W Polsce wydatki na badania naukowe wciąż niewielkie

Chociaż 3/4 polskich przedsiębiorców deklaruje podniesienie lub pozostawienie na tym samym poziomie wydatków na badania i rozwój w ciągu najbliższych trzech do pięciu lat, to wiedza na temat możliwości uzyskania pomocy państwa na ten cel jest niewielka. O dotacjach i zwolnieniach podatkowych z tytułu działalności badawczo-rozwojowej słyszało w Polsce jedynie 41 proc. przedsiębiorców, a korzystało z nich kiedykolwiek zaledwie 16 proc.

Według badania przeprowadzonego przez firmę konsultingową Deloitte, chociaż polscy przedsiębiorcy chcą współpracować ze światem nauki, to taka współpraca jest ograniczona m.in. przez brak wiedzy o zachętach ze strony państwa.

 – Okazało się, że zaledwie około 40 proc. polskich przedsiębiorców zna programy, które pomagają w rozwijaniu działalności badawczo-rozwojowej, tymczasem średnia w regionie dochodzi do około 43 proc. – mówi Agencji Informacyjnej Newseria Michał Turczyk, starszy menadżer w zespole R&D and Government Incentives w Polsce w firmie Deloitte. – Pomimo tego, że niemal połowa zna programy wsparcia na działalność badawczo-rozwojową, to korzystanie z tych programów deklaruje tylko około 16 proc. firm – dodaje Turczyk.

Wydatki na badania i rozwój wiążą się z ryzykiem, ponieważ tylko kilka procent rozpoczętych projektów kończy się komercjalizacją. Ponadto staranie się o dotacje, uczestnictwo w konkursach, jest często traktowane jako strata czasu, gdyż większość firm tych dotacji nie uzyskuje. Dlatego też w zachęcaniu firm do przeznaczania środków na badania i rozwój istotne są ulgi podatkowe, które dają konkretną korzyść. Takiego zdania jest ok. 50 proc. ankietowanych przedsiębiorców z wszystkich pięciu badanych krajów naszego regionu. Jednak w Polsce system wsparcia podatkowego działalności badawczo-rozwojowej jest stosunkowo słaby – odwrotnie niż w Czechach, na Węgrzech oraz w Chorwacji. W efekcie polski biznes wydaje na taką działalność stosunkowo mało.

 – Około 45 proc. polskich respondentów w naszym badaniu wskazało, że wydaje na badania i rozwój mniej niż 3 proc. swoich przychodów – mówi Michał Turczyk. – Tymczasem dane średnie dla regionu są znacznie lepsze, bo tylko 35 proc. wydaje mniej niż 3 proc.

Ulgi podatkowe niezbędne dla badań

Odsetek polskich firm, które przeznaczają jakiekolwiek środki na badania i rozwój w Polsce nie odbiega od deklaracji firm z innych krajów i według raportu Deloitte wynosi 87,8 proc. Jest to rozbieżne z danymi GUS, według których takie firmy to mniejszość. Zdaniem Turczyka wynika to z ukrywania informacji o takich wydatkach w oficjalnych sprawozdaniach finansowych, gdyż są one w Polsce wręcz nieopłacalne z punktu widzenia podatkowego.

 – Żeby przełożyć to na liczby, w Unii Europejskiej udział prywatnego biznesu w finansowaniu działalności badawczo-rozwojowej wynosi 55,5 proc. W Czechach czy na Węgrzech to jest ponad 46 proc., czyli blisko średniej unijnej. Natomiast w Polsce prywatne firmy przeznaczają na B&R jedynie 24,7 proc. To zatrważająco niska wartość – twierdzi Turczyk.

Firmy, by być konkurencyjne, muszą korzystać z innowacyjnych rozwiązań, jednak nie oznacza to, że muszą one prowadzić własne badania.

 – Możliwe są tu dwie opcje: własne badania lub kupowanie gotowych rozwiązań zagranicą – zauważa Turczyk. – Pytanie brzmi, w jaki sposób będziemy stymulować gospodarkę: czy tak, jak do tej pory, promując import innowacji czy też chcemy promować gospodarkę opartą na wiedzy i zwiększaniu krajowych zasobów badawczo-rozwojowych.

Szansą na przynajmniej częściową zmianę tego stanu rzeczy są fundusze unijne. UE przeznaczyło na te cele (na lata 2014-20) 80 mld euro – w tym 11 mld dla Polski. Równie istotne są jednak ulgi podatkowe. Pod koniec stycznia br. Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt wprowadzający takie ulgi dla firm prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Na przeszkodzie jego realizacji może jednak stanąć obawa administracji rządowej przed stratami dla budżetu.