Największe projekty infrastrukturalne w Polsce zagrożone. Konieczne ułatwienia w zatrudnianiu cudzoziemców

Na rynku budowlanym brakuje nawet 150 tys. wykwalifikowanych pracowników. Firmy posiłkują się pracownikami ze Wschodu, ale i ten zasób powoli się wyczerpuje. Sięgają więc po pracowników z coraz odleglejszych państw, walczą o nich coraz wyższymi pensjami i apelują do rządu o zmianę prawa. Chodzi o ułatwienia w pozyskiwaniu pracowników z innych krajów niż Polska czy uzyskiwaniu zezwolenia na pracę dla obcokrajowców bez testu rynku pracy. Bez tego może być trudno zrealizować część inwestycji infrastrukturalnych, w tym te najważniejsze, jak budowa autostrad, modernizacja linii kolejowych czy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego.

– Brak pracowników jest jednym z głównych problemów, z jakimi boryka się obecnie branża budowlana. Najwięksi wykonawcy obawiają się, że może to spowodować, że niektórych największych projektów infrastrukturalnych w ogóle nie uda się wykonać. Chodzi o budowę autostrad czy dróg szybkiego ruchu, o modernizację linii kolejowych czy potencjalnie projekty związane np. z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego – podkreśla w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Jędrzej Puzyński, dyrektor programowy Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.

W branży budowlanej obecnie brakuje prawie 150 tys. rąk do pracy. Portal Wielkiebudowanie.pl ocenia bezrobocie w branży na 2,8 proc. Na jednego przyszłego pracownika przypada prawie sto miejsc pracy. Sąfirmy, które z marszu gotowe są zatrudnić kilka tysięcy nowych pracowników. Brakuje kadr niemal we wszystkich obszarach. Choć wynagrodzenia plasują się na najwyższym poziomie od 1989 roku i stale rosną, rąk do pracy wciąż brakuje. To zaś przekłada się na sytuację finansową polskich firm z sektora budowlanego. Portal Wielkiebudowanie.pl podaje, że w 2017 roku 70 proc. budów cierpiało na brak podwykonawców lub miało duże kłopoty z ich pozyskaniem.

– Jeżeli wykonawcy nie są w stanie wykonać prac bez pozyskiwania w sposób nadzwyczajny nowych pracowników, to mogą rosnąć koszty inwestycji. To jest problem dla samych firm, ponieważ bez odpowiednich kadr mogą mieć problem z wykonaniem głównych projektów i kontynuowaniem prac. To koniec końców jest też problem dla społeczeństwa. Jeżeli nie uda się do 2023 roku wykonać projektów, które miały być współfinansowane z funduszy UE, to ryzykujemy, że te środki nam przepadną – przekonuje Jędrzej Puzyński.

Kadry budowlane do tej pory ratowali Ukraińcy i Białorusini. Z danych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że w 2017 roku wydano ok. 1,8 mln oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom. Zdecydowana większość dotyczyła obywateli Ukrainy. W budownictwie, gdzie w ubiegłym roku pracowało ich 214 tys., a wzrost w ciągu roku sięgnął 34 proc., powoli jednak brakuje też Ukraińców, firmy sięgają więc po Hindusów i Nepalczyków, których w Polsce jest coraz więcej. W ciągu roku liczba obywateli Nepalu wzrosła aż sześciokrotnie.

– Jest problem podbierania sobie pracowników przez wykonawców i to nawet nie tylko w Polsce. Zdarza się, że firmy wykonawcze zza granicy wysyłają do Polski swoich ludzi, którzy mają zrekrutować odpowiednią liczbę pracowników do pracy w innym kraju. Z drugiej strony firmy wykonawcze również podejmują szereg działań lobbingowych, które mają uświadomić władzom skalę problemu i przekonać, że należałoby zmienić niektóre kwestie legislacyjne tak, by ułatwić pozyskiwanie pracowników z innych krajów – mówi ekspert ZDG TOR.

W 2030 roku pracodawcy będą mieli problemy z obsadzeniem już co piątego stanowiska pracy, a z 20 mln potrzebnych pracowników pracować będzie około 16 mln osób. Niedobory dotyczą nie tylko pracowników wysoko wykwalifikowanych, lecz także tych o kwalifikacjach podstawowych. Dlatego konieczne są ułatwienia w zatrudnianiu obcokrajowców, nie tylko tych ze Wschodu. Na przykład łatwiejsze sprowadzanie cudzoziemców o potrzebnych w Polsce kwalifikacjach czy uzyskanie w takich przypadkach zezwolenia na pracę dla obcokrajowca bez testu rynku pracy.

– Są też kwestie na poziomie lokalnym, np. osoba zatrudniona zza granicy dostawała zgodę na pracę w ramach jednego regionu i jeżeli wykonawca przenosił się z inwestycją do innego regionu kraju, to musiał ponownie uzyskiwać zgodę na zatrudnienie tego pracownika. Najpierw trzeba sprawdzić, czy są na rynku polskim specjaliści, którzy mogliby spełniać takie oczekiwania i dopiero, kiedy się okaże, że ich nie ma, to jest możliwość zatrudnienia pracownika zza granicy – tłumaczy Jędrzej Puzyński.

Zdaniem eksperta teraz jest odpowiedni moment, żeby zacząć działać. Obecnie zapotrzebowanie na pracowników jest największe, bo ogromna jest też skala inwestycji infrastrukturalnych zaplanowanych na lata 2018–2022.

– Na pewno rządzący dostrzegają ten problem. Nie jest tak, że branża budowlana czy wykonawcy mówią jedno, a potem napotykają ścianę. Wręcz przeciwnie, jest chęć władz wsłuchania się w ich głos i wiem, że już są działania prowadzone, żeby przynajmniej część z tych postulatów firm wykonawczych została spełniona – mówi Jędrzej Puzyński.