Do 2029 roku rynek pracy skurczy się o milion pracowników. Przedsiębiorcy wskazują, jak zaktywizować cztery wykluczone dotąd zawodowo grupy [DEPESZA]
W latach 2020–2029 zmiana struktury społecznej doprowadzi do skurczenia się rynku pracy aż o milion pracowników. Trend ten wymusi na pracodawcach konieczność podejmowania konkretnych działań zmierzających do aktywizacji pomijanych dotąd grup społecznych. – Inkluzywność to nie tylko kwestia etyczna, to strategiczna odpowiedź na kryzys demograficzny i niedobór siły roboczej – wskazuje Związek Przedsiębiorców i Pracodawców.
Jak podaje ZPP w raporcie „Każdy talent na wagę złota – inkluzywni w zatrudnianiu”, powołując się na dane Eurobarometru, problem braku rąk do pracy dotyka w Polsce już teraz 82 proc. małych i średnich przedsiębiorstw (przy średniej w UE na poziomie 54 proc.) i będzie się pogłębiał. Według obliczeń Eurostatu tylko w latach 2020-2029 rynek pracy skurczy się o milion pracowników. Dekadę później zmniejszy się o kolejne prawie 700 tys. pracowników, natomiast w latach 2040–2049 – niemal o 2,2 mln osób.
– Dane z raportów PIE jednoznacznie wskazują, że w Polsce do 2035 roku liczba pracowników zmniejszy się o 2,1 mln: w edukacji – o 29 proc., ochronie zdrowia – 23 proc., przemyśle – 11 proc. Z drugiej strony pomijany lub nie w pełni wykorzystywany jest potencjał szeregu grup społecznych – ocenia w rozmowie z agencją Newseria Emilia Szczukowska, analityczka ds. regulacyjnych w Departamencie Prawa i Legislacji Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Potencjał tkwi przede wszystkim w grupie osób przewlekle chorych, z niepełnosprawnościami, matek oraz ojców powracających do pracy po urlopach związanych z rodzicielstwem, a także osób, które ukończyły 50. rok życia. Podjęcie skutecznych działań w kierunku aktywizacji tych grup przez pracodawców i przedsiębiorców, przy realnym wsparciu państwa, może złagodzić skutki negatywnych trendów na rynku pracy w związku z widocznym brakiem wyspecjalizowanych pracowników w różnych branżach.
– To wielki potencjał niewykorzystanych kompetencji i ogromnej motywacji. Matki opiekujące się dziećmi to na ogół osoby bardzo dobrze zorganizowane, potrafiące koordynować wiele zadań jednocześnie, a także z silną motywacją, by z sukcesem łączyć zadania rodzinne z życiem zawodowym. Seniorzy to wielki potencjał doświadczenia, poczucie obowiązkowości, etosu pracy – wskazuje Paweł Fogt, dyrektor strategii i marketingu w Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Z danych ZPP wynika, że wśród matek dzieci w wieku 1–3 lat współczynnik aktywności zawodowej wynosi 62 proc. – o 26 pkt proc. mniej niż wśród kobiet bezdzietnych. Co trzecia matka dzieci do dziewięciu lat nie jest aktywna zawodowo. W gronie pokolenia silver aktywność zawodowa Polaków wynosi 58,4 proc., przy unijnej średniej 64,2 proc. Według danych GUS, opublikowanych w 2023 roku, liczba osób powyżej 50. roku życia aktywnych zawodowo była dwukrotnie niższa niż biernych (odpowiednio 4,8 mln i 8,7 mln).
– Dla osób przewlekle chorych praca często bywa rodzajem terapii pozwalającej na powrót do normalnego funkcjonowania, zajęciem dającym poczucie bycia potrzebnym, a także sposobem na zdobycie środków na leczenie. Z kolei osoby neuroróżnorodne to wielki zasób kompetencji takich jak kreatywność, możliwość wykonywania wielu zadań jednocześnie czy w przypadku osób autystycznych wielka dokładność i skrupulatność – mówi Paweł Fogt.
Raport kampanii „Choroba – pracuję z nią” wskazuje, że według 70 proc. menedżerów choroba może być powodem odrzucenia kandydata do pracy, a 40 proc. widzi wyzwania związane z potencjalnym zatrudnieniem osoby przewlekle chorej. Z kolei raport Fundacji SYNAPSIS wskazuje, że w grupie osób neuroróżnorodnych ponad połowa dorosłych osób w spektrum autyzmu nie pracuje, mimo że nie ma ku temu przeciwwskazań.
– Zestawienie tych danych jasno pokazuje niezrozumiały paradoks – coraz mniej ludzi będzie pracować, a jednocześnie odrzucany jest potencjał grup, które pracy potrzebują i poszukują – przekonuje Emilia Szczukowska.
– Druga odsłona potencjału omawianych przez nas grup ma wymiar czysto ekonomiczny. Według szeroko cytowanych danych McKinsey jeszcze z 2021 roku PKB Polski mógłby być o 9 proc. wyższy, gdyby lepiej wykorzystać potencjał kobiet na rynku pracy. To równowartość prawie 300 mld zł rocznie. Stworzenie lepszego systemu aktywizacji zawodowej osób chorych to powrót na rynek pracy kilkuset tysięcy pracowników – mówi dyrektor strategii i marketingu w Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Eksperci ZPP oceniają, że sytuacja powoli się zmienia, ale nadal działania państwa w tym zakresie nie są wystarczające.
– Pomoc i zachęty skupiają się na różnego rodzaju dotacjach i zwolnieniach podatkowych, ale wiedza na ich temat wśród przedsiębiorców, szczególnie z sektora mikro- i małych firm, jest fragmentaryczna, a realna opłacalność tych rozwiązań często kwestionowana. Na uwagę i pochwałę zasługuje program Aktywny Rodzic, czyli tzw. babciowe, który ułatwia systemowo powrót rodziców na rynek pracy. O tym, jak ważne i rezonujące jest to zagadnienie, świadczy 700 tys. złożonych w programie wniosków – ocenia Paweł Fogt.
Wciąż brakuje systemowych rozwiązań, które faktycznie pozwoliłyby wrócić na rynek pracy grupom wykluczonym. W ramach projektu „Każdy talent na wagę złota – inkluzywni w zatrudnianiu”, który skupia się na potrzebach czterech grup pracowników: osób powracających na rynek pracy po przerwach związanych z rodzicielstwem, osób z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnościami, pracowników 50+ oraz osób neuroróżnorodnych, ZPP zorganizował pięć posiedzeń w formie okrągłych stołów, poświęconych sytuacji każdej z tych grup. Do dyskusji zaproszono przedstawicieli wszystkich sektorów gospodarki.
– Postulujemy wdrożenie konkretnych działań, które umożliwią realną aktywizację grup dotąd wykluczonych z rynku pracy. Na podstawie szerokiego dialogu z przedsiębiorcami, organizacjami społecznymi i administracją publiczną rekomendujemy cztery kluczowe kierunki zmian – mówi Emilia Szczukowska.
ZPP ocenia, że konieczne jest wypracowanie rozwiązań, które wychodzą naprzeciw potrzebom rodziców, w tym kobiet decydujących się na macierzyństwo. Choć 94,4 proc. niepracujących zawodowo matek planuje powrót na rynek pracy, to 69,4 proc. boi się, że po powrocie do pracy będą miały problemy z łączeniem pracy z wychowywaniem dzieci.
– Po pierwsze, tworzenie prawdziwie inkluzywnego środowiska pracy musi się łączyć z efektywnym wykorzystaniem elastycznych form zatrudnienia – takich jak praca zdalna, hybrydowa, zadaniowy czas pracy czy możliwość pracy w niepełnym wymiarze. Tego typu rozwiązania mają szczególne znaczenie dla rodziców powracających na rynek pracy po przerwach, osób z niepełnosprawnościami, seniorów oraz osób z chorobami przewlekłymi – tłumaczy ekspertka Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Raport ZPP „Każdy talent na wagę złota. Inkluzywni w zatrudnianiu” i wypracowane w nim rozwiązania zwracają na konieczność indywidualizacji wsparcia, tworzenia ergonomicznych stanowisk, cichych stref czy przestrzeni sprzyjających osobom neuroróżnorodnym. Trzecią propozycją jest wprowadzenie zachęt finansowych dla firm, takich jak ulgi podatkowe, częściowa refundacja kosztów zatrudnienia, dofinansowanie adaptacji stanowisk pracy oraz instytucjonalne wsparcie trenerów pracy dla osób potrzebujących dodatkowego wsparcia w adaptacji. Dla powodzenia zmian niezbędna jest też edukacja i zwiększanie świadomości wśród menedżerów i zespołów w zakresie równości płci, neuroróżnorodności, przeciwdziałania dyskryminacji i wykorzystywania potencjału starszych pracowników.
– Wierzymy, że inkluzywność to nie tylko kwestia etyczna, to strategiczna odpowiedź na kryzys demograficzny i niedobór siły roboczej. Włączenie grup dotąd marginalizowanych przynosi mierzalne korzyści: mniejsze rotacje, większą lojalność i innowacyjność zespołów. Naszą ambicją jest budowa rynku pracy otwartego, dostępnego i odpornego na wyzwania przyszłości – rynku, w którym każdy talent ma szansę zaistnieć – podkreśla Paweł Fogt.
Raport ZPP „Każdy talent na wagę złota. Inkluzywni w zatrudnianiu” powstał we współpracy z dziewięcioma firmami, 18 organizacjami społecznymi, ekspertami HR, 14 parlamentarzystami oraz sześcioma przedstawicielami rządu i władz samorządowych. Premiera raportu podsumowującego ogólnopolski projekt Związku Przedsiębiorców i Pracodawców miała miejsce w ubiegłym tygodniu w Sejmie. Towarzyszyła temu uroczysta inauguracja wystawy, która pokazuje historie i doświadczenia osób dotkniętych wykluczeniem z rynku pracy.
Do pobrania
Czytaj także
- 2025-07-15: Sukces gospodarczy Polski może zachęcić do powrotów Polaków mieszkających za granicą. Nowa rządowa strategia ma w tym pomóc
- 2025-07-10: Rzecznik MŚP na mocy nowej ustawy ma objąć ochroną także rolników. Na zmianach skorzystają też duże firmy
- 2025-07-15: Branża piwowarska dodaje do polskiej gospodarki ponad 20,5 mld zł rocznie. Spadki sprzedaży i produkcji piwa uderzają również w inne sektory
- 2025-07-31: Dostęp do danych kluczowy dla dobrego funkcjonowania rynku kredytowego. Wymianę informacji można jeszcze poprawić
- 2025-07-04: Rośnie liczba i wartość udzielonych konsumentom kredytów gotówkowych. Gorzej mają się kredyty ratalne oraz te udzielane firmom
- 2025-07-24: Rynek domów prefabrykowanych może do 2030 roku być wart 7 mld zł. Inwestorów przekonuje krótszy czas budowy
- 2025-07-18: Wzrost wynagrodzeń ekip budowlanych najmocniej wpływa na koszty budowy domu. Zainteresowanie inwestorów mimo to nieznacznie wzrasta
- 2025-07-03: Proces deregulacji nie dotyczy branży tytoniowej. Jest propozycja kolejnej ustawy w ciągu kilku miesięcy
- 2025-07-21: Zwalczanie mobbingu wciąż bardzo trudne. Prawo jest nieprecyzyjne, a inspektorzy pracy nie mają wystarczających narzędzi
- 2025-07-30: Anna Dec: Często zapominamy, że poza ekranami telefonów jest prawdziwe życie i wartościowi ludzie. Bądźmy blisko nich i komunikujmy się najprościej, jak tylko się da
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Jedynka Newserii

Problemy społeczne

Ślązacy wciąż nie są uznani za mniejszość etniczną. Temat języka śląskiego wraca do debaty publicznej i prac parlamentarnych
W Polsce 600 tys. osób deklaruje narodowość śląską, a 460 tys. mówi po śląsku. Kwestia uznania etnolektu śląskiego za język regionalny od lat wzbudza żywe dyskusje. Zwolennicy zmiany statusu języka śląskiego najbliżej celu byli w 2024 roku, ale nowelizację ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych zablokowało prezydenckie weto. Ostatnio problem wybrzmiał podczas debaty w Parlamencie Europejskim, ale zdaniem Łukasza Kohuta z PO na forum UE również trudna jest walka o prawa mniejszości etnicznych i językowych.
Transport
Polacy z niejednoznacznymi opiniami na temat autonomicznych pojazdów. Wiedzą o korzyściach, ale zgłaszają też obawy

Polacy widzą w pojazdach autonomicznych szansę na poprawę bezpieczeństwa na drogach i zwiększenie mobilności osób starszych czy z niepełnosprawnościami. Jednocześnie rozwojowi technologii AV towarzyszą obawy, m.in. o utratę kontroli nad pojazdem czy o większą awaryjność niż w przypadku tradycyjnych aut – wynika z prowadzonych przez Łukasiewicz – PIMOT badań na temat akceptacji społecznej dla AV. Te obawy wskazują, że rozwojowi technologii powinna także towarzyszyć edukacja, zarówno kierowców, jak i pasażerów. Eksperci mówią także o konieczności transparentnego informowania o możliwościach i ograniczeniach AV.
Prawo
70 proc. Polaków planuje wyjazd na urlop w sezonie letnim 2025. Do łask wracają wakacje last minute

Ponad 70 proc. Polaków planuje wyjechać na urlop w sezonie letnim, czyli między końcem czerwca a końcem września – wynika z badania Polskiej Organizacji Turystycznej. 35 proc. zamierza wyjechać tylko raz, a 30 proc. – co najmniej dwa razy. Z grupy wyjeżdżających jedna trzecia wybierze się na wyjazd zagraniczny. Jak wskazuje Katarzyna Turosieńska z Polskiej Izby Turystyki, po kilku latach ponownie do łask wracają oferty last minute, a zagraniczne kierunki pozostają niezmienne – prym wiodą m.in. Grecja, Tunezja, Egipt czy Hiszpania.
Partner serwisu
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.