Mówi: | Paweł Gulewski |
Funkcja: | wiceprezydent Torunia |
Finanse samorządów w coraz gorszej sytuacji. Zagrożone inwestycje prorozwojowe
– Być może już niedługo rola samorządów zostanie sprowadzona do bieżącego administrowania i zarządzania miastem, a nie jego rozwoju – mówi zastępca prezydenta Torunia Paweł Gulewski. Samorządy wskazują, że kolejna w ciągu ostatnich czterech lat zmiana systemu podatkowego znów uderza w ich budżety, a ciężar finansowania coraz bardziej przesuwa się z dochodów własnych na subwencje i dotacje, które są całkowicie zależne od decyzji rządu. To zaś zagraża autonomii samorządów, a przy tym utrudnia konstruowanie budżetów. Podobnie jak galopująca inflacja i wciąż odczuwalne skutki pandemii. Wszystko to może w nadchodzących miesiącach skutkować problemami ze zdolnością realizowania inwestycji i zadań własnych.
– Stoimy przed realną groźbą zmniejszenia koszyka inwestycji prowadzonych przez samorządy. W Toruniu już się zastanawiamy, na co będzie nas stać w przyszłym roku, biorąc pod uwagę wzrost cen towarów i usług, szalejące opłaty za prąd czy gaz. Mamy też poważne ubytki w budżetach spowodowane nowelizacją ustawy o podatku PIT. Cieszymy się, że Polacy płacą coraz mniej podatków, ale z drugiej strony to powoduje, że pieniądze nie trafiają do budżetów jednostek samorządu terytorialnego. W połączeniu z galopującą inflacją może to spowodować, że koszyk inwestycji po stronie samorządów będzie o wiele mniejszy niż do tej pory – mówi agencji Newseria Biznes Paweł Gulewski, zastępca prezydenta Torunia.
Wpływy z podatku PIT są jedną z głównych pozycji w dochodach bieżących jednostek samorządu terytorialnego (JST). Tymczasem od lipca wejdzie w życie kolejna obniżka – w ramach nowelizacji Polskiego Ładu w pierwszym progu podatkowym stawka PIT zmniejszy się z 17 proc. do 12 proc. Co istotne, to już kolejna zmiana w wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych na przestrzeni ostatnich czterech lat. I kolejna, która uderzy w budżety samorządów. Z oceny skutków regulacji wynika, że spadek dochodów JST w 2023 roku ma wynieść 1,1 mld zł, a w ciągu 10 lat sięgnie ok. 11,2 mld zł. Wiceminister finansów Artur Soboń zapowiedział, że mniejsze wpływy z PIT zostaną zrekompensowane samorządom w subwencji ogólnej i rozwojowej. Te argumentują, że nie pokryje to w 100 proc. ubytku dochodów spowodowanych kolejnymi zmianami w podatkach.
– Samorządy nie negują potrzeby wprowadzania korzystnych dla podatników zmian w PIT. Uważają jednak, że zaproponowany przez rząd system rekompensowania gminom, powiatom i województwom ubytków w dochodach jest niewystarczający – wskazuje Unia Metropolii Polskich.
Z jej danych wynika, że zmiany w systemie podatkowym wprowadzane od 2019 roku miały destrukcyjny wpływ na finanse JTS. Natomiast ta, która zacznie obowiązywać od lipca br., będzie oznaczać dalszy spadek dochodów JST o ponad 85 mld zł brutto (11,2 mld zł netto, czyli po uwzględnieniu subwencji rozwojowej) w latach 2022–2031. Ubytki 12 miast Unii Metropolii Polskich w tym okresie mają wynieść 2,5 mld zł netto. W przypadku Łodzi szacowana strata może sięgnąć nawet 239 mln zł, a po odliczeniu subwencji rozwojowej – 154 mln zł.
Istotne jest też to, że ciężar finansów samorządowych coraz bardziej przesuwa się z dochodów własnych na subwencje i dotacje, które są nieprzewidywalne, a po drugie – całkowicie zależne od decyzji rządu. To zaś nie tylko utrudnia konstruowanie budżetów, ale i zagraża autonomii samorządów. W tej sytuacji to bowiem rząd, a nie radni czy włodarze, decyduje o kierunkach rozwoju miast i gmin.
– Być może już niedługo rola samorządów, przynajmniej tymczasowo, zostanie sprowadzona do bieżącego administrowania i zarządzania miastem, a nie jego rozwoju. Ale mam nadzieję, że ten scenariusz się nie ziści – mówi Paweł Gulewski.
Samorządy wskazują, że kolejny ubytek dochodów będzie oznaczać dla nich problemy ze zdolnością do realizowania inwestycji i zadań własnych. Ten cios w ich finanse przypada w niefortunnym momencie, kiedy spadły na nie wydatki związane z zapewnieniem opieki uchodźcom z Ukrainy. Budżety zagrożone są także galopującą inflacją, która w maju wyniosła 13,9 proc.
– W obecnej sytuacji – z uwagi na galopujące ceny usług i materiałów budowalnych – żaden samorząd nie będzie w stanie zaplanować i porządnie doszacować inwestycji, którą będzie przeprowadzał za kilka miesięcy – mówi przedstawiciel władz Torunia. – Tak naprawdę w grudniu br. musimy zadecydować, gdzie, ile i na jakie inwestycje będziemy przeznaczać pieniądze. A przetargi z tego budżetu będziemy realizować w I kwartale 2023 roku. Wtedy będzie już inna rzeczywistość cenowa.
Zastępca prezydenta Torunia wskazuje też, że samorządy wciąż funkcjonują w rzeczywistości postpandemicznej. W ostatnich dwóch latach, w czasie kolejnych lockdownów, wiele z nich rezygnowało z dochodów własnych, np. poprzez obniżanie podatków dla przedsiębiorców. Część nadal nie zdążyła odrobić tych strat.
– Samorządy są naprawdę w trudnej sytuacji, podobnie jak przedsiębiorcy, doświadczeni sytuacją pandemiczną i postpandemiczną. Gastronomia czy handel to gałęzie gospodarki, które zostały na pewien czas w ogóle wyłączone. Przedsiębiorcy musieli sobie radzić, przenosili działalność do internetu, ale my jako samorządy, które poniekąd czerpią korzyści z ich działalności, też przyhamowaliśmy. Też mamy mniejsze wpływy chociażby z tytułu opłat za czynsze w nieruchomościach będących własnością gminy i miasta Toruń, z których korzystali m.in. właściciele lokali gastronomicznych – mówi Paweł Gulewski.
Jak podkreśla, w takich trudnych czasach ścisła współpraca między samorządami, administracją a biznesem oraz wzajemne zrozumienie są szczególnie ważne.
– Samorząd przyjazny przedsiębiorcom to dobre miejsce do prowadzenia i realizacji biznesu. Szczególnie w ciężkich czasach pandemicznych czy kryzysu ekonomicznego, który się rozpędza, dobre miejsce do inwestowania to takie, w ramach którego samorządowcy wykazują się pewną mądrością. Czasami przychodzi przedsiębiorca i mówi: słuchajcie, nie jestem w stanie zapłacić tych opłat i podatków, proszę, zwolnijcie nas z tego tytułu, przynajmniej na jakiś czas, samorządowcy to robią, bo wiedzą, że warto cofnąć się o krok i zrobić wszystko, by ta firma nie wyszła stąd albo nie upadła, bo powstanie nowego podmiotu jest o wiele trudniejsze niż utrzymanie tego, który już istnieje – podkreśla zastępca prezydenta Torunia.
Czytaj także
- 2024-07-03: Na rynku kapitałowym brakuje indywidualnych inwestorów. Nowe regulacje UE mają pobudzić ich zaangażowanie
- 2024-07-01: Przyspieszają prace nad zmianą ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Nowe przepisy mają wejść w życie na początku 2025 roku
- 2024-06-28: Samorządy mogą liczyć na rekordowe finansowanie w tej perspektywie finansowej UE. Pierwsze środki już do nich trafiają
- 2024-07-03: Firmy budowlane wyczekują na harmonogram największych krajowych inwestycji. Problemem mogą być terminy i brak rąk do pracy
- 2024-06-21: Polskie samorządy zaczynają wydatkować pieniądze z KPO. Obawiają się, że nie wystarczy im na to czasu
- 2024-06-17: Reforma finansowania samorządów ma im pomóc wyjść z dramatycznej sytuacji. Zmiany możliwe już od 2025 roku
- 2024-06-10: Zaawansowane skanery produkowane pod Warszawą pomagają w ochronie granic i walce z przemytem. Są wykorzystywane przez służby we wszystkich krajach UE
- 2024-05-29: Prezes PGE: Energetyka węglowa nie jest w stanie funkcjonować zgodnie z zasadami rynkowymi. Konieczne jest wydzielenie tego segmentu ze spółki
- 2024-06-19: Katarzyna Pakosińska: Bardzo interesujemy się z mężem Dalekim Wschodem. Marzy nam się lot do Korei, by lepiej poznać tamtejszą historię i kulturę
- 2024-06-06: Produkcja prądu z odnawialnych źródeł coraz częściej ograniczana. W ten sposób marnujemy rekordowe ilości taniej zielonej energii
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
![](/files/11111/n-innowacje.png)
Jedynka Newserii
![](/files/11111/n-lifestyle.png)
Prawo
![](https://www.newseria.pl/files/11111/jakub-zerdzicki-ip7gfn5jqx8-unsplash,w_274,_small.jpg)
Na rynku kapitałowym brakuje indywidualnych inwestorów. Nowe regulacje UE mają pobudzić ich zaangażowanie
– Rola rynku kapitałowego w rozwoju polskiej gospodarki jest nie do przecenienia – podkreśla Tomasz Orlik, członek zarządu PFR TFI. Jak wskazuje, obecnie kluczowy jest wzrost poziomu inwestycji, a w najbliższych latach przed nami duże wyzwanie w postaci zielonej transformacji. Rynek kapitałowy ma w tym procesie do odegrania ważną rolę, ale do tego potrzebuje aktywnych inwestorów, także indywidualnych. Dlatego pilnie potrzebne są działania, które pobudziłyby ich aktywność i zachęciły do lokowania na rynku oszczędności gospodarstw domowych. Pomóc w tym mają nowe regulacje unijne.
Ochrona środowiska
Rośnie liczba producentów ekologicznych zarówno w Polsce, jak i innych krajach Unii. Wciąż jednak jest to ułamek produkcji rolnej
![](https://www.newseria.pl/files/11111/rolnictwo-transformacja-foto,w_133,r_png,_small.png)
Rolnictwo i hodowla zwierząt to jedna z głównych przyczyn wycinki lasów na świecie, utraty bioróżnorodności i największy emitent metanu. Sektor ten pochłania ogromne zasoby wody i odpowiada w dużym stopniu za zanieczyszczenie gleby. Ekspansja rolnictwa przyczynia się więc do zmian klimatu, a jednocześnie sektor boleśnie odczuwa ich skutki, co odbija się na produkcji rolnej. Zdaniem naukowców transformacja ekologiczna rolnictwa jest dziś koniecznością w walce z postępującymi niekorzystnymi zmianami klimatycznymi.
Transport
Firmy budowlane wyczekują na harmonogram największych krajowych inwestycji. Problemem mogą być terminy i brak rąk do pracy
![](https://www.newseria.pl/files/11111/furgalski-inwestycje-srodki-foto,w_133,r_png,_small.png)
W kolejnych latach z jednej strony napłynie do Polski strumień funduszy europejskich z nowej perspektywy oraz Krajowego Planu Odbudowy, z drugiej strony w przygotowaniu są wielkie projekty infrastrukturalne związane z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego, kolei dużych prędkości, elektrowni jądrowej czy infrastruktury w obszarze bezpieczeństwa. – Mamy do czynienia z analizą programów po poprzednim rządzie, weryfikacją niektórych inwestycji. Firmy chcą, żeby został podany harmonogram prac – co, kiedy i w jakiej części kraju będzie realizowane, bo one też muszą się do tego przygotować – mówi Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR. Wyzwaniem w realizacji tych inwestycji mogą się okazać braki kadrowe.
Partner serwisu
Szkolenia
![](https://www.newseria.pl/files/11111/ramka-prawa-akademia-newser_1,w_274,_small.jpg)
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.