Osoby pracujące w kilku państwach nabywają prawo do emerytury w każdym z nich. Od 1. do 6. ZUS wypłacał za granicę ponad 52 tys. świadczeń emerytalno-rentowych

Przepisy unijne i dwustronne umowy między Polską a innymi państwami pozwalają osobom, które pracowały w kilku krajach, nabyć prawa do emerytury w każdym z nich. W ubiegłym roku do ZUS wpłynęło 111,6 tys. wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji na podstawie tych przepisów. W I połowie tego roku Zakład wypłacał za granicę ponad 52 tys. takich świadczeń.

– Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego daje Polakom gwarancję, że bez względu na to, gdzie będą mieszkali po zakończeniu aktywności zawodowej, będą mogli korzystać ze świadczeń i podlegać takiej samej ochronie społecznej jak obywatele państwa, w którym pracują czy w którym będą przebywali na emeryturze – przypomina w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes dr hab. Piotr Wawrzyk z Instytutu Europeistyki na Uniwersytecie Warszawskim.

Jeśli obywatel jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej pracował w różnych państwach, to jego emerytura składa się z części, które wypracował w poszczególnych krajach. Jest to możliwe dzięki przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Takie przepisy były konieczne, bo każdy z krajów Unii Europejskiej ma inny system ubezpieczeń społecznych.

– Osoba ubiegająca się o świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej zobowiązana jest przedłożyć wniosek na formularzu krajowym. Jeżeli ubiega się o emeryturę, powinien być to formularz EMP, wraz załącznikiem EMZ, przy rencie rodzinnej – formularz ZUS RP2, a przy rencie z tytułu niezdolności do pracy – formularz ZUS RP1-R. Powinien być do nich dołączony formularz E207PL, z którego wynikają okresy ubezpieczenia osoby składającej wniosek – wskazuje Aneta Pochylska z Departamentu Rent Zagranicznych w Centrali ZUS.

Bez przepisów o koordynacji systemów niejednokrotnie osoba zatrudniona w czasie kariery zawodowej w kilku państwach mogłaby nie uzyskać prawa do emerytury lub renty. Miałaby zbyt krótki okres podlegania ubezpieczeniom w poszczególnych państwach. Dzięki przepisom obowiązującym w Unii liczy się suma przepracowanych lat, a świadczenia z każdego kraju oblicza się według zasady proporcjonalności. To element swobody przepływu osób, czyli niedyskryminowania osób pracujących poza krajem, m.in. pod względem ubezpieczeń społecznych.

Polska dodatkowo podpisała dwustronne umowy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego z krajami spoza UE.

– Umowę z byłą Jugosławią obecnie stosuje Serbia, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina. Łączy nas także taka umowa z Australią, Kanadą, USA, Koreą Południowa, Mołdawią, Ukraina, Macedonią – wymienia Pochylska.

Ze „Sprawozdania z działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za 2016 rok” wynika, że w 2016 roku wpłynęło 111,6 tys. wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji na podstawie rozporządzeń wspólnotowych oraz bilateralnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym. 63 tys. wniosków złożyły osoby mieszkające w Polsce, a blisko 31 tys. osoby mieszkające w krajach UE/EOG, przede wszystkim Niemczech (13 tys.). 3,6 tys. wniosków pochodziło od osób mieszkających w Stanach Zjednoczonych.

– Umowa z USA to jedna z naszych największych umów. Osoba, która pracowała w Polsce i USA, podlegała przepisom jednego i drugiego państwa. Jeżeli mieszka w Polsce, to składa wniosek w najbliższej placówce ZUS, ta zaś musi przekazać wszelkie informacje dotyczące realizacji umowy polsko-amerykańskiej w dziedzinie składania wniosków oraz przyjąć ten wniosek – mówi Aneta Pochylska.

Aby uzyskać świadczenie, konieczne jest przedstawienie dokumentów. Przede wszystkim muszą one potwierdzać fakt podlegania ubezpieczeniom społecznym ze wszystkich krajów oraz tytuł, z którego dana osoba im podlegała. Warto przedstawić także nadany przez właściwą instytucję numer ubezpieczenia lub ewidencyjny. Informacja o pracodawcy pozwoli natomiast łatwiej zidentyfikować wnioskodawcę i zweryfikować przedstawione informacje.

– Przede wszystkim należy gromadzić dokumenty potwierdzające nasz staż pracy za granicą. Takim dokumentem jest świadectwo pracy od pracodawcy, ale możemy też złożyć: umowę o pracę, oświadczenie o objęciu ubezpieczeniem społecznym w danym kraju, wykonywaniem pracy, jak również potwierdzeniem przelewów wypłaty – wymienia Katarzyna Kochanowska, Associate w Kancelarii Taylor Wessing w Warszawie.