Seniorzy się ograniczają, a długi wciąż rosną

Sytuacja polskich emerytów jest trudna. Mimo waloryzacji emerytur, przysłowiowej trzynastki, a nawet czternastki budżet przeciętnego seniora wynosi ok. 2767,47 zł (to przeciętna wysokość emerytury notowana pod koniec ubiegłego roku). W dobie wysokiej inflacji, wysokich kosztów utrzymania nieruchomości, ich modernizacji, czy opału, senioralne kieszenie świecą pustkami. Na dodatek emeryci nie mogą liczyć na pomoc finansową bliskich lub rodziny. Jak wkazuje KRD tylko 5 proc. osób starszych może liczyć na wsparcie partnera albo bliskich. Zadłużonych jest już blisko 400 tys. emerytów. Średnie zadłużenie to ponad 17 tys. zł.[1] Z pomocą może przyjść renta dożywotnia.

Z danych Krajowego Rejestru Długów wynika, że zadłużenie polskich seniorów sięga 6,22 mld zł.[2] Emeryci mają do oddania 4,6 mld zł funduszom sekurytyzacyjnym (które przejęły ich długi od pierwotnych wierzycieli), 680 mln zł bankom, firmom pożyczkowym i ubezpieczeniowym, 676 mln zł instytucjom państwowym i samorządowym, 88 mln zł operatorom komórkowym. Seniorzy mają też zadłużenie z tytułu nieuregulowanych opłat za mieszkanie (prawie 80 mln zł), czy jeżdżenia komunikacją miejską „na gapę” (32 mln zł).

Senioralna lista ograniczeń

Z badania „Oszczędzanie Polaków podczas inflacji”, przeprowadzone przez IMAS International na zlecenie KRD wynika, że ponad 70 proc. seniorów ograniczyło swoje wydatki w ostatnim półroczu.[3] Aż 60 proc. seniorów zrezygnowało z wyjścia do restauracji, czy kawiarni, 55 proc. ograniczyło wydatki na odzież, kolejne 55 proc. przestało chodzić do kina, teatru, czy na koncerty, 52 proc. zrezygnowało z zakupu sprzętu RTV oraz AGD.

Jednym z pomysłów jak wesprzeć domowy budżet jest dorabianie do emerytury i faktycznie, liczba osób starszych, które dorabiają na emeryturze sukcesywnie rośnie. Jeszcze w 2015 roku było ich nieco ponad 500 tys. a pod koniec 2021 roku już ponad 800 tys.[4] Warto pamiętać, że osoby pobierające emeryturę „właściwą” mogą bez ograniczeń dorabiać do świadczeń emerytalnych natomiast osoby, które przeszły na tzw. emeryturę „wcześniejszą” mają pewne ograniczenia. W tym wypadku kwota dodatkowego dochodu zależy od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. „Wcześniejszy” emeryt i rencista może zatem dorobić nie więcej niż 4536,50 zł miesięcznie (po przekroczeniu tej kwoty jego świadczenie emerytalne, które pobiera co miesiąc zostanie zmniejszone). Jeżeli dorobi więcej niż 8424,90 zł miesięcznie jego świadczenie zostanie całkowicie zawieszone.[5]

Renta dożywotnia nie tylko co miesiąc

Domowy budżet senioralny może podreperować też renta dożywotnia, która istnieje na polskim rynku od 15 lat. W zamian za przekazanie prawa własności do nieruchomości senior otrzumuje comiesięczne świadczenia pieniężne. Zgodnie z przepisami dotyczącymi służebności osobistej mieszkania emeryt może zamieszkiwać w swoim lokum aż do śmierci, co wpisane jest do aktu notarialnego (taki zapis powinna zawierać umowa renty dożywotniej). Z danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych wynika, że średnia renta dożywotnia w Polsce to 1000 zł wypłacane miesięcznie. Wartość ta jednak może oscylować nawet w granicach 3000-5000 miesięcznie. Wszystko zależy od wieku emeryta (w momencie podpisania umowy), jego płci oraz wartości posiadanej przez niego nieruchomości.

– Od niedawna mamy nowe rozwiązanie, czyli jednorazową dużą wypłatę środków pieniężnych w momencie podpisania umowy. Senior może dostać 10 tys. zł, a nawet i 100 tys. zł na start. Wszystko zależy od wartości posiadanej nieruchomości, wieku emeryta, ale również modelu renty dożywotniej, który emeryt wybierze. Od dawna pracowaliśmy nad takim rozwiązaniem. Zależało nam na tym, by emeryci mieli do dyspozycji większą kwotę pieniędzy, bo wielu z nich chce np. spłacić zadłużenie. Zresztą, nasze cykliczne badania opinii i analizy pokazują, że ponad 60 proc. emerytów, którzy decydują się na rentę dożywotnią podejmuje tę decyzję właśnie z powodu nieuregulowanych zobowiązań, w tym różnych długów finansowych – mówi Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM. – Oczywiście poza dużą kwotą na start, emeryci dostają też standardowe świadczenia pieniężne co miesiąc – dodaje.

Dorobić można też na najmie

Aby dorobić do emerytury lub renty można też podnająć pokój albo większą część nieruchomości (np. domu). Warto jednak pamiętać o ostrożności, wynajmować pokój lub część domu osobom, które wcześniej zweryfikowaliśmy, ubezpieczyć nieruchomość na wypadek szkód, a przede wszystkim podpisać korzystną umowę najmu. Warto tu przede wszystkim rozważyć umowę najmu okazjonalnego, która zawiera akt o poddaniu się egzekucji najemcy i wskazanie lokalu do wyprowadzki. Taka forma prawna ma zabezpieczyć właściciela nieruchomości przed ewentualnymi problemami z osobą, która wynajęła u nas pokój, nie reguluje opłat lub wyrządza inne szkody, a nie chce się wyprowadzić.

[1] Tamże.

[2] Krajowy Rejestr Długów, https://krd.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/2023/seniorzy-ograniczaja-wydatki-ale-to-nie-pomaga-w-splacie-dlugow

[3] Badanie „Oszczędzanie Polaków podczas inflacji”, przeprowadzone w grudniu 2022 roku przez IMAS International na zlecenie KRD. Źródło: https://krd.pl/centrum-prasowe/informacje-prasowe/2023/seniorzy-ograniczaja-wydatki-ale-to-nie-pomaga-w-splacie-dlugow

[4] https://www.prawo.pl/kadry/ilu-emerytow-dalej-pracuje,517849.html

[5] https://www.pit.pl/aktualnosci/dodatkowy-zarobek-na-emeryturze-badz-rencie-zmiany-od-1-grudnia-2022-r-1007650