W Polsce przybywa inicjatyw na rzecz poprawy sytuacji osób LGBT+. Dużą rolę odgrywają w tym firmy

43 proc. społeczeństwa w Polsce jest życzliwie nastawione wobec osób LGBT+ – wynika z ubiegłorocznego badania Funduszu dla Odmiany. Kiedy jednak osoby sojusznicze są pytane o to, jak dużą stanowią grupę, odpowiadają, że ok. 5–10 proc. – To pokazuje, że wciąż za mało o tym mówimy – podkreśla Alex Bielecki z NatWest Group, firmy inicjującej konkurs LGBT+ Diamonds Awards. Celem tej inicjatywy jest nagradzanie osób i instytucji zaangażowanych w tworzenie inkluzywnego otoczenia, a także firm za ich działania na rzecz różnorodności. Takie inicjatywy mają w pewnym sensie rekompensować braki w polskim prawie.

– Na przestrzeni kilku lat widzimy pozytywne zmiany dotyczące sytuacji osób LGBT+ w Polsce, natomiast niestety ostatnie badania też wskazują na to, że 43 proc. osób LGBT nadal czuje się wykluczone i dyskryminowane w społeczeństwie. Tak wynika z badań Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Z innych badań wynika też niestety, że na tle innych państw europejskich Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc pod względem równouprawnienia osób LGBT. Dlatego wniosek z tych wszystkich badań jest taki, że jest ogrom jeszcze nadal pracy przed nami – mówi agencji Newseria Biznes Alex Bielecki.

Sytuację w Polsce może zobrazować ranking ILGA-Europe, w którym w tym roku po raz trzeci z rzędu nasz kraj znalazł się w europejskim ogonie i na ostatniej pozycji w UE pod względem poziomu równouprawnienia osób LGBT+. Gorsze oceny zgarnęło pięć krajów szeroko rozumianej Europy: Białoruś, Rosja, Armenia, Turcja i Azerbejdżan.

Przedstawione w 2020 roku badanie Agencji Praw Podstawowych UE („A long way to go for LGBTI equality”) pokazało, że w Polsce na przestrzeni pięciu lat przemoc i dyskryminacja wobec osób LGBT+ wzrosły. Jako główną przyczynę badani wskazali negatywny stosunek polityków i rządzących. 96 proc. odpowiedziało, że uprzedzenia wobec osób LGBTI nie są zwalczane przez organy władzy publicznej. To powoduje duże poczucie osamotnienia, zagrożenia, a także strach przed ujawnieniem swojej orientacji. Przykładowo w Polsce 60 proc. osób LGBT+ boi się trzymać partnera lub partnerkę za rękę w miejscu publicznym, podczas gdy w Finlandii odpowiedziało tak 13 proc. badanych.

To też przekłada się na osamotnienie osób, które są życzliwe wobec społeczności LGBT+, ale jednocześnie obawiają się deklaracji swoich przekonań. Chociaż 43 proc. polskiego społeczeństwa uważa się za takie osoby, to są przekonani, że należą do wąskiej grupy 5–10 proc. (dane z badań „Narracje dla odmiany. Badanie potencjału sojuszniczego” Funduszu dla Odmiany przytaczane przez NatWest Group). Jak podkreślają inicjatorzy konkursu LGBT+ Diamonds Awards, jednym ze sposobów przełamania tych obaw jest współpraca z osobami, które działają w podobnym obszarze.

– Liczne osoby, które działają społecznie, ale również firmy i organizacje pozarządowe wdrażają działania, które budują inkluzywność i tolerancję w miejscach pracy i przestrzeniach społecznych. W konkursie LGBT+ Diamonds Awards nagradzamy je m.in. za wdrażanie inkluzywnych szkoleń w miejscach pracy czy oferowanie benefitów, które nie wykluczają nikogo ze względu na orientację seksualną czy tożsamość płciową – mówi współorganizator konkursu.

W tym roku do konkursu LGBT+ Diamonds Awards wpłynęła rekordowa liczba – 160 zgłoszeń. Rekordowa była też liczba wspierających tę inicjatywę partnerów. To pokazuje, że nie tylko zaangażowanie w działania na rzecz osób LGBT+ rośnie, lecz także coraz częściej się o tym mówi i się tym chwali. Robią to również firmy, które budują u siebie kulturę różnorodności.

– Zaangażowanie rośnie na wielu płaszczyznach. Zostały nagrodzone działania związane z szeroko pojętą edukacją również w miejscach pracy, ze wsparciem rodzin dzieci transpłciowych, z reprezentowaniem osób LGBT w sądach w sprawach dotyczących dyskryminacji, działania związane z organizacją marszów równości i wyjazdów aktywistycznych dla młodzieży. I to pokazuje, że największą siłę mamy w momencie, kiedy działamy razem – podkreśla przedstawiciel NatWest Group.

Jednym z laureatów tegorocznej edycji konkursu – w dziedzinie Partnerstwo Roku – zostało Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego. To stowarzyszenie prawników i prawniczek, które od początku swojej 15-letniej działalności pomaga osobom LGBT+ walczyć w sądach o swoje prawa.

– Nominacja dla naszej organizacji do nagrody LGBT+ Diamonds jest bardzo ważna i oznacza, że nasza wieloletnia praca jest dostrzegana i doceniana. Nasza praca polega na często wieloletniej batalii, bardzo długo musimy często czekać na jakiś sukces, na wygraną, niektóre sprawy trwają nawet 10 lat – mówi Karolina Kędziora, radczyni prawna i prawniczka, prezeska Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego.

10 lat PTPA czekało na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie kobiety, która została pozbawiona prawa do opieki nad dzieckiem z tego powodu, że po rozwodzie z mężem związała się z inną kobietą. Sprawa rozstrzygnęła się we wrześniu ub.r. z korzyścią dla skarżącej się mamy.

– Inna sprawa sprzed paru dobrych lat, ale pierwsza, precedensowa w orzecznictwie krajowym, to dyskryminacja mężczyzny w zatrudnieniu, który został zwolniony z pracy tylko dlatego, że jego pracodawca zobaczył w relacji telewizyjnej, że bierze on udział w krakowskim marszu równości na rzecz praw osób LGBT+. To była pierwsza sprawa w Polsce, w której sąd zastosował definicję dyskryminacji przez asocjację, czyli nie interesował się orientacją seksualną naszego klienta, tylko tym, że ze względu na uczestnictwo w marszu, powiązanie go z osobami LGBT+ został wyrzucony z pracy – mówi Karolina Kędziora. – Obecnie zajmujemy się bardzo ciekawą sprawą mężczyzny, który był szykanowany ze względu na przesłankę LGBT+ w działalności związku zawodowego. Takiej sprawy jeszcze też w Polsce nie było.

Jak podkreśla, rzeczywistość prawna w przypadku osób LGBT+ jest bardzo trudna. Z jednej strony w kwestii zatrudnienia społeczność tę chronią przepisy przyjęte na forum unijnym, z drugiej strony jej przedstawiciele boją się walczyć o swoje prawa w przypadku jakichś naruszeń w obawie przed wystawieniem się na ocenę opinii publicznej, stygmatyzacją, krytyką czy wykluczeniem. Tym bardziej inicjatywy firm tworzących inkluzywne miejsca pracy, w których osoby LGBT+ czują się dobrze, są tak istotne.

– Prawo krajowe wciąż nie chroni osób LGBT+ przed mową nienawiści, przestępstwami motywowanymi nienawiścią na tle orientacji seksualnej, transpłciowości. I to jest ogromny problem, chociaż my, prawnicy i prawniczki, szukamy w przepisach rozwiązań, żeby jak najefektywniej chronić naszych klientów i klientki przed dyskryminacją. To jest duże wyzwanie – mówi prezeska PTPA. – Dzięki temu, że wygrywamy postępowania, przekonujemy opinię publiczną do tego, że warto chodzić do sądu, że warto zaufać wymiarowi sprawiedliwości.

Rozdanie nagród LGBT+ Diamonds 2022 odbyło się 26 października w Teatrze Studio w Warszawie. Przyznano je w sześciu kategoriach. Poza PTPA wśród nagrodzonych znaleźli się bank BNP Paribas jako Pracodawca roku wspierający osoby LGBT+ oraz Place of Pride z firmy SKANSKA jako Pracownicza sieć LGBT+ roku. Ambasadorką osób LGBT+ została Ewelina Negowetti, edukatorka i mediatorka szkolna, pomagająca rodzicom dzieci transpłciowych w internecie. Inicjatywą roku wspierającą osoby LGBT+ wybrano Koalicję Miast Maszerujących po Równość Osób LGBTQ. Nagrodę w kategorii Lokalna inicjatywa roku zdobyło Koło Naukowe MyGender z Uniwersytetu SWPS, a Nagrodę specjalną odebrała Lambda Warszawa.