Produkcja cukru pod dużą presją kosztową. Dobre zbiory buraka nie przełożą się na spadek cen

Zakończona właśnie kampania cukrownicza 2023/2024 pod wieloma względami okazała się rekordowa, a krajowi producenci wyprodukowali w sumie ponad 2,34 mln t cukru. Przyszły sezon może się okazać jeszcze lepszy, ale raczej nie wpłynie to na spadek cen, ponieważ produkcja cukru od dłuższego czasu pozostaje pod dużą presją kosztową. – Ceny cukru nie spadną. Pytanie tylko, w jakim stopniu będą się zwiększać – czy w sposób umiarkowany, czy bardziej gwałtowny – i to pokaże dopiero przyszły rok – mówi Michał Gawryszczak, dyrektor biura Związku Producentów Cukru w Polsce.

– Branża cukrownicza zamknęła się w tym roku w miarę dobrym wynikiem, zebraliśmy dużo buraków cukrowych, które zostały przetworzone na cukier. Niestety zawiodła polaryzacja [koncentracja cukru w korzeniach buraków – w tym sezonie wyniosła niecałe 16 proc. – red.]. Gdyby przy tej ilości buraków, które zostały przetworzone, polaryzacja byłaby na przyzwoitym poziomie, to bylibyśmy w stanie wyprodukować 2,5–2,7 mln tcukru. Natomiast nasz tegoroczny wynik to 2,34 mln t cukru i oczywiście nie jest on zły, ale mógłby być lepszy – mówi agencji Newseria Biznes Michał Gawryszczak.

Kampania cukrownicza 2023/2024 rozpoczęła się pod koniec sierpnia ub.r., a zakończenie krojenia buraków cukrowych miało miejsce 4 lutego br. w cukrowni w Opalenicy, należącej do spółki Nordzucker Polska. Średni czas trwania kampanii u wszystkich czterech krajowych producentów cukru wyniósł 134 dni, co jest wynikiem znacząco większym od zeszłorocznego – o 26 dni. Plony w zakończonej właśnie kampanii wyniosły średnio 63,86 t z hektara i był to najlepszy wynik w ciągu ostatnich sześciu lat, a producenci cukru w sumie podpisali umowy na uprawę i dostawę buraków cukrowych z ponad 26 tys. rolników, od których kupili prawie 17 mln t surowca, co jest rekordowym jak dotąd wynikiem. Łącznie w kampanii 2023/2024 krajowi producenci wyprodukowali nieco ponad 2,34 mln t cukru. Oznacza to poprawienie wyniku o prawie 30 tys. t cukru wobec rekordowego roku 2017/2018.

– Na nadchodzący sezon 2024/2025 producenci zakontraktowali takie same lub nawet wyższe poziomy buraków cukrowych, co może oznaczać, że tego cukru będzie prawdopodobnie trochę więcej – mówi dyrektor biura ZPC w Polsce.

Jak wskazuje, raczej nie będzie mieć to jednak przełożenia na spadek cen cukru, ponieważ koszty jego produkcji mocno wzrosły w ostatnich kilku sezonach.

– Chodzi tu głównie o koszty energii, które drastycznie wzrosły po rosyjskiej agresji na Ukrainę, oraz wyższe ceny środków ochrony roślin. Sam surowiec w postaci buraka cukrowego też znacząco podrożał, więc ceny cukru raczej nie spadną. Pytanie tylko, w jakim stopniu będą się zwiększać – czy w sposób umiarkowany, czy bardziej gwałtowny. To pokaże dopiero przyszły rok – zapowiada Michał Gawryszczak.

Dyrektor biura Związku Producentów Cukru w Polsce wskazuje, że głównym problemem branży już od pewnego czasu pozostaje wycofanie kolejnych substancji czynnych wchodzących w skład środków ochrony roślin. Unijna strategia „Od pola do stołu”, która jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu, zakłada zmniejszenie zużycia środków ochrony roślin o 50 proc. do 2030 roku. Dlatego Komisja Europejska sukcesywnie wycofuje kolejne substancje czynne wchodzące w ich skład.

– Przez ostatnie lata ubyło nam 25 substancji czynnych, co znacząco wpływa na plony buraka cukrowego, a tym samym ilości wyprodukowanego cukru – mówi dyrektor biura ZPC w Polsce. – Drugim problemem, który pojawił się ostatnio, jest też ukraiński cukier, który w sposób nieograniczony i bez cła może wpływać na rynek Unii Europejskiej.

Jak w listopadowym stanowisku informował ZPC, od momentu tymczasowego zawieszenia ceł i kontyngentów na import ukraińskich produktów rolnych import cukru z tego kraju do UE wzrósł gwałtownie. W sezonie 2022/2023 było to ponad 400 tys. t, a prognozy na 2023/2024 zakładały wzrost do 600–700 tys. Te ilości, trafiające teraz na rynek UE, wcześniej były eksportowane z Ukrainy do krajów trzecich.

– Ma to oczywiście przełożenie na ceny na europejskim rynku i możliwości eksportowe naszego kraju. Nie chodzi tu tylko o cukier, który fizycznie trafił do Polski, bo te liczby nie są jakieś porażające, zarówno w 2022, jak i 2023 roku to było około 34 tys. t cukru. Natomiast on wpływa do innych krajów deficytowych, jak na przykład Rumunia czy Włochy. i nie dość, że zaniża ceny, to jeszcze ogranicza rynki eksportowe naszych krajowych producentów, bo chociażby nabywcy z Włoch wolą wybrać tańszy cukier ukraiński niż polski – zwraca uwagę Michał Gawryszczak.

Polska produkuje rokrocznie o ok. 600 tys. t cukru więcej, niż krajowy rynek jest w stanie skonsumować. Nadwyżka trafia na eksport, a największymi odbiorcami polskiego cukru są m.in. Niemcy, Wielka Brytania, Izrael i kraje bliskie geograficznie, co ogranicza koszty transportu.

– Co do konkurencyjności naszego cukru to jest on tak samo konkurencyjny jak każdy inny – jakość jest ustalana przez normy europejskie, więc nie możemy jej za bardzo zwiększyć czy zmniejszyć. Możemy konkurować jedynie ceną tego cukru oraz kosztami transportu. Liczy się też poziom obsługi, a nasi eksporterzy wywiązują się w sposób nienaganny z wcześniej podpisanych umów – podkreśla ekspert.