Banki w Polsce wciąż zarabiają, ale ich sytuacja się pogarsza. Sektor czekają kolejne regulacje

W ostatnich latach banki w Polsce łącznie zarabiają 12–15 mld zł. Najlepiej radzą sobie największe grupy, natomiast średnie instytucje borykają się z problemami. Na ich niekorzyść działają niskie stopy procentowe, a także regulacyjne obciążenia, takie jak choćby składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Zdaniem Krzysztofa Kalickiego, byłego prezesa Deutsche Banku, sytuacja finansowa branży się pogarsza.

– Generalnie mógłbym powiedzieć, że sektor bankowy jest w niezłej kondycji, ale ona raczej się pogarsza. Te wszystkie obciążenia, które spadły na sektor bankowy – regulacyjne zewnętrzne i wewnętrzne, podatek od składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny – to wszystko powoduje, że sektor bankowy, jego sytuacja finansowa z punktu widzenia takich parametrów jak stopa zwrotu, się pogarsza – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes Krzysztof Kalicki, były prezes Deutsche Bank Polska. – W tej chwili stopa zwrotu z kapitału jest lekko ponad 7 proc., a to jest niewystarczające dla długoterminowego rozwoju.

Według Głównego Urzędu Statystycznego wynik finansowy netto sektora bankowego w 2018 r. wyniósł 14,7 mld zł, czyli o 7,6 proc. więcej niż w 2017 roku. Suma bilansowa banków wzrosła o 6,6 proc. i wyniosła 1,89 bln zł. Wartość kredytów udzielonych sektorowi niefinansowemu zwiększyła się o 5,6 proc. do kwoty 1,1 bln zł, a depozytów – o 7,5 proc. do 1,15 bln zł. Mimo tych pozornie pozytywnych danych Związek Banków Polskich podaje, że o ile zysk netto sektora w styczniu 2013 roku wynosił niemal 1,75 mld zł, to w styczniu br. spadł do 255,04 mln zł. Z kolei zwrot z kapitałów sektora zmniejszył się do poniżej 7 proc. w 2018 roku wobec 13 proc. w 2011 roku.

Jak komentuje prezes ZBP Krzysztof Pietraszkiewicz, od wielu lat branża obserwuje niepokojący i utrzymujący się spadek wyniku sektora bankowego. Pomimo że sektor uzyskuje wynik netto co roku na poziomie 12–15 mld zł, to cały czas w niekorzystny sposób zmienia się zwrot z kapitałów, przez co sektor staje się coraz mniej atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych i krajowych.

– Sektor bankowy jest pod presją polityczną z bardzo wielu stron, a do tego dojdą kolejne wymagania regulacyjne i kapitałowe. Wydaje się, że to będzie dosyć dużym wyzwaniem dla sektora. Już w tej chwili pewna grupa banków ponosi straty. Duże instytucje lepiej sobie radzą, ale banki średnie mają niski zwrot na kapitale – mówi Krzysztof Kalicki. – Na pewno koszty, które obciążają banki, w ostatnich latach bardzo wzrosły. Zresztą widać ze wszystkich analiz statystycznych, że koszty ogólne przekroczyły koszty działania banku. Do tego jeszcze tempo wzrostu finansowania przez sektor bankowy jest wolniejsze, kredyty rosną wolniej niż nominalne PKB. To wszystko powoduje, że jesteśmy w momencie lekkiego zawahania, co będzie dalej.

Z danych KNF wynika, że na koniec lutego 2019 roku działalność prowadziły 32 banki komercyjne, 547 banków spółdzielczych oraz 31 oddziałów instytucji kredytowych. Wynik finansowy netto sektora bankowego na koniec lutego osiągnął 1,1 mld zł i był niższy o 0,5 mld zł (o 30,6 proc.) od osiągniętego na koniec lutego 2018 roku. Koszty odsetek na koniec 2018 roku wyniosły 15,7 mld zł, koszty z tytułu opłat i prowizji – 4,7 mld zł, a koszty działania banków – 33,6 mld zł.

Z analiz ZBP wynika, że maksymalne efektywne opodatkowanie największych polskich banków sięga 44 proc., a nominalne to ok. 33 proc. W efekcie stopa podatkowa jest o połowę wyższa niż w innych krajach regionu Europy Środkowo-Wschodniej. 

Sytuacji nie poprawiają też niskie stopy procentowe.

– Stopy procentowe w dużej mierze są skorelowane z tym, co się dzieje makroekonomicznie. Jeżeli inflacja utrzymuje się na relatywnie niskim poziomie, to stopy procentowe nie rosną. Z punktu widzenia sektora bankowego byłoby lepiej, gdyby były one nieco wyższe – mówi Krzysztof Kalicki. – Pytanie jest takie, jak się rozwinie inflacja w Polsce, bo widać, że w wielu krajach ona pomału rośnie. To będzie problemem polityki pieniężnej. Na pewno sektor bankowy znajdzie się w korzystniejszej sytuacji, ale oczywiście nikt nie chciałby, żeby w kraju inflacja szczególnie poważnie wzrosła, bo to nie jest ani w interesie klientów banków, ani w interesie sektora.