Mówi: | dr hab. Jarosław Szczepański |
Funkcja: | |
Firma: | Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski |
Gospodarka jednym z głównych tematów kampanii w USA. Podwyższone przez inflację koszty życia mogą zdecydować o rozkładzie głosów w Kongresie
8 listopada za oceanem odbędą się połówkowe wybory do Kongresu, w wyniku których ukształtuje się nowy układ sił w jego obydwu izbach. Będzie to miało ogromne znaczenie dla dalszej polityki USA, zarówno wewnętrznej, jak i międzynarodowej, a kwestie gospodarcze mogą przeważyć szalę na korzyść Republikanów lub Demokratów. Inflacja – obok kwestii aborcji – stała się dominującym tematem w kampanii wyborczej. Amerykanom doskwierają przede wszystkim wysokie ceny paliw i żywności, choć stan amerykańskiej gospodarki pozostaje stabilny.
– Amerykanie przyzwyczajeni byli przez wiele lat, tym dopiero zachwiała pandemia, do tego, że koszty życia nie są wysokie, w szczególności koszty podstawowych produktów, takich jak paliwo i żywność, która nie była obejmowana zazwyczaj podatkami takimi jak w Europie, czyli np. VAT czy odpowiednikiem VAT w Stanach Zjednoczonych – mówi agencji informacyjnej Newseria Biznes dr hab. Jarosław Szczepański z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. – Żywność była dosyć łatwo dostępna, niekoniecznie były to produkty świeże, często były to produkty przetworzone, jednak nie było problemu z ich dostępnością. Dziś Stany Zjednoczone borykają się z inflacją, która powoduje pewien niepokój, i jest to wykorzystywane przez polityków w kampanii wyborczej.
8 listopada odbędą się w Stanach Zjednoczonych wybory midterm (połówkowe, bo odbywają się w połowie kadencji prezydenta) do całej Izby Reprezentantów i częściowo do Senatu (35 ze 100 miejsc). Amerykanie wybiorą też lokalne władze, w tym kilkudziesięciu gubernatorów. Najważniejsze jest jednak, która partia będzie miała większość w każdej z izb, gdyż od tego zależy polityka, jaką Waszyngton będzie prowadził przez najbliższe dwa lata.
Tematy gospodarcze mogą się okazać języczkiem u wagi, ponieważ Stany Zjednoczone borykają się z najwyższą od 40 lat inflacją. We wrześniu wyniosła ona 8,2 proc. r/r. i choć była nieco niższa od rekordu z czerwca (9,1 proc.), to jednak również wyższa od prognoz. Główną przyczyną czerwcowego peaku były najwyższe w historii ceny paliw; cena galonu (ok. 3,78 l) benzyny po raz pierwszy w historii przekroczyła 5 dol. Administracja Joe Bidena zaczęła wówczas uwalniać ropę z rezerw strategicznych, by obniżyć cenę paliwa. Obecnie wynosi ona nieco poniżej 4 dol. za galon.
– Amerykanie uzależnieni są od transportu samochodowego: nie da się realizować american dream, nie posiadając własnego samochodu, z którego dojedzie się z domku na przedmieściach do downtown czy innego miejsca, w którym się pracuje. Nie są więc w stanie swobodnie funkcjonować, jeżeli ceny paliw będą wysokie, a są istotnie wyższe niż te, do których się przyzwyczaili. One zaczynają się zbliżać do cen europejskich, które dla Amerykanów są zupełnie niezrozumiałe, a więc astronomiczne – wyjaśnia dr hab. Jarosław Szczepański. – Mamy w pamięci to, że zerwane łańcuchy dostaw w okresie pandemii nadal odbijają się na dostępności niektórych produktów na półkach w sklepach amerykańskich, a to, wraz z drogim transportem, też odbija się na nastrojach społecznych i wpływa na codzienne życie Amerykanów.
Rezerwa Federalna, czyli amerykański bank centralny, twardo walczy z podwyższoną inflacją, podnosząc stopy procentowe. Fed rozpoczął cykl podwyżek w marcu tego roku i łącznie podniósł koszt pieniądza o 3,75 pkt proc. Na początku listopada po raz czwarty z rzędu podniósł je o 75 punktów bazowych (0,75 punktu procentowego), co było zgodne z oczekiwaniami rynku. Zaskoczył go jednak szef tej instytucji Jerome Powell, który w swoim wystąpieniu okazał się jeszcze bardziej zdeterminowany w walce z inflacją niż dotychczas, podczas gdy rynek oczekiwał raczej złagodzenia tonu. W efekcie dolar się umocnił, a rynki akcji spadły, co w USA ma dużo większe znaczenie niż w Polsce, ponieważ Amerykanie powszechnie inwestują na giełdzie. Ponadto wyższe stopy procentowe oznaczają większe schłodzenie gospodarki.
– Pomysłów na walkę z inflacją jest wiele, zazwyczaj sprowadzają się do tradycyjnych koncepcji podnoszenia stóp procentowych. Przy czym należy pamiętać, że Ameryka, jako kraj, który posiada dolara – walutę rezerwową w obiegu międzynarodowym – może eksportować inflację, w tym sensie, że dodruk dolara może powodować eksport inflacji na zewnątrz i to jest jeden z pomysłów na pozbycie się jej. Ale przede wszystkim chodzi o tradycyjne modele walki z inflacją, które jednak mogą spowodować spowolnienie gospodarcze – mówi przedstawiciel Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. – Jak wynika ze wskaźników makroekonomicznych, możemy być w przededniu recesji, nawet większej niż po 2007 roku. A to nie jest dobry moment na recesję, kiedy mamy przed sobą kampanię wyborczą, a za dwa lata kampanię prezydencką, która może zadecydować o losach Stanów Zjednoczonych na kolejne co najmniej cztery lata.
Z „technicznego” punktu widzenia recesja w Stanach Zjednoczonych już wystąpiła. Jej warunkiem są bowiem dwa kwartały z rzędu spadku PKB kwartał do kwartału, co w istocie miało miejsce w I i II kwartałach 2022 roku. Gospodarka skurczyła się wówczas odpowiednio o 1,6 proc. oraz 0,6 proc. Warto jednak pamiętać, że amerykańskie odczyty są annualizowane, czyli pokazują, o ile wzrosłaby lub skurczyła się gospodarka w całym roku, gdyby tempo z danego kwartału zostało utrzymane. W przeliczeniu na europejskie miary spadki te oznaczały -0,4 proc. i -0,1 proc. kwartał do kwartału oraz +3,5 proc. i +1,7 proc. rok do roku. W III kwartale PKB za oceanem było już na plusie. Co nie znaczy, ze agresywna polityka Fedu nie może znów wepchnąć go pod kreskę.
– Propozycje Republikanów i Demokratów na walkę ze zbliżającą się recesją oraz problemami gospodarczymi są właściwie tradycyjnymi propozycjami dla obu partii. Republikanie proponują deregulację, uwolnienie rynku, zmniejszenie obciążeń, mniejsze państwo – podkreśla dr hab. Jarosław Szczepański. – Drudzy mówią o potrzebie regulacji tych dużych, którzy mają nadmiarowe zyski i być może powinni przysłużyć się gospodarce oraz społeczności, oraz o tym, że należy reformować system państwa dobrobytu, jakie zaczęło być montowane przez Obamę. Ten proces został zahamowany w czasie kadencji Donalda Trumpa, a teraz Biden próbuje to odbudowywać na takim poziomie, na jakim może ze względu na różnego rodzaju problemy, które dotykają jego prezydenturę właściwie od początku jej trwania. Więc to są dwa modele: jeden bardziej pomocowy, demokratyczny, drugi bardziej liberalny, czyli republikański.
Czytaj także
- 2024-04-15: Mocny wzrost sprzedaży paliw płynnych w 2023 roku. W tym roku popyt napędzą nowe inwestycje
- 2024-04-17: Chiny przygotowują się do ewentualnej eskalacji konfliktu z USA. Mocno inwestują w swoją niezależność energetyczną i technologiczną
- 2024-04-16: Rekordowe notowania złota. Ryzyko eskalacji konfliktu na Bliskim Wschodzie będzie napędzać dalsze wzrosty
- 2024-04-12: Kakao podrożało w ekspresowym tempie. Czekolada może się stać towarem luksusowym
- 2024-04-11: Greenpeace: Prawie 6 tys. ciężarówek pełnych drzew wyjeżdża codziennie z polskich lasów. Wycinki trwają tam, gdzie nie wolno
- 2024-04-10: Producenci owoców i warzyw pełni obaw po przywróceniu 5-proc. VAT-u na żywność. Spodziewają się większej presji sieci handlowych na obniżkę cen
- 2024-04-09: Inflacja spadła do najniższego od pięciu lat poziomu. Spowolnić może także wzrost płac
- 2024-04-03: Klimat i energetyka zdominowały dyskusje przed wyborami samorządowymi. Wyborcy oczekują zielonych zmian i taniej energii [DEPESZA]
- 2024-03-28: Nowa kadencja samorządów pod znakiem działań energetycznych i klimatycznych. 15 mld euro z UE może przyspieszyć zmiany w tym zakresie
- 2024-03-28: Sektor ochrony zdrowia odpowiada za większe emisje CO2 niż lotnictwo. Zielone zmiany wymagają drastycznego przyspieszenia
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Bankowość
Ponad 70 proc. budynków w Polsce wymaga gruntownej modernizacji. 1 mln zł trafi na granty na innowacje w tym obszarze
Ograniczenie zużycia energii w budynkach to jeden z najbardziej efektywnych ekonomicznie sposobów redukcji emisji dwutlenku węgla. Tymczasem w Unii Europejskiej zdecydowana większość budynków mieszkalnych wymaga poprawy efektywności energetycznej. Innowacji, które mają w tym pomóc, poszukuje ING Bank Śląski w piątej edycji swojego Programu Grantowego dla start-upów i młodych naukowców. Najlepsi mogą liczyć na zastrzyk finansowania z przeznaczeniem na rozwój i komercjalizację swojego pomysłu. Budżet Programu Grantowego ING to 1 mln zł w każdej edycji.
Infrastruktura
Branża infrastrukturalna szykuje się na inwestycyjny boom. Projektanci i inżynierowie wskazują na szereg wyzwań w kolejnych latach
W kolejnych latach w polskiej gospodarce ma być odczuwalne przyspieszenie realizacji inwestycji infrastrukturalnych. Ma to związek z finansową perspektywą unijną na lata 2021–2027 i odblokowaniem środków z KPO. To inwestycje planowane na dziesiątki albo nawet na setki lat, a w dyskusji dotyczącej takich projektów często pomijana jest rola projektantów i inżynierów. Przedstawiciele tych zawodów wskazują na szereg wyzwań, które będą rzutować na planowanie i realizowanie wielkich projektów infrastrukturalnych. Do najważniejszych zaliczają się m.in. relacje z zamawiającymi, coraz mniejsza dostępność kadr, konieczność inwestowania w nowe, cyfrowe technologie oraz unijne regulacje dotyczące zrównoważonego rozwoju w branży budowlanej.
Konsument
Techniki genomowe mogą zrewolucjonizować europejskie rolnictwo i uodpornić je na zmiany klimatu. UE pracuje nad nowymi ramami prawnymi
Techniki genomowe (NTG) pozwalają uzyskiwać rośliny o większej odporności na susze i choroby, a ich hodowla wymaga mniej nawozów i pestycydów. Komisja Europejska wskazuje, że NTG to innowacja, która może m.in. zwiększyć odporność systemu żywnościowego na zmiany klimatu. W tej chwili wszystkie rośliny uzyskane w ten sposób podlegają tym samym, mocno wyśrubowanym zasadom, co GMO. Dlatego w ub.r. KE zaproponowała nowe rozporządzenie dotyczące roślin uzyskiwanych za pomocą technik genomowych. W lutym br. przychylił się do niego Parlament UE, co otworzyło drogę do rozpoczęcia negocjacji z rządami państw UE w Radzie. Wątpliwości wielu państw członkowskich, również Polski, budzi kwestia patentów NGT pozostających w rękach globalnych koncernów, które mogłyby zaszkodzić pozycji europejskich hodowców.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.