Lata 2022-2023 to test kompetencji dla polskiego rolnictwa

Miniony rok był niezwykle wymagający dla branży rolnej. Nieoczekiwane zmiany o podłożu społeczno-politycznym zachwiały gospodarkami wielu państw, a firmy z sektora handlu produktami rolnymi musiały opuścić nakreślone wcześniej plany rozwojowe na rzecz ratowania łańcuchów dostaw i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego na świecie. Wydarzenia te nie ominęły rynku produkcji żywności i całej, szeroko pojętej branży rolniczej, która wyraźnie pokazała się jako znaczący i strategiczny element funkcjonowania światowej gospodarki. Czy po tak wyboistym roku sytuacja na rynku się uspokoi? 

Rynek zbóż i jego produktów jest bardzo ważnym segmentem gospodarki żywnościowej, zwłaszcza w kontekście kształtowania sytuacji wyżywieniowej i ekonomicznej ludności. W Polsce ziarna zbóż i ich produkty pochodne od lat stanowią ważny element handlu zagranicznego. Według raportu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa pt. "Analiza polskiego eksportu rolno-spożywczego w 2021 r.” w 2021 r. stanowiły one aż 13% udziału w całym eksporcie produktów rolno–spożywczych, gdzie wartość tego sektora osiągnęła poziom 4,7 mld euro1. Rola handlu produktami rolnymi, stała się także niezwykle istotna w kwestii bilansowania rynku zbożowego i zapewnienia bezpieczeństwa żywieniowego zarówno na świecie, jak i w Polsce. Jest to szczególnie widoczne w przypadku nadprodukcji zboża, gdzie działania firm handlowych pomagają przywrócić równowagę w niedoborach i nadmiarach w poszczególnych regionach. 

Bardzo trudny rok 2022 dodatkowo podkreślił rolę branży jako jednego z fundamentów krajowej i światowej gospodarki. Gospodarcze konsekwencje wojny w Ukrainie dotknęły w szczególności sektor rolniczy. Ograniczenia w eksporcie i imporcie towarów, sankcje, blokady portów morskich, przerywały kluczowe łańcuchy dostaw i spowodowały niepewność co do dalszej wymiany handlowej w regionie. Jednak branża zareagowała na nową rzeczywistość bardzo sprawnie. Wychodząc naprzeciw trudnej sytuacji oraz wspierając działania Unii Europejskiej i ONZ, firmy handlujące zbożem mocno zaangażowały się w pomoc w tworzeniu korytarzy solidarnościowych, umożliwiających eksport produktów rolnych. Dzięki temu nie tylko udało się częściowo zahamować wzrost światowych cen zbóż, ale także uchronić miliony ludzi uzależnionych od dostaw zbóż przed kryzysem żywnościowym na całym świecie. 

"Mijający rok postawił przed branżą wiele trudnych zadań, na które musieliśmy zareagować szybko i zdecydowanie. Jestem przekonana, że to właśnie dzięki silnej pozycji wypracowanej przez lata poradziliśmy sobie z nimi. Z doświadczeniem z roku ubiegłego, śmiało mogę powiedzieć, że bez ścisłej współpracy całego sektora, mam tu na myśli rolników, firmy i administrację, kolejne wyzwania mogą utrudnić rozwój i ekspansję polskiego rolnictwa" – mówi Agnieszka Szechniuk, Członek Zarządu Viterra Polska. 

Dojrzałość rynku rolniczego i jego wysoka odporność na nieoczekiwane sytuacje to nie przypadek. Rolnictwo od zawsze było jednym z kluczowych sektorów polskiej gospodarki, a wraz ze zmianami ustrojowymi, czyli przystąpieniem do Unii Europejskiej czy reformom z 2004 roku, zaczęło nabierać jeszcze większego znaczenia. W wyniku konsekwentnie wprowadzanych zmian, cyfryzacji czy modernizacji rolnictwa, produkty wytworzone przez polskich rolników przechodzą przez rygorystyczne normy eksportowe i pojawiają się na półkach sklepowych na całym globie.  

Podążając za zachodnimi wzorcami, zmieniła się także struktura agrarna polskiej wsi. Według najnowszego raportu Powszechnego Spisu Rolnego z 2020 roku, pomimo spadającej liczby gospodarstw rolnych, stale rośnie ich powierzchnia. W ciągu 10 lat ich średnia wielkość wzrosła o ok. 13 proc., co bezpośrednio przyczyniło się do napędzania rozwoju polskiego rolnictwa i jego rentowności.  

"Przez ostatnie dwie dekady polskie rolnictwo uległo gruntownej modernizacji, a postęp technologiczny objął nie tylko uprawę roli, ale także przetwórstwo żywności oraz całą logistykę i zarządzanie łańcuchem dostaw. Jesteśmy obecni na polskim rynku już od 25 lat i możemy śmiało stwierdzić, że w tym czasie nastąpił znaczący wzrost świadomości polskich rolników, zwłaszcza jeżeli chodzi o rozwój gospodarstw czy możliwości współpracy z podmiotami zewnętrznymi" – dodaje Agnieszka Szechniuk. 

Jak zatem kształtują się perspektywy na rok 2023? W górę poszły już ceny nawozów, środków ochrony roślin, materiałów budowlanych i maszyn rolniczych. Znacząco ograniczyło to rozwój sektora i wygląda na to, że obecna sytuacja utrzyma się w nadchodzących miesiącach. Rolnicy, tak samo jak przedsiębiorcy z innych sektorów, martwią się wzrostem cen energii, paliw i towarów, a także coraz większymi problemami z dostępnością produktów. 

Eksperci Viterra Polska przewidują, że w ciągu najbliższych miesięcy rolnicy będą postawieni przed szeregiem nowych wyzwań, a najważniejszymi z nich będą utrzymanie i usprawnienie globalnych działań w łańcuchach dostaw oraz zabezpieczenie produkcji, która pozwoli uzupełnić niezbędne zapasy na świecie. Oznacza to potrzebę znalezienia rozwiązań, które będą w stanie pomóc rolnikom, chociażby w przypadku ewentualnych anomalii pogodowych, takich jak susze czy powodzie. 

"Sytuacja rynkowa zmusiła rolników do poszukiwania nowych możliwości oszczędzania i ograniczenia inwestycji, co z pewnością przełoży się na całą koniunkturę rolną w kraju. W najbliższych latach kluczowym będzie utrzymanie wysokiego poziomu konkurencyjności polskiego rolnictwa, a do tego potrzebne będzie odpowiednie wsparcie finansowe i merytoryczne we wdrażaniu nowoczesnych technologii czy dążeniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Jedno jest pewne: podjęcie tych wyzwań będzie wymagało współpracy zarówno samych rolników, firm handlujących produktami rolnymi, jak i administracji publicznej" - konkluduje Agnieszka Szechniuk.