Konieczna większa edukacja na temat dbania o zdrowie i dostępnych leków. To kluczowe dla rozwoju samoleczenia

Osoba o niskim poziomie świadomości zdrowotnej zapłaci ostatecznie za opiekę medyczną trzy razy tyle, ile osoba, która wie na ten temat więcej – wskazuje Jonathan Workman z AESGP. Świadomość to ważny element samoleczenia, czyli samodzielnego dbania o zdrowie i zajmowania się drobnymi dolegliwościami, które pełni coraz istotniejszą funkcję w przeciążonym systemie ochrony zdrowia. Dlatego eksperci wskazują na konieczność prowadzenia szeroko zakrojonych kampanii zdrowotnych, a w działania edukacyjne powinny się włączyć zarówno firmy farmaceutyczne, personel medyczny, jak i rząd.

– Świadomość zdrowotna to bardzo ważny temat dla naszego sektora. W organizacjach zajmujących się ochroną zdrowia pacjentów musimy pomyśleć o tym, jak poprawić ich edukację na temat opieki zdrowotnej, której potrzebują. Osiem na 10 osób chciałoby wiedzieć więcej na temat stosowanych leków – to ważne, bo może się przełożyć na znaczące obniżenie kosztów opieki zdrowotnej. Wiemy, że osoba o niskim poziomie świadomości zdrowotnej ostatecznie zapłaci około trzy razy więcej za opiekę zdrowotną niż taka, która wie na ten temat dużo. To jest coś, co możemy razem spróbować zmienić – mówi agencji Newseria Jonathan Workman, przewodniczący Association of the European Self-Care Industry (AESGP), dyrektor generalny na Europę Północną w Haleon.

Stowarzyszenie podkreśla znaczenie konsultacji z farmaceutą, czytelnego oznakowania opakowań, ulotek oraz rozwoju narzędzi cyfrowych wspierających odpowiedzialne stosowanie leków. Przykładowo lepsze zrozumienie zasad samoleczenia może ograniczyć niepotrzebne stosowanie antybiotyków przy infekcjach wirusowych, co wspiera walkę z antybiotykoopornością. Często problemy zdrowotne mogą wynikać z braku działań edukacyjnych. Tomasz Kinkel, Narodowy Koordynator ds. Profilaktyki Polskiego Towarzystwa Studentów Stomatologii, przeprowadził ankietę wśród studentów, z której wynika, że połowa zaczęła świadomie stosować prawidłową technikę szczotkowania zębów dopiero podczas studiów. Prawie 38 proc. pierwszy raz się dowiedziało, jak prawidłowo szczotkować zęby, od nauczyciela akademickiego. To pokazuje, jak dużą rolę pełni edukacja.

AESGP apeluje o prowadzenie kampanii edukacyjnych, włączenie tematyki samoleczenia do programów szkolnych oraz organizację warsztatów z zakresu edukacji zdrowotnej.

– Jeden z najlepszych przykładów, jakie widziałem, dotyczy stomatologii i jest realizowany przez Haleon. Przedstawiciele firmy rozmawiają w Polsce z 15 tys. uczniów szkół podstawowych, znacząco podnosząc ich świadomość na temat dbania o zdrowie jamy ustnej i stosowania past do zębów. Świadomość zdrowotna w tym zakresie może się przyczynić do spowolnienia rozwoju próchnicy o ok. 30 proc. – mówi Jonathan Workman.

AESGP apeluje o prowadzenie kampanii edukacyjnych, włączenie tematyki samoleczenia do programów szkolnych oraz organizację warsztatów z zakresu edukacji zdrowotnej.

– W przypadku budowania świadomości o leczeniu i postaw zdrowotnych kluczowa jest edukacja, którą część społeczeństwa uzyskuje właśnie dzięki kampaniom zdrowotnym. Kampanie prowadzą zarówno firmy farmaceutyczne i cała branża, jak również widzimy trend w działaniach rządowych w ramach kampanii profilaktycznych i zdrowotnych – mówi Ewa Jankowska, prezeska zarządu PASMI – Polskiego Związku Producentów Leków Bez Recepty, dyrektorka ds. relacji zewnętrznych w USP Zdrowie. – Warto również połączyć te siły, aby zarówno kampanie edukacyjne, jak i branżowe mogły mieć wspólne edycje z kampaniami rządowymi. W większej grupie mamy większe możliwości dotarcia do pacjenta, dłuższy czas emisji i zdecydowanie większe efekty edukacyjne.

Z badania SW Research dla Grupy On Board Think Kong przeprowadzonego kilka lat temu wynika, że 43 proc. Polaków podjęło działania w celu poprawy zdrowia lub jego kontroli pod wpływem kampanii prozdrowotnych. Najczęściej kampanie przyczyniły się do zmiany diety (57 proc.) i trybu życia (49 proc.), wykonania podstawowych badań krwi (40 proc.) oraz zwiększenia tolerancji na ludzi z różnymi dolegliwościami (30 proc.).

– Dla zbudowania wiedzy i świadomości zdrowotnej kluczowy jest dostęp do rzetelnej i solidnej informacji, a taką informację dostarcza kampania – przekonuje Ewa Jankowska. – Pierwszym materiałem, kontaktem dla pacjenta, jeśli chodzi o wiedzę na temat leku bez recepty, jest ulotka, następnie programy edukacyjne i oczywiście zaangażowany personel medyczny, który cały czas towarzyszy pacjentowi w przyjmowaniu tych leków. Z poziomu PASMI postulujemy, aby wszystkie zawody medyczne były orędownikami propagowania stosowania leków bez recepty w bezpieczny i racjonalny sposób.

Z raportu IZWOZ „Rola samoleczenia w systemie opieki zorientowanym na wartość zdrowotną” wynika, że Polska jest jednym z krajów europejskich z największym spożyciem leków i suplementów diety. Leki dostępne bez recepty (OTC) oraz suplementy diety stosuje niemal 90 proc. osób. Polacy najczęściej sięgają po preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz łagodzące objawy przeziębienia lub grypy. Co trzeci pacjent zawsze konsultuje zakup leku z farmaceutą, podobny odsetek deklaruje, że taką konsultację przeprowadza, kupując dany lek po raz pierwszy. Ulotkę dołączoną do leków czyta 64 proc. Polaków. Duża część pacjentów wybiera jednak inne źródła informacji o lekach. Zapewnienie wiarygodności informacji z tych źródeł jest kluczowe, aby uniknąć niepożądanych interakcji między lekami.

– 68 proc. pacjentów przed podjęciem decyzji o leczeniu sięga do informacji internetowej, 54 proc. pacjentów korzysta już ze sztucznej inteligencji przed podjęciem decyzji o leczeniu, stąd tak bardzo ważne jest, aby treści znajdujące się w domenie publicznej były rzetelne, racjonalne i niewprowadzające w błąd – podkreśla prezeska PASMI.

Samoświadomość pacjentów jest kluczowa z punktu widzenia wydatków na ochronę zdrowia. Jak podczas 61. konferencji AESGP „Prevention through Self-Care”, zorganizowanej w Warszawie przy współpracy z PASMI, podkreślał Adam Jarubas, poseł do PE i przewodniczący Komisji Zdrowia Publicznego, każde 1 euro wydane na samoleczenie generuje prawie 7 euro oszczędności dla europejskiego systemu ochrony zdrowia. W sumie roczne oszczędności wynikające z tego, że pacjenci sami się zajmują drobnymi dolegliwościami, sięgają 40 mld euro rocznie.

– Dla branży ścisła współpraca zarówno z lekarzami, jak i z farmaceutami to ogromna szansa. Ważne, abyśmy wszyscy byli po tej samej stronie. Możemy bardzo pozytywnie wpłynąć na koszty opieki zdrowotnej w Polsce i na innych rynkach, upewniając się, że pacjenci mogą pójść do apteki po poradę specjalisty. Zmniejsza to obciążenie kosztami wynikające z odwiedzania lekarzy np. przez osoby z drobnymi dolegliwościami – podkreśla Jonathan Workman.