajmujących się poszczególnymi obszarami gospodarki. Dokument można pobrać z oficjalnej strony Polskiego Towarzystwa Gospodarczego. Dostępny jest pod adresem:

https://iptg.pl/wp-content/uploads/2023/07/Przyszlosc-Konkurencyjnosci-Polskich-Firm.pdf